صفحه نخست » گزارش ویژه » دنیای حیوانات

ه گزارش خبرنگار مهر، يزد کويري امروز نه تنها در زمينه گونه هاي جانوري بلکه در زمينه گونه هاي گياهي نيز داراي تنوع بي نظيري است به نحوي که بسياري از گونه هاي گياهي و جانوري در اين استان منحصر بفرد است و نمونه آن در هيچ يک از مناطق کشور يافت نمي شود.
مناطق حفاظت شده يزد اکنون زيستگاه بسياري از گونه هاي شاخص جانوري کشور است که از آن جمله مي توان به گورخر ايراني، يوزپلنگ ايراني و ... اشاره کرد.
وسعت و گستره مناطق حفاظت شده، پارکهاي ملي و ... استان يزد به اندازه اي است که اين استان به راحتي توانسته به يکي از زيستگاه هاي امن و غني کشور تبديل شود.
يزد 14 منطقه حفاظت شده دارد
يزد هم اکنون با 14 منطقه حفاظت شده که زير نظر محيط زيست قرار دارد داراي دو ميليون و 700 هکتار منطقه حفاظت شده است.
معاون محيط طبيعي اداره کل محيط زيست استان يزد در اين زمينه به خبرنگار مهر گفت: مناطق حفاظت شده يزد شامل يک پارک ملي، چهار منطقه حفاظت شده، سه پناهگاه حيات وحش، پنج منطقه شکار ممنوع و يک اثر طبيعي ملي است.
اکبري با اشاره به وجود 10 گونه جانوري در معرض خطر در زيستگاه هاي استان گفت: يوزپلنگ، هوبره، جبير، بالا بان، زاغ بور و گونه نادر گوره خر ايراني از مهمترين اين گونه ها هستند که در چهار مرکز احيا گونه هاي در معرض خطر اداره کل حفاظت محيط زيست استان محافظت مي شوند.
وي با اشاره به وجود 100 قلاده يوزپلنگ آسيايي در کشور گفت: حدود نيمي از اين تعداد در استان يزد و در مناطق حفاظت شده شهرستانهاي بافق اردکان و طبس وجود دارند.
10 گونه جانوري در معرض خطر در زيستگاه هاي استان يزد هستند که يوزپلنگ، هوبره، جبير، بالابان، زاغ بور، گورخر آسيايي و ... از آن جمله اند
معاون محيط طبيعي اداره کل محيط زيست استان يزد
اکبري با اشاره به آثار بحران خشکسالي بر تنوع گياهي و جانوري استان يزد بيان داشت: خشکسالي هاي پي در پي، تنوع زيستي استان يزد را در معرض خطر قرار داده است.
وي توزيع علوفه، ساخت آب انبار، آبشخور و حفر چاه را از مهمترين اقدامات اين اداره کل در جهت مقابله با خشکسالي برشمرد و اعتبارات کافي براي مقابله با خسارتهاي ناشي از خشکسالي در اين مناطق را خواستار شد.
اما هر يک از مناطق حفاظت شده استان يزد به لحاظ برخورداري از گونه هاي جانوري و گياهي در نوع خود بي نظير هستند.
به عنوان نمونه، ويژگي هاي متعدد مناطق حفاظت شده "کالمند" و "بهادران" از نظر اقليمي و پوشش گياهي، شرايط زيست محيطي و امکان زاد و ولد وحوش و پرندگان مختلف را در اين مناطق به وجود آورده است.
آهوي ايراني، جبير، کل، بز، قوچ و ميش، پلنگ، کفتار و انواع روباه مثل روباه شني، گرگ و خرگوش از مهمترين گونه هاي حيات وحش اين مناطق به شمار مي روند.
کبک، تيهو، هوبره، باقرقره، زاغ بور و انواع عقاب را نيز مي توان در اين مناطق مشاهده کرد.
کل و بز که از پستانداران قابل شکار هستند نيز با جمعيتي قابل ملاحظه در حوزه کالمند و بهادران و در ارتفاعات زيست مي کنند و قوچ و ميش در تپه ها ديده مي شوند.
دشت بهادران مهمترين کانون تمرکز آهوي ايراني است
مهمترين کانون تمرکز آهو نيز، دشت "بهادران"، دشت "چاه مورتيني"، دشت "خالقي" و دشت "معدن" است.
مهمترين کانون تمرکز قوچ و ميش و جبير منطقه تپه ماهورهاي سرخ رنگ رودخانه "لاغره" است.
اين منطقه انواع خزندگان مناطق کويري را در خود جاي داده است که از جمله خزندگان معروف اين منطقه مي توان به لاک پشت، بزمجه، مارهاي سمي، افعي و مارجعفري اشاره کرد.
سه منطقه حفاظت شده "کالمند"، "بهادران" به وسعت 250 هزار هکتار و "کوه بافق و آريز" با وسعت 100 هزارهکتار به دليل قرار گرفتن در حاشيه کوير و برخورداري از تنوع گونه هاي گياهي و حيات وحش، بيش از ساير مناطق حائز اهميت هستند.
منطقه "کالمند" داراي ارتفاعات متعدد مشرف به تپه ماهورهاي پراکنده و زمينهاي پوشيده از گياهان و بوته هاي مناطق کويري است که در 18 کيلومتري شهرستان مهريز و 50 کيلومتري مرکز استان يزد قرار دارد.
از سال 86 به بعد 78 هکتار از منطقه حفاظت شده سياهکوه، عنوان پارک ملي دريافت کرد اما اين ارتقا تاکنون نتوانسته آنگونه که شايسته است به حفظ گونه هاي نادر گياهي و جانوري اين منطقه کمک کند
علاوه بر مناطق ياد شده، پارک ملي سياهکوه به عنوان تنها پارک ملي استان يزد زيستگاه گونه هاي نادر گياهي و جانوري است اما اين گونه هاي نادر به دليل بي توجهي در معرض تهديد قرار گرفته اند.
بخشي از منطقه حفاظت شده سياهکوه از سال 86 به بعد به پارک ملي ارتقا يافت اما اين ارتقا تاکنون نتوانسته آن گونه که شايسته است به حفظ گونه هاي نادر گياهي و جانوري آن کمک کند.
هم اکنون بيش از 78 هکتار از منطقه حفاظت شده سياهکوه، عنوان پارک ملي دريافت کرده است و در حال حاضر به عنوان تنها پارک ملي استان يزد مطرح است.
با وجود شرايط نامساعد آب و هوا يي و بارندگي اندک حدود 50 ميليمتر در سال در تر سالي ها، تنوع گونه هاي گياهي منطقه گونه هاي فصلي شگفت انگيز است.
از مهمترين گونه هاي گياهي اين منطقه منحصر به فرد مي توان به درمنه، قيچ، اسکنبيل، پرند، رمس، شوره، گز، بادام کوهي، کسيدون، بنه، شