صفحه نخست » گزارش ویژه » دنیای حیوانات

به گزارش خبرگزاري فارس از بندرعباس، خليج فارس نه تنها طي دهه‌هاي اخير در صدر اخبار حوادث و رويدادهاي سياسي، اقتصادي، صنعتي، انرژي و ... قرار گرفته بلکه اخبار حوادث و چالش‌هاي زيست محيطي نيز، نام اين درياي بسته را که تنها از طريق تنگه هرمز با آب‌هاي دنيا ارتباط دارد بر سر زبان‌ها انداخته است.
شايد امروز با آوردن نام "کشند قرمز " در ايران و چه بسا نقاط ديگر منطقه، هر مخاطبي بي‌گمان به ياد تلف شدن آبزيان طي سال‌هاي اخير در سواحل شمالي خليج فارس و به ويژه هرمزگان بيفتد.
هيچ دوستدار محيط زيستي، مرگ دسته جمعي دلفين‌ها طي سال‌هاي اخير به ويژه سال 86 که در حوالي خور گنگان لاشه بيش از 70 قطعه از اين موجود کمياب به ساحل آمد را فراموش نکند.
اينکه منطقه خليج فارس و سواحل آن طي سال‌ها و دهه‌هاي اخير با توسعه صنعتي و اقتصادي پرشتابي در شمال و جنوب روبه‌رو شده است بر هيچ کسي پوشيده نيست، توسعه‌اي که به واسطه آن نه تنها اکولوژيک و بستر آب‌هاي پيرامون را حتي تا درياي عمان تحت تاثير قرار داده، بلکه روزانه پاي هزاران شناور غول پيکر اعم از نفت‌کش، تجاري و کانتينربر را نيز به خليج فارس باز کرده است.
مسئله‌اي که به نظر مي‌آيد بر خلاف ساير مسائل زيست محيطي که به محيط در دراز مدت صدمه وارد مي‌کند، به طور مستقيم به جان آبزيان به ويژه آبزيان غول‌پيکر افتاده است که بررسي لاشه‌هاي آبزيان به ساحل آمده طي سال‌هاي اخير اغلب حاکي از برخورد کشتي‌ها و شناورها با موجودات تلف شده است، که به عنوان مثال مي‌توان به مرگ اخير يک نهنگ طي روزهاي اخير در جاسک هرمزگان اشاره کرد.
به دليل گردش خاص آب و وجود جريان‌هاي آبي در خليج فارس و آ‌ب‌هاي منتهي از درياي عمان به تنگه هرمز، حضور آبزياني مانند نهنگ‌ها و وال‌ها نيز که به گفته بوميان و ساحل‌نشينان در زمان‌هاي قديم در سواحل جنوبي به صورت گله‌هايي پرتعدد ديده مي‌شدند، نيز امروز به طور محدودي ديده مي‌شود که به نظر مي‌آيد همين تعداد نيز علاوه بر تلف شدن که متاثر از نامتعادل شدن محيط زيست است، به طور مستقيم با برخورد به شناورها و پروانه‌هاي آنها ديگر هيچ وقت نمي‌توانند به اقيانوس برگردند که مشاهده لاشه اين آبزيان در سواحل مي‌تواند نشانگر اين امر باشد.
اميد مي‌رود امروزه که صنعت دريانوردي بين‌المللي صدها کنوانسيون‌ را در بخش‌هاي مختلف با هدف اجرا براي شناورهاي اقيانوس پيما وضع کرده، براي جلوگيري از وقوع عواملي مانند برخورد شناورها با گونه‌هاي کميابي همانند وال‌ها و دلفين‌ها نيز با توجه به امور ناوبري و افزايش ديد راداري و ديگر راهکارها چاره‌اي بيانديشد چرا که معتقديم در اين راه هر قدر که هزينه شود بازهم کم است.
بد نيست در اين راستا به اظهارات اخير مدير کل حفاظت محيط زيست هرمزگان که اشاره‌اي نيز به مرگ نهنگ 20 تني در سواحل جاسک دارد، نگاهي داشته باشيم.
مجيد وفادار در همين راستا اظهار داشت: عصر روز دوشنبه هفته جاري مأموران محيط زيست طي گشت زني در "خور نوک تراش " که در شرق جاسک و حوالي روستاي گابريک در بخش مرکزي اين شهرستان قرار دارد، جسد يک پستاندار عظيم الجثه 20 تني را مشاهده کردند.
