ویژگی های یك گاو شیری خوب
البته تمام دامداران،نشانه هاي يك دام
خوب را مي دانند. ولي آيا از مقدار اهميت هر يك ازاين نشانه ها هم آگاهي داريد؟ آيا مهم ترين نشانه و اندازه آنها را مي دانيد؟
دراين مقاله سعي شده شما را درخريد يك
گاو شيري
خوب و پرمحصول ياري كنيم. همچنين مهم ترين نشانه هاي يك
گاو شيري
خوب را به شما معرفي كنيم.
به اين ترتيب، با خريد دام
خوب و پرمحصول هم توليد خوبي خواهيد داشت وهم دام هاي نامطلوب وكم محصول خود را كم كم با دامهاي پرمحصول،عوض كرده و نژاد گاوهاي خود را اصلاح مي كنيد.
قبل ا زخريد
گاو شيري بايد ازسالم وبيمارنبودن آن اطمينان پيدا كنيد. بايد توجه كنيد كه
گاو مورد نظر به طور مرتب واكسينه شده است وكارت بهداشت دارد. يك
گاو سالم،تحرك كافي،چشمان شفاف، درشت و براق،موهاي براق و تميز،گوش برجسته و سيخ ،پوزه صاف و مرطوب و لب هاي گشاده دارد.
دقت كنيد تا حركت هاي غيرعادي
گاو را با تحرك وشادابي آن اشتباه نگيريد .
گاو را حركت دهيد تا ازمناسب بودن فاصله سم ها،راه رفتن منظم
گاو ولنگ نزدن آن،مطمئن شويد.
ويژگي هاي اختصاصي گاوهاي شيري
1- قد و قامت(اندازه قد)
خوب است بدانيد كه قد حيوان اثري درشيردهي آن ندارد. ولي
گاو كوچك و ضعيف به علت اين كه
نمي تواند غذاي بيشتري بخورد ودرتلقيح مصنوعي به اسپرم هاي خوب،جواب نمي دهد،براي نگهداري مناسب نيست. درهرصورت گاوها را به سه دسته تقسيم مي كنند:
الف-قد بلند به ارتفاع 150 تا 5/147 سانتي متر
ب-قد متوسط به ارتفاع 140 تا 5/137 سانتي متر
ج- كوتاه قد به ارتفاع 130 تا 5/127 سانتي متر
2-عمق بدن
عمق بدن
گاو شيري را با خط كشهاي مخصوص (كوليس) اندازه گيري مي كنند . ولي با ديدن ظاهر
گاو نيز مي توان به عمق بدن آن پي برد. به طوري كه هرچه فاصله چاله شير تا آخرين دنده از قسمت عقبي حيوان بيشتر باشد، آن حيوان غذاي بيشتري مي تواند بخورد و قدرت توليد بالاتري دارد. البته اين صفت رابطه مستقيمي باميزان توليد شير ندارد ولي درعمر اقتصادي وتوانايي
گاو براي توليد بيشتر اثر دارد.
3- زاويه دار بودن بدن درمنظر پشتي
اين صفت به طور مستقيم با شيرواري
گاو رابطه دارد. زاويه داربودن يعني هر وقت از عقب حيوان به سمت سرش نگاه كنيم،يك زاويه تيز كه درسمت پاياني گردن باريكتر مي شود،ببينيم. هرچه اين زاويه تيزترباشد ، دام ازنظر خصوصيت هاي شيرواري،وضعيت بهتري دارد. البته بايد توجه داشته باشيد كه نبايد اين صفت را با لاغري
گاو اشتباه گرفت.
زاويه داربودن
گاو درمنظر پشتي نشان مي دهد كه اين
گاو سروگردن كشيده،دنده هاي برجسته و ظريف وبدني كشيده و موزون دارد. درحقيقت كمر صاف، محكم و قوي،گردن نازك و كشيده، نداشتن غبغب وزاويه داربودن گلو موجب به وجود آمدن چنين زاويه اي شده است.
4- عرض وزاويه كپل
عرض كپل رابطه مستقيمي با زايمان آسان وبه دنيا آمدن گوساله سالم و درشت دارد. هرچه عرض كپل
گاو شيري بيشتر باشد، بهتر است. براي دانستن عرض كپل، كافي است كه فاصله دو استخوان مفصل خاصره راست و چپ
گاو را اندازه گيري كنيم. فاصله اين دو، نشان دهنده عرض كپل
گاو است.
نكته مهم
نكته مهم ديگر اين است كه زاويه كپل
گاو بايد يك شيب ملايم از سمت برجستگي مفصل ران به استخوان وركي پايين
گاو داشته باشد. براي اندازه گيري اين زاويه بايد به استخوان مفصل ران
گاو توجه كنيد وشيب آن را نسبت به محل پين
گاو بررسي كنيد . شيب بالاتر و شيب پايين تر براي
گاو شيري مناسب نيست و موجب ناراحتي هايي درتوليد مثل وخروج ناقص ترشح هاي رحمي
گاو مي شود. همچنين ظريف بودن و يك نواختي دم ازمحل اتصال تا انتها،نشان دهنده شيرواري
گاو است.
5- پاها و شكل قرارگرفتن آنها
- پاهاي جلو
پاهاي جلو بايد مستقيم وبدون خميدگي به بدن وصل شده باشند و بيش از حد بلند يا كوتاه نباشند. همچنين فاصله دو پا،نشان دهنده عرض سينه است. عرض سينه متوسط ويا بيش ازحد متوسط درعمر اقتصادي حيوان وشيرواري
گاو اثر دارد.
- پاهاي عقب
خوب است بدانيد كه وضعيت دو مفصل خرگوشي
گاو درشيرواري آن اثر دارد. به طوري كه هرچه مفصل پاهاي عقب
گاو ظريف تر باشد،گاو شيروارتر است. به علاوه پاهاي عقب
گاو درمنظر پشتي بايد مستقيم و بدون انحراف به داخل بدن وصل باشند. به طوري كه بتوان مستطيلي را بين دو پاي عقب
گاو رسم كرد. اگر دو مفصل پاهاي عقب
گاو به هم نزديك و پاها و سم ها به بيرون منحرف باشند،كمترين ارزش را به آن
گاو مي دهند. حال آنكه پاها بايد بدون انحراف و مفصل هاي خرگوشي بايد با ران،پاها و سم ها، موازي باشند.
اگر پاهاي
گاو را از پهلو نگاه كنيد بايد مفصل هاي خرگوشي پاهاي عقب داسي شكل باشند. البته بايد توجه كنيد كه گاهي ممكن است
گاو به دليل اشكال درلگن ويا عفونت،سم ها و پاهاي خود را به داخل كج كند. بنابراين نبايد اين موضوع را با خميدگي داسي شكل پاهاي عقب اشتباه گرفت.
6- ارتفاع پستان عقبي
اين ارتفاع نشان دهنده ظرفيت توليد شير درگاو است. براي بررسي اين صفت كافي است فاصله زير فرج دام را تا محل اتصال پستان به بدن
گاو اندازه بگيريد. هرچه اين فاصله كمتر باشد، بهتر است.
7- عمق پستان
عمق پستان يعني بررسي وضعيت كف پستان (به غير از نوك آن) با مفصل خرگوشي پاهاي عقب. البته درست است كه هرچه پستان بزرگتر باشد،شير بيشتري را درخود جاي مي دهد،ولي يك پستان با عمق بيشتر(حجيم تر)زودتر به زخم و ورم پستان آلوده مي شود.
بنابراين دربررسي اين صفت بايد به سن دام توجه كرد. به طوري كه هرچه سن دام بالاتر رود، عمق پستان بيشتر مي شود. درتليسه ها بايد كف پستان نسبت به مفصل خرگوشي،حدود 3 انگشت(5 سانتي متر)بالاتر قرار گرفته باشد.
8- نگه دارنده پستان ها(ليگامان ها)
نگه دارنده ها درحقيقت رباط هاي وسطي محفظه پستان هستند. اين رباط ها چنان درمنظره پشتي قرارگرفته اند كه به نظر مي آيد محفظه پستان به دو قسمت تقسيم شده است . رباط ها درحقيقت نگه دارنده هاي اصلي واوليه پستان هستند.همچنين عامل مهمي درنگه داشتن پستان درمحل اصلي خود هستند. اگر نگهدارنده پستان ضعيف باشد،پستان به حالت شل و پاندولي درمي آيد. درنتيجه طول عمر اقتصادي
گاو كم مي شود . بنابراين هنگام خريد يك
گاو شيري بايد توجه داشت كه درمنظره پشتي درحالي كه پستان پرازشير است ، وسط پستان
گاو ، خط وجود داشته باشد. همچنين اين خط و شكاف بين پستاني،عميق و سراسر پستان را فراگير باشد.
9- عرض پستان
هرچه عرض پستان
گاو بيشتر باشد، دام قدرت شيرواري بهتري دارد. همچنين طول عمر اقتصادي آن نيز زياد است. براي بررسي اين صفت،درمحل اتصال پستان به بدن وبرگشتگي موهاي دو طرف پستان، فاصله دو طرف پاهاي آن را اندازه گيري مي كنند. توجه كنيد كه هنگام بررسي اين صفت نبايد
گاو بدشكل ايستاده باشد وپاهاي عقب آن ازهم باز باشد.
10- اندازه سرپستانك ها
يكي ازمواردي كه بايد هنگام خريد
گاو شيري بسيار به آن توجه شود ،اندازه سرپستانك هاي
گاو است. براي بررسي آنها بايد طول سرپستانك و وضعيت آنها را از جلو وعقب وپهلوي حيوان اندازه گيري كرد. چند حالت غير طبيعي درپستانك وجود داردكه بايد به آنها توجه كرد. اين حالت ها عبارتند از:
الف-پستانك ها نبايد به شكل پستانك هاي بز باشند وبه اصطلاح بزي نباشند.
ب-پستانك هاي خيلي قطور به درد شيردوشي نمي خورند
ج-
سوراخ پستانك ها نبايد بيش از حد ريز و يا گشاد باشند.
اندازه مناسب براي سرپستانك هاي جلو حدود 5 تا 6 سانتي متر وبراي سر پستانك هاي عقب 4 تا 5 سانتي متر است . يعني بايد سر پستانك هاي جلو كمي بلندتر ازسرپستانك هاي عقب باشد. علاوه براندازه پستان ،بايدتوجه داشت كه پستان هاي
گاو شيري ورم كرده و گرم تر از حد معمول نباشد. همچنين رنگ آن غيرعادي وزخمي نباشد. اگر به
گاو مشكوك هستيد،كمي از شير آن را دريك فنجان،ظرف يا پارچه سياه بدوشيد وبررسي كنيد تا مواد ريز خارجي و غيرطبيعي درآن ديده نشود. به اين روش،آزمايش فنجان سياه گفته مي شود. زيرا درپارچه يا ظرف سياه، عامل هاي ريز حاصل ازفعاليت باكتري ها و ميكروب ها به سادگي ديده مي شوند.
11-محل قرارگرفتن سرپستانك هاي جلو و عقب
هنگام بررسي اين صفت بايد به شكل قرارگرفتن نوك پستانك ها و محل آنها نسبت به محفظه پستان دقت كرد. اگر سرونوك پستان ها بيش از حد به هم نزديك ويا ازهم دور باشند،غير طبيعي است.
براي بررسي محل قرارگرفتن سرپستانك ها بايد كل پستان
گاو را به 4 قسمت تقسيم كنيم. به طوري كه نوك هرپستان بايد دروسط هريك از اين 4 قسمت قرارگرفته باشد. همچنين فاصله نوك پستان ها نسبت به هم مساوي ومتناسب باشد.
خلاصه مطالب:
1-هنگام خريد
گاو شيري ابتدا بايد دقت كرد كه دام بيمارنباشد وواكسن هاي لازم به آن تزريق شده باشد.
2-عرض كپل
گاو شيري هرچه بيشتر باشد،بهتر است.
3-هرچه پاهاي عقب گاو،ظريف تر و زاويه آنها داسي شكل (بسته تر) باشد،مناسب تراست.
4-بايد توجه داشت كه پستان گاو،بيش ازحد عميق نباشد. چون دراين صورت ،پستان
گاو زودتر به انواع بيماريها ازجمله ورم پستان مبتلا مي شود.
5-بايد توجه داشت كه دربررسي سرپستانك هاي
گاو شيري،سر پستانك هاي جلو كمي بلندتر ازسرپستانك هاي عقب باشد.
6-آزمايش فنجان سياه، بهترين وآسان ترين روش براي بررسي آلودگي شير به ميكروب وعامل هاي خارجي است.
7-سرپستانك هاي
گاو بايد درمركز هر4 قسمت پستان
گاو قرارگرفته باشد.
چند نكته مفيد:
قبل ازخريد
گاو شيري، ازسالم بودن
گاو مطمئن شويد . توجه كنيد كه
گاو موردنظر به طور مرتب واكسينه شده و كارت بهداشت داشته باشد.
درزمان خريد
گاو شيري بايد به ويژگي هاي اختصاصي حيوان توجه كافي كرد.
·
عرض كپل
گاو رابطه مستقيمي با زايمان آسان وبه دنيا آمدن گوساله سالم ودرشت دارد.
·
هرچه مفصل پاهاي عقب
گاو ظريف تر باشد،
گاو شيروارتر است.
·
هرچه ارتفاع پستان عقبي
گاو كمتر باشد بهتر است.
·
اگر نگه دارنده پستان ها(رباط ها)ضعيف باشند، پستان ها شل شده و طول عمر اقتصادي
گاو كم مي شود.
·
اندازه مناسب براي سرپستانك هاي جلو حدود 5 تا 6 سانتي متر وبراي سر پستانك هاي عقب 4 تا 5 سانتي متر است.
درزمان خريد گاو،آزمايش فنجان سياه را انجام دهيد تا ازسلامت پستان و شير مطمئن شويد.
_______________________
تهیه و تدوین:دکترافسانه زرگر