این سیندروم در سگهای مادة غیر آبستن و در حدود 6-12 هفته پس از فحلی رخ می دهد. تشخیص آن بر پایة علائم کلینیکی است. در حالی که پرولاکتین نقش اساسی در بروز علائم این سیندروم دارد ولی علت اتیولوژیک دقیق آن هنوز شناخته نشده است.
اختلاف در حساسیتهای فردی نسبت به پرولاکتین و یا اختلافهای مولکولی این هورمون می تواند منشاء اختلاف در شیوع و شدت این سیندروم بین سگهای یک نژاد و یا نژادهای مختلف باشد.
ارتباط بین آبستنی کاذب و متعاقباً بروز تومورهای پستانی، اهمیت درمان این سیندروم را بیشتر می کند. استفاده از استروئیدهای جنسی و پروژستین ها که قبلاً در درمان آبستنی کاذب معمول بود عوارض جانبی زیادی به همراه داشت.
ثابت شده است که استفاده از داروهای مهار کننده پرولاکتین مانند بروموکریپتین، کابرگولین و مترگولین مؤثرترین روش درمان آبستنی کاذب کلینیکی در
سگ می باشد؛ علاوه بر اینکه این داروها عوارض جانبی استروئیدها را نیز ندارند.
در مورد سگهایی که قرار نیست تولید مثل داشته باشند برای پیشگیری از این سیندروم برداشت تخمدان از طریق جراحی توصیه می شود چراکه درمان قطعی آبستنی کاذب برداشت تخمدانهاست، که البته باید در دورة آنستروس انجام شود.
مقدمه
در سگها رشد و شیرواری پستانها با فاز لوتئال هر سیکل جنسی ارتباط دارد و لذا فاز لوتئال سیکل جنسی
سگ مادة سالم و طبیعی، آبستنی کاذب نام دارد؛ این حالت زمانی به عنوان سیندروم آبستنی کاذب تلقی می شود که رشد و ترشحات پستانی بیش از حد نرمال باشد و چون این حالت باعث تغییر رفتار حیوان و فعالیت پستانها می شود آن را تحت عنوان آبستنی کاذب کلینیکی نیز نام گذاری کرده اند .
رشد پستانها در تمام سگهای مادة غیر آبستن در فاز مت استروس و بین 6-20 هفته بعد از استروس دیده می شود و حداکثر رشد پستانها حدود 14 هفته پس از فحلی است .
شیوع آبستنی کاذب کلینیکی در سگها دقیقاً مشخص نیست ولی این میزان حدود 50% تا 75% گزارش شده است ، هورمون پرولاکتین که از هیپوفیز ترشح می شود در پاتوفیزیولوژی این سیندروم نقش اساسی دارد . شواهدی نیز مبنی بر ارتباط بین بروز آبستنی کاذب کلینیکی با سن، نژاد، محیط و تغذیه وجود دارد .
علائم کلینیکی
علائم معمول عبارتند از:
رفتار مادرانه مشابه قبل از زایمان
لانه سازی، کندن زمین، حالت تهاجمی، لیسیدن اشیاء و ابراز احساس مادری نسبت به آنها.
رشد و شیرواری پستانها ( اتساع غدد پستانی قبل از همه در جفت خلفی این غدد مشهود است.
افزایش وزن
بی اشتهایی
علائمی که کمتر دیده می شوند :
- استفراغ - اتساع شکم - انقباضات شکمی - اسهال - دفع زیاد ادرار - تشنگی
چنین سگی مستعد به ورم پستان و درماتیت پستانی می باشد .
درمان طولانی مدت با پروژستین ها، درمان ضد پروژستینی و برداشت تخمدانها در فاز لوتئال، زمینه را برای آبستنی کاذب کلینیکی
سگ فراهم می کنند.
غدد پستانی خلفی متسع شده در
سگ مادة مبتلا به overt pseudopregnancy با علائم رفتاری.
پاتوفیزیولوژی
در 30% تومورهای بدخیم پستانی، گیرنده های پرولاکتینی در پستان افزایش یافته اند ولی اینکه آیا واقعاً پرولاکتین در بروز چنین تومورهایی نقش دارد یا نه، معلوم نیست، ایجاد نئوپلاسمهای پستانی به دنبال اتساع مداوم غدد پستانی و تجمع مواد سرطانزا که ناشی از تولید و باقی ماندن شیر در آسینی های پستان می باشد یکی از عواقب آبستنی کاذب به شمار می رود . سگهای مادة مبتلا به آبستنی کاذب در روز 60 سیکل فحلی پرولاکتین بیشتری دارند ، این افزایش پرولاکتین در نژاد افغان هوند بیشتر از سایر نژادها گزارش شده است.
هیچ تفاوت معنی داری بین میزان پرولاکتین سگهای ماده ای که به دنبال برداشت تخمدان در دورة دای استروس به آبستنی کاذب کلینیکی مبتلا شده اند و سگهای سالمی که این سیندروم را ندارند، دیده نمی شود .
اینکه افزایش غلظت پرولاکتین خون همیشه در شروع آبستنی کاذب کلینیکی نقش دارد و یا افزایش حساسیت به پرولاکتین به تنهایی می تواند یک محرک کارساز باشد، هنوز به مطالعات بیشتری نیاز دارد، همچنین هیچ ارتباطی میان آبستنی کاذب و غلظت سرمی هورمون رشد وجود ندارد .
تشخیص
تشخیص بر اساس علائم کلینیکی است؛ در مواردی که مشکوک به آبستنی هستیم و یا برای تفریق این سیندروم از پیومترا و سقط می توان از طریق اولتراسونوگرافی، رادیوگرافی، آزمایش خون (CBC) و معاینه فرج و واژن شرایط را بررسی نمود. لازم به ذکر است که آبستنی کاذب ممکن است با مشکلات تناسلی و غیر تناسلی دیگری نیز همراه شود که در این موارد تشخیص مشکل تر خواهد بود.
درمان
از آنجایی که آبستنی کاذب حالت خود محدود شونده دارد لذا موارد خفیف آن نیاز به درمان ندارد، گاهی بستن قلادة الیزابت برای جلوگیری از لیسیدن پستانها توصیه می شود، محروم کردن حیوان از آب به مدت 4-5 روز نیز منجر به قطع شیرواری می شود ولی باعث اختلال در عملکرد کلیه ها نیز می شود.
زمانی که تغییر رفتار حیوان به طور کامل وجود دارد، آرامبخشی بدون استفاده از داروهای فنوتیازینی مفید است، باید توجه داشت که مصرف فنوتیازینها در مورد آبستنی کاذب ترشح پرولاکتین را افزایش می دهد. از آنجایی که اخیراً ارتباط بین آبستنی کاذب و بروز تومورهای پستانی به اثبات رسیده است لذا بهتر است موارد خفیف را نیز درمان کنیم، چراکه ممکن است منجر به ایجاد تومورها شوند، با توجه به اثرات جانبی استروئیدهای جنسی، امروزه بهترین درمان استفاده از مهار کننده های پرولاکتین به خصوص آگونیستهای دوپامین می باشد، این داروها به شرح جدول شماره 1 می باشند:
داروهای جدید مورد استفاده در درمان آبستنی کاذب
سگ
دارو نام تجاری دارو اثر دارو توضیحات
Mibolerone Cheque Drops ناشناخته آندروژن ضد بارداری
Bromocriptine parlodel کاهش پرولاکتین آگونیست دوپامین- فرآورده انسانی
Cabergoline Galastop کاهش پرولاکتین آگونیست دوپامین- فرآورده دامی
Metergoline Contralac کاهش پرولاکتین آنتاگونیست سروتونین- فرآورده دامی
در مورد انتخاب نوع دارو، دوز و نحوة مصرف آن، دکتر دامپزشک بر اساس شرایط بیمار و شدت سیندروم تصمیم می گیرد.
نتیجه گیری
واژة آبستنی کاذب در انگلیسی و اسپانیایی به کار می رود ولی اصطلاح دقیق برای این حالت، آبستنی کاذب کلینیکی است، واژة آبستنی کاذب در بیولوژی تولید مثل بیانگر فاز لوتئال طولانی ناشی از سیکلهای تخمدانی نابارور می باشد ، علائم این سیندروم در
سگ دقیقاً مشابه آبستنی نیست ولی با حالات حیوان قبل و بعد از زایمان و شیرواری تا حدودی مشابهت دارد ، تشخیص آبستنی کاذب و درمان آن با آگونیستهای دوپامینی توسط دکتر دامپزشک کارآزموده آسان بوده و باوجودی که برخی از این آگونیستها عوارض جانبی دارند گرچه این عوارض گذرا هستند ولی باید در درمان با آنها دقت لازم را به عمل آورد.
کاهش ناگهانی پروژسترون در فاز لوتئال که منجر به آزادسازی پرولاکتین می شود به عنوان یکی از علل آبستنی کاذب مد نظر است ، اگر غلظت پرولاکتین خون در حدی نیست که توانسته باشد آبستنی کاذب ایجاد کند، در این مورد حساسیت به این هورمون را به عنوان عامل مسبب مدنظر می گیرند ، تحقیقات نشان می دهد که اشکال مولکولی مختلفی از هورمون پرولاکتین وجود دارد که قابلیتهای بیولوژیک متفاوتی را برای هورمون ایجاد کرده است و همین مسئله یکی از عوامل تفاوتهای فردی در بروز آبستنی کاذب بین سگهای یک نژاد یا نژادهای مختلف به شمار می رود .
هنوز سئوالات بی پاسخ بسیاری در این زمینه وجود دارند که راه را برای تحقیقات مولکولی و کلینیکی به منظور تعیین ریشة مولکولی آبستنی کاذب باز می کند.