آلودگی هوا و رسیدن آن به سطوح بحرانی پدیده ای نگران کننده است که سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد. به همین علت جامعه جهانی در تلاش برای مبارزه با این پدیده از طریق اجرای راهکارهای بلندمدت و مقابله در موقعیتهای فوق العاده است.




این روزها شهر تهران همچون سالهای گذشته با افزایش سطح آلودگی هوا مواجه شده است. این پدیده بحرانی در سالهای اخیر در اوج تابستان و بسیاری از روزهای پاییز و زمستان پایتخت ایران را درگیر می‌کند. آلودگی هوا یا آلودگی جوی اصطلاحی است که تمام عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیستی را در بر می‌گیرد که ویژگیهای طبیعی جو (اتمسفر) را تغییر می‌دهند.




مهمترین آلاینده های جوی

منوکسید کربن (CO)
اکسید نیتروژن (Nox)
اکسید گوگرد (SOx)
هیدروکربورها (CxHy)
ذرات معلق (PTS)
ازون (PTS)




برای تمام این مواد به استثنای هیدروکربورها یکسری مقرراتی وجود دارند که این مقررات محدودیتهایی را برای استانداردسازی "کیفیت هوا" ارائه می‌کنند. این محدودیتها با شرایط سلامت انطباق دارند و در صورتی که شاخصهای این مواد از سطح این استانداردها فراتر رود این آلاینده ها می‌توانند به شدت سلامت عمومی‌را در معرض خطر قرار دهند.







منابع انتشار آلاینده ها

خدمات حمل و نقل عمومی
نیروگاههای ترموالکتریک
صنایع
مصارف خانگی
کشاورزی و شیلات



کشاورزی و شیلات مهمترین منابع انتشار منوکسیدکربن، هیدروکربورها، اکسید نیتروژن و ذرات معلق هستند درحالی که صنایع و نیروگاههای ترموالکتریک مسئولان اصلی انتشار دی اکسید گوگرد به شمار می‌روند. زمانی که این مواد در اتمسفر منتشر می‌شوند مواد سمی‌با جریان هوا به مناطق دورتر حداکثر تا فاصله هزار کیلومتر منتقل می‌شوند.





فلزات سنگین
فلزات سنگین نیز از دیگر مواد سمی‌هستند که می‌توانند به شدت منجر به آلوده شدن هوا شوند. این فلزات عبارتند از: کادمیم (Cd)، سرب (Pb) و جیوه (Hg)







اثرات آلودگی هوا بر روی سلامت شهروندان



نتایج نامطلوب آلودگی هوا بر روی سلامت شهروندان پس از چند موردی که در نیمه اول قرن گذشته به ثبت رسیدند به شدت مورد ملاحظه قرار گرفتند. از این موارد می‌تواند به آلودگی بسیار وخیم سال 1952 لندن اشاره کرد که در ادامه آن بیش از چهار هزار مورد مرگ و بیش از دو هزار مورد بستری در بیمارستان به دلیل بیماریهای دستگاه تنفسی به ثبت رسید.



در این آلودگی بزرگ، ذرات گرد و غبار و اکسید گوگرد مهمترین مواد آلاینده بودند اما امروز تمرکز این مواد در جو بسیار پایین آماده است. اما این مواد همچنان می‌توانند برای سلامت جمعیت نگران کننده باشند.





در دو فصل تابستان و زمستان گازهایی که از اگزوز خودروها منتشر می‌شوند (منوکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، سرب، بنزن، ذرات گرد و غباری که از خودروها روی آسفالت را می‌پوشانند) همراه با آلاینده هایی که از رسوبات صنعتی تولید می‌شوند به شدت سلامت عمومی‌را به خطر می‌اندازند.








در شهرها

مشکل آلودگی باید و می‌تواند از طریق سیاستهای درست حمل و نقل حل شود. برای مثال، با سرمایه گذاریهای صحیح در بخش حمل و نقل عمومی‌می‌توان به طور کامل از تردد خودروهای شخصی در طول روز برای رفتن به محل کار جلوگیری کرد. از دیگر راهکارهایی که می‌توانند از آلودگی هوا در روزهای بحرانی بکاهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :



1- اجتناب از سفرهای غیرضروری در طول روزها و ساعات پر ترافیک


2- انتخاب مسیرهای با حداقل سطح ترافیک به طوری که حرکت در مسیر مورد نظر روان باشد


3- انتخاب مسیرهایی که از میان پارکها و باغهای عمومی‌عبور می‌کند و رسیدن به مقصد به صورت پیاده و یا سوار بر دوچرخه


4- اجتناب از فعالیتهای ورزشی (برای مثال دویدن) در مناطق با ترافیک سنگین

5- اجتناب از بردن کودکان کم سن، به ویژه پیاده یا با کالسکه در خیابانهایی که ترافیک سنگین است

6- خاموش کردن موتور خودرو و بالاکشیدن شیشه پنجره ها در زمانی که خیابان در اثر ترافیک سنگین مسدود شده است


7- اجتناب از خروج از منزل در ساعات بحرانی (12 تا 17) به ویژه برای افراد دارای فاکتورهای خطر








علائمی‌که نشان دهنده مشکلات سلامتی ناشی از آلودگی هوا هستند

آلودگی جوی می‌تواند موجب سوزش چشمها، گلو و ریه ها شود. قرمز شدن چشمها، سرفه و احساس تنگی قفسه سینه از علائم شایع در زمان افزایش سطح آلودگی هوا به شمار می‌روند.