صفحه نخست » گزارش ویژه » دنیای حیوانات

هَشت‌پا یا اُختاپوس یک جانور آبزی از رده سرپایان است که در بخش‌های گوناگونی از اقیانوس‌های جهان، به‌ویژه در آب‌سنگ‌های مرجانی زندگی می‌کند.
۳۰۰ گونه از هشت‌پا شناسایی شده که این تعداد، یک‌سوم از تمامی گونه‌های سرپایان را تشکیل می‌دهد.
هشت‌پاها از زیرردهٔ نیام‌داران (Coleoidea)، بالاراستهٔ هشت‌پاشکلان (Octopodiformes) و راستهٔ هشت‌پایان (Octopoda) است.
-------------------------------------------------------------------------------
مشخصات فیزیکی:

هشت‌پاها دارای هشت بازو هستند که بر روی آن‌ها دو ردیف کلاهک مکنده وجود دارد. بر خلاف بیشتر سرپایان، هشت‌پاها تقریباً هیچ اسکلت درونی یا بیرونی ندارند و بدنشان کاملاً ‌نرم است. آن‌ها نه مانند ناتیلوس صدف بیرونی دارند و نه مانند سرپاور (ماهی مرکب) استخوان درونی دارند. یک منقار، شبیه به منقار طوطی، تنها قسمت سفت در بدن هشت‌پاها است. این منقار به هشت‌پا توانایی رفتن به لای شکاف‌های باریک بین صخره‌های زیرآبی به هنگام گریختن از دست مارماهی موری و دیگر ماهیان شکارچی را می‌دهد. دهان آنها بین بازوهایشان است. همه ی هشت پاها سمی هستند ولی تنها سم نوعی هشت پا به نام blue-ringed octopus برای انسانها کشنده به حساب می آید. کلا بدنی نرم و لطیف و زیبا دارند.
-------------------------------------------------------------------------------
زیست شناسی:
تعداد کمی از انواع این جانوران یک صدف درونی داشته که توانایی آنها را برای جای دادن خود در لابلای صخره ها کاهش میدهد. عمر هشتپا ها معمولا کوتاه است. گونه های فقط شش ماه عمر می کنند ولی گونه هایی هم هستند که تا پنج سال هم در شرایط مناسب عمر میکنند. تولید مثل یکی از عوامل مرگ آنهاست به صورتی که نرها چند ماه بعد از جفت گیری می میرند و ماده ها هم مدتی پس از نگهداری تخمها از گرسنگی میمیرند به این دلیل که در این مدت محافظت از تخم ها (حدودا یک ماه) هیچ غذایی نمیخورند و در نتیجه از بین می روند. یک هشت پا داریا سه قلب است: دو پمپ خون سرتاسر هرکدام از شش ها و یکی سرتاسر بدن. در کل بدن پیچیده و جالبی دارند.
-------------------------------------------------------------------------------
هوش:

هشت پا ها حیوانات فوق العاده باهوشی بوده و به عنوان یک بی مهره , از بی مهرگان دیگر خیلی هوشمند تر است. آزمایشهای حل کردن مشکل که روی آنها انجام گرفته است, نشان میدهند که این حیوان هم حافظه ی کوتاه مدت و هم بلند مدت(long - short term memory) را دارا می باشند. عمر کوتاه آنان مقدار و حجم یادگیریهای آنان را محدود می کند. این آبزیان سیستم عصبی بسیار قوی داشته و بازو های آنان سرشار از عصبهای مختلف هستند و این حتی برای ارتباط برقرار کردن با دیگر انواع موجودات آبزی کاربرد دارد. آزمایش هایی که روی آنها انجام شده است نشان میدهند که این موجودات قادر به تشخیص دو شکل یا الگوی متفاوت از هم هستند و همچنین تمرینهایی برای ذستیابی به غذا به صورت سخت و غیره. هشت پا ها حیوانات بسیار باهوشی هستند و این از قدرتهای خلقت است.
-------------------------------------------------------------------------------
پدافند:
اصلی ترین راه دفاعی یک اختاپوس پنهان شدن است و یا اصلا دیده نشدن و یا نمایان نشدن به عنوان یک هشت پا. اختاپوسها تعدادی راههای دفاعی ثانویه نیز دارند(دفاعاتی در هنگام دیده شدن توسط یک شکارچی) . معمولترین آنها فرار کردن سریع است و بقیه عبارتند از: کیسه جوهر - استتار و از دست دادن عضو ها (مثل دم مارمولکها). آنها از کیسه ی جوهر خود اینگونه استفاده می کنند که مقدار زیادی جوهر را پخش کرده تا شکارچی را جایی را نبیند و سپس فرار می کنند. خاصیت استتاری آنها هم به صورت تغییر زنگ و همرنگ کردن خود با محیط است که زیبایی بی نظیری دارد! این تغییر رنگ به دلیل وجود سلولهی رنگی زیر پوسنشان است که میتواند هم برای برقراری ارتباط و هم هشدار دادن به اختاپوسی دیگر مورد استفاده قرار گیرد.