این روزها استفاده از كپسول‌های رنگارنگ مولتی‌ویتامین در بیشتر جوامع باب شده است. آن قدر مردم در مورد خطر بیماری‌های مزمن، سرطان، پیری، آلزایمر و مانند آن شنیده‌اند كه برای فرار از آن حتی شده، خودسرانه دارو و مکمل می خورند كه استفاده از مولتی ویتامین‌ها یکی از همین هاست.
 |
Click this bar to view the full image. |
محققان می گویند بهتر است به جای اتكا به قرصها و كپسول‌های رنگارنگ ویتامینی، به مصرف متعادل میوه‌ها و سبزی‌های تازه حاوی این ویتامین‌ها روی آوریم تا از همه فواید آنها به اندازه لازم بهره ببریم.
یكی از این مطالعات كه به تازگی نتایج آن در نشریه انجمن پزشكی آمریكا چاپ شد، نشان می‌دهد كه مصرف ویتامین C یا E، نقشی در كاهش میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی ، مثل حمله قلبی یا سكته مغزی ندارد. در این مطالعه كه طی 8 سال روی بیش از 14 هزار نفر انجام گرفته، مشخص شده كه مصرف این ویتامین‌ها هیچ تفاوتی با مصرف نکردن آنها نداشته است.
در حالی که قبلا مطالعات آزمایشگاهی نشان داده بود كه این ویتامین‌ها خاصیت آنتی‌اكسیدانی دارند و به همین علت می‌توانند رادیكال‌های آزاد (موادی كه تجمع آنها در بدن می‌تواند سبب تسریع پیری سلولی، سرطان و بیماری‌های دیگر شوند) حاصل از سوخت و ساز بدن را از بین ببرند.
همچنین مطالعات دیگر نشان داده بود كه مصرف میوه جات و سبزی جات، به دلیل دارا بودن مواد آنتی‌اكسیدانی، می‌تواند از احتمال ابتلا به این بیماری‌ها بكاهد.
اما آیا مصرف این ویتامین‌ها، به صورت مكمل‌های جداگانه هم می‌تواند چنین خاصیت مفیدی داشته باشد؟
این سؤالی است كه مطالعات بعدی در پی پاسخ به آن بوده‌اند و جواب اكثر آنها به آن منفی بوده است. به‌عنوان مثال، در یكی از این مطالعات در دانشگاه كپنهاگ، مشخص شد كه هیچ دلیل محكمی برای اینكه مولتی‌ویتامین‌ها بتوانند باعث افزایش طول عمر شوند، به دست نیامده است.
هر چند مکمل های ویتامین و املاح مفید هستند، ولی هیچ گاه نباید در مصرف آنها زیاده روی کرد و در صورتی که فرد کاملا سالم و قوی است، نیازی به مصرف این مکمل ها نیست. وقتی این محققان، نتایج 20 مطالعه مرتبط تر و معتبرتر را انتخاب و تحلیل كردند، به نتیجه جالب‌تری رسیدند و آن اینكه انواع ویتامین‌ها حتی ممكن است باعث مرگ زودرس شوند، به این شکل كه ویتامین E، باعث بالارفتن 4 درصدی احتمال مرگ زودرس می‌شود، بتاكاروتن، آنتی‌اكسیدان معروف و پیش‌ساز ویتامین A، باعث افزایش 7 درصدی آن می‌شود و خود ویتامین A باعث 16 درصد افزایش در احتمال مرگ زودرس افراد می‌شود.
در این بررسی‌ها، نتیجه قابل‌ارائه‌ای در مورد مصرف ویتامین C و سلنیوم به دست نیامده است.
مطالعه دیگری در دانشگاه كلورادوی آمریكا نشان داد که بر خلاف آنچه متخصصان تصور می‌كردند مصرف ویتامین E ، نه تنها تاثیر مثبتی در كاهش خطر ابتلا به سرطان ریه ندارد، بلكه درصورت زیاده‌روی در مصرف این ویتامین، ممكن است احتمال بروز آن افزایش هم یابد. این محققان اعلام كردند استفاده ی روزانه از 400 میلی‌گرم ویتامین E یا بیشتر در درازمدت، می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ریه را تا 28 درصد بالا ببرد. بر اساس این مطالعه، همچنین مشخص شده بود كه این خطر در مورد سیگاری‌ها به شكل جدی‌تری وجود دارد.
تحقیق دیگری نشان‌داد مصرف زیاد ویتامین‌ها از سوختن كلسترول در بدن جلوگیری می کند. در این مطالعه كه در دانشگاه نیویورك روی تاثیر ویتامین های E و C و بتاكاروتن (پیش‌ساز ویتامین A ) انجام شده بود، مشخص شد مقدار اضافی این ویتامین ها می‌تواند آنزیم‌های كبدی مسئول سوزاندن كلسترول بد خون را مهار كند و به این ترتیب باعث تجمع آن در بدن شود.
|
Click this bar to view the full image. |
مطالعات پیشین نشان داده بود افرادی كه بیشتر ویتامین دریافت می‌كنند، چربی كمتری در رگ‌هایشان رسوب می‌كند. به همین علت، محققان تصور كرده بودند كه شاید مصرف ویتامین اضافی هم بتواند با تاثیرگذاری مثبت روی سوخت‌وساز چربی‌ها، در كاهش بروز تصلب شرایین (بیماری‌ای كه از رسوب چربی‌ها در دیواره رگ‌ها ایجاد می‌شود و موجب حمله قلبی و سكته مغزی می‌شود) مؤثر باشد. با این حال، نتایج مطالعات فعلی خلاف این را نشان داد و محققان را از یافتن راه میان‌بری برای كاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و در نتیجه كاهش مرگ ومیر زودرس این بیماران ناامید كرد.
مطالعات دیگری نیز در مورد تاثیر احتمالی مصرف مولتی ویتامین ها بر میزان ابتلا به سرطان‌ها انجام شده و نتایج مشابهی داشته است.
محققان مركز ملی تحقیقات سرطان آمریكا در سال 2007 نشان دادند مردانی كه در روز بیش از یك عدد قرص مولتی‌ویتامین استفاده می‌كنند، 32 درصد بیشتر از سایر مردان به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند. ضمن اینكه احتمال كشندگی سرطان پروستات هم در این مردان، در مقایسه با سایر مردانی كه از این قرصها استفاده نكرده‌‌اند، تقریبا دو برابر است.
با توجه به مطالب بالا می توان گفت که هر چند مکمل های ویتامین و املاح مفید هستند، ولی هیچ گاه نباید در مصرف آنها زیاده روی کرد و در صورتی که فرد کاملا سالم و قوی است، نیازی به مصرف این مکمل ها نیست.
همشهری