حکیم مهر - افسانه‌های کهن ایرانی
سمندر را زاده آتش می‌دانند که نامش ترکیبی از 2 کلمه سام (آتش) و اندر (درمیان) است. سمندرها در فصل زمستان برای فرار از سرما وارد شکاف درختان می‌شوند.
در قدیم که انسان‌ها چوب‌ها را به عنوان سوخت آتش می‌زدند ناگهان
سمندر از آن به بیرون می‌جهید به همین دلیل، قدیمی‌های
ایران سمندرها را موجوداتی زاده‌آتش می‌دانستند و آن را نماد پاکی، شجاعت، ایمان پایدار و انسان راست کردار می‌دانستند.
سمندرها گونه‌های بسیار متنوعی دارند، اما یکی از آنها سمندری است که اندمیک
ایران است. گونه‌های اندمیک یعنی موجوداتی که انحصارا در یک منطقه جغرافیایی زندگی می‌کنند و فقط خاص آن منطقه هستند.
سمندر لرستانی با نام علمی Neurergus Kaiser را گاهی محلی‌ها به نام مارمولک رنگی می‌شناسند.
این گونه بسیار زیبا و باشکوه با بدنی نرم به درازای 14 سانتی‌متر در کوه‌های زاگرس در شمال خوزستان و مناطق آبشاری لرستان زندگی ناآرامی را سپری می‌کند.سمندر لرستانی اصلا موجودی نیست که قابلیت خوراکی داشته باشد، بنابراین تقریبا کسی در
ایران یافت نمی‌شود که آن را شکار کند تا غذایی از آن تولید کند.
این سمندرها، حتی شکارچی طبیعی هم ندارند بنابراین به نظر می‌آید که نباید خطری آنها را تهدید کند در حالی که اصلا این‌گونه نیست. سمندرهای لرستانی آنچنان در معرض تهدید
انقراض قرار گرفته‌اند که در اجلاس ساتیس (حمایت از گونه‌های طبیعی) که ابتدای همین سال در قطر برگزار شد، ممنوعیت خرید و فروش این گونه زیبا تصویب شد. در کشورهای اروپایی و آمریکایی هر
سمندر لرستانی گاه تا 750 دلار خرید و فروش می‌شود و افراد محلی گاه هر
سمندر را با قیمت فقط 100 تومان می‌فروشند.
سمندر لرستانی در دنیا بی‌نظیر است و هیچ همتایی از آن در دیگر جاهای دنیا وجود ندارد و اکنون این نادرترین گونه زاگرس در حال
انقراض است و من و شما باز هم مسوولان
انقراض هستیم. فکر نکنید که ما هیچ گناهی نداریم. وقتی در روزهای آخر هر سال در میدان تجریش تهران یا مراکز خرید دیگر در سراسر
ایران به فکر خرید ماهی قرمز و تنگ و سبزه و سمنو هستید اگر تشتی پر از سمندرهای زیبای رنگی دیدید و با خواهش فرزندتان برای خرید آن سمندرهای نازنین مواجه شدید، اصلا به درخواست فرزند دلبندتان توجه نکنید.
اگر او اکنون کمی گریه زاری کند خیلی بهتر از آن است که فردا روزی در رثای یکی از گونه‌های منحصر به فرد دنیا اشک حسرت بریزد!