وي افزود: اين پستاندار از گونه اسپرم وال‌ها بوده که 860 سانتي‌متر طول و طول باله سينه‌اي آن 80 سانتي‌متر، طول سر آن 200 سانتي متر و فک و دندان پاييني 24 سانتي متري بوده است.
اين مسئول تصريح کرد: طبق مشاهدات اوليه و انجام بيومتري اين لاشه، پاره شدگي در قسمت باله پشتي لاشه ديده شد، به طوري که پوست و گوشت اين بخش از بدن نهنگ آسيب جدي ديده و امحا و احشا بالاي ستون فقرات از بدن اين پستاندار بيرون زده است.
وفادار گفت: همچنين در قسمت مخرج اين آبزي نيز پارگي و فساد پوست ديده مي‌شود.
مديرکل حفاظت محيط زيست هرمزگان اضافه کرد: از طرف ديگر به علت ماسه‌اي بودن ساحل در اين منطقه و حرکت امواج دريا، يک سوم لاشه نهنگ در خاک فرو رفته است که لازم است از طريق يک دستگاه لودر لاشه جابه‌جا شده و به طور کامل دفن شود تا پس از فاسد شدن کامل گوشت، اسکلت آن براي استفاده در موزه از زير خاک بيرون آورده شود.
به گفته وي، آنچه در بررسي‌هاي اوليه مشخص شده اين موضوع است که يک هفته از مرگ نهنگ گذشته و علت مرگ نيز به احتمال زياد برخورد با پروانه موتور کشتي‌هاي تجاري يا باري و يا نفتکش‌ها بوده است.
وفادار خاطرنشان کرد: درياي عمان منطقه دريايي داراي اکولوژي پيچيده‌اي است که از يک سوي رفت و آمد زياد شناورها تهديد جدي براي حيات پستانداران دريايي اين منطقه از جمله نهنگ‌ها و دلفين‌ها محسوب مي‌شود و از سوي ديگر به دليل اينکه مسير حرکت امواج در اين منطقه از شرق به غرب (از اقيانوس هند به سمت تنگه هرمز) است، اگر پستانداري در ميانه آب‌هاي درياي عمان دچار آسيب ديدگي شود، چهار تا پنج روز طول مي‌کشد تا به سواحل شهرستان جاسک برسد که طي اين مدت امکان زنده ماندن پستاندار کم است.
وي با بيان اينکه از سال گذشته تاکنون اين سومين مورد کشف لاشه نهنگ در سواحل جاسک است، يادآور شد: وال اسپرم از گونه حفاظت شده پستانداران دريايي است که هر ساله به دليل عبور و مرور زياد شناورها و کشتي‌ها در آبراهه بين‌المللي دريايي عمان دچار مرگ و مير مي‌شوند.
به گزارش فارس، نهنگ‌ها از جمله موجوداتي هستند که به عقيده بسياري از پيشکسوتان دريانوردي در هرمزگان و کارشناسان دريايي، ورود آنها به خليج فارس نه تنها فوايد عديده‌اي را براي اکولوژيک اين دريا دارد، بلکه سبب تنظيم و تعادل چرخه آبزيان از ابتداي رنجيره تا انتهاي آن مي‌شود، که در اين راستا نيز مي‌توان به اين نظريه اشاره که در صورت ورود گله‌هاي وال‌ها و نهنگ‌ها به خليج فارس در سال‌هاي اخير، موجودات علل به وجود آورنده کشند قرمز که به عنوان يکي از غذاهاي وال‌ها نيز مي‌توانند باشند، هيچ وقت به بلوم نمي‌رسيدند و تشکيل اين پديده مخرب را نمي‌دادند.
حال که ديگر اين موجودات عظيم الجثه آنقدر کم شده‌اند که حتي در خليج فارس نيز ديده نمي‌شود، بايد با رصد سير اين موجودات در دنيا و تشخيص مسيرهاي سفر آن‌ها، ضريب ايمني آنها را در نقاط پرتردد به ويژه نقاطي همانند تنگه هرمز که امروزه براي اين موجودات به مثابه "مثلث برمودا " است، ارتقا و از مرگ آنها جلوگيري کرد، چراکه در صورت پيشرفت روند تلفات گونه‌هاي کمياب، بشر آينده بايد چنين موجواتي را نه در اکواريوم‌ها بلکه در تصاوير ضبط شده و فيلم‌هاي مستند ببيند.