صفحه نخست » گزارش ویژه » جذاب

رژيم تغذيه خرس سياه آسيايي در طول سال در حوزه استحفاظي شهرستان نيکشهر
خرس سياه آسيايي بر اساس ساختمان و فرم دندانها در راسته گوشتخواران قرار ميگيرد ولي در اکثر اوقات به همه چيز خواري روي مي آورد و با توجه به شرايط محيطي و منابع غذايي موجود در طبيعت رژيم غذايي متنوعي دارد . خرس سياه آسيايي در حوزه شهرستان نيکشهر در فصول مختلف سال از منابع غذايي متفاوتي استفاده ميکنند . که بشرح ذيل ميباشد .
در فصل بهار و پيش از آغاز شروع فصل خرما که تقريبا ماههاي فروردين و ارديبهشت را شامل مي شود با توجه به فراواني عسل در منطقه غذاي اصلي اين حيوان را عسل تشکيل مي دهد و همچنين از ميوه هايي مثل انجير و انگور استفاده مي کند و در بعضي اوقات اگر به منابع غذايي فوق دسترسي نداشته باشد از مغز ساقه گياه دار که انسانها هم از آن استفاده ميکنند روي مي آورد . از اواسط خرداد ماه و با شروع فصل خرما پزان ابتدا از نوعي خرماي زود رس که در اين منطقه به نام محلي کوتومي (نگال ) شناخته ميشود . تغذيه مي کند . و از اوايل تابستان بدليل فراواني خرما در اين مناطق ،غذاي اصلي خرس را تشکيل مي دهد . و جهت تغذيه از خرما اين حيوان به بالاي درختان خرما رفته و تعدادي از برگهاي درخت خرما را جمع کرده و روي آن استقرار مي يابد و شروع به خوردن خرما مي کند . در پايان تابستان و با شروع فصل پاييز و کم شدن خرما ، رژيم غذايي خرس ها عوض مي شود . و در اين فصل به دليل فراواني ميوه داز که به اندازه ميوه گيلاس و داراي هسته بزرگ ميباشد ، تغذيه مي کند و غذاي اصلي آن را تشکيل ميدهد و تا پايان فصل پاييز و اواسط فصل زمستان از اين ميوه ها تغذيه مي کنند . همچنين در فصل پاييز يکي ديگر از غذاهايي که مورد علاقه خرس سياه است ميوه درخت کنار مي باشد . اين ميوه به رنگ نارنجي با يک هسته مي باشد و افرا د محلي هم از اين ميوه که بسيار خوشمزه است استفاده مي کنند . با شروع فصل زمستان و سرد شدن هوا ، به دليل کمبود مواد غذايي از منابع مختلفي استفاده مي کند از جمله مغز ، ساقه گياه داز و همچنين از خرماهاي ذخيره شده توسط بوميان و روستائياني که در حاشيه زيستگاههاي اين جانور قرار دارند استفاده مي کنند و در صورت عدم دسترسي به اين منابع از دامهاي اصلي که در حاشييه زيستگاه خرس سياه به چرا مي پردازند . تغذيه مي کنند . البته خرس ها در تمام فصول سال در صورت دسترسي به دامها از اين منبع غذايي استفاده مي کنند .با توجه به رژيم هاي غذايي که توضيح داده شده ، فرم و رنگ سرگين ( فضولات ) خرس سياه متغير مي باشد و با توجه نوع تغذيه در فرمهاي متفاوتي مشاهده مي شود .

نويسنده : حامد آق آتاباي - رئيس اداره حفاظت محيط زيست نيکشهر

وضعيت استراحتگاه روزانه خرس سياه آسيايي در طول سال در حوزه استحفاظي نيکشهر -
خرس سياه آسيايي اصولا حيواني منزوي و گوشه گير است که اين مسئه باعث مي شود اين حيوان جزء حيوانات شبگرد و شب فعال باشد . يعني در طول روز به استراحت مي پردازد و در شب به دنبال شکار و تغذيه مي باشد شرايط و موقعيت محلهاي استراحت روزانه خرس سياه آسيايي در طول سال و با توجه به شرايط جوي تغيير مي کند يعني مکان مورد نظر ارتباط مستقيمي با شرايط محيطي دارد در شهرستان نيکشهر خرس ها از اواسط اسفند تا اواخر خرداد ماه که هوا گرم مي باشد مناطقي را براي استراحت روزانه انتخاب مي کند که خنک تر باشد در اين حالت اصولا مکاني را انتخاب مي کند که به سمت مغرب باشد و تا اواسط روز آفتاب به آن نقطه نمي تابد ، و بيشتر در داخل پوشش گياهي که در اين دره ها قرار دارد ، استراحت مي کنند . از اوايل تير ماه تا اواخر مرداد ماه با شروع فصل مونسون ( بارندگي هاي بش ) و زياد شدن آب در مناطق که منجر به زياد شدن جمعيت پشه ها در مناطق مي شود . خرس ها جهت رهايي از گزند پشه ها در ارتفاعاتي که شيب آن به سمت مغرب بوده و باد درآن نقطه در جريان باشد. در زير سايه سنگها و درختان به استراحت مي پردازد و با پايان يافتن فصل مونسون و کاهش نزولات جوي تا اواخر مهرماه در داخل دره ها و زير پوشش گياهي به استراحت پرداخته و از اوايل آبان ماه تا اواخر آذرماه که در اين موقع از سال باران فصلي شروع مي شود و در اين شرايط با توجه به ازدياد جمعيت پشه خاي مزاحم ، خرس ها دوباره به ارتفاعات پناه مي برند. و در سايه سنگها و درختان به استراحت و درختان به استراحت مي پردازد . با شروع فصل زمستان و سرد شدن هوا در طول شب ، خرس سياه آسيايي براي استراحت در روز از غار ها و سوراخ هايي که در ارتفاعات قرار داررد و در دامنه اي که به سمت مشرق باشد استراحت مي کنند . يعني با شروع فصل زمستان و چله خرس سياه مناطقي را براي استراحت روزانه انتخاب مي کند که آفتاب به محض طلوع به آن نقطه مي تابد . در سنوات گذشته و به دليل سرد بودن هوا در اين مناطق خرس ها به خواب زمستاني مي رفتند . ولي امروزه به دليل گرم شدن کره زمين ، عملا خرس ها به خواب زمستاني نمي روند و شايد به مدت چند روز اين اتفاق رخ بدهد . در اين شرايط آب و هوايي ، خرس ها بعد از گشت شبانه و تغذيه اي که انجام دادند ، براي استراحت به مدت کوتاهي در جلوي غار و يا سوراخ به استراحت مي پردازد، تا دماي بدنشان به اندازه طبيعي برسد و پس از گرم شدن هوا در داخل غارها به استراحت مي پردازد. مطالب فوق از طريق جمع آوري اطلاعات از افراد بومي و محلي و همچنين عملياتهاي متعدد ميداني صورت گرفته توسط نگارنده جمع آوري شده است و امکان دارد در مناطق مختلف اين شايط حاکم نباشد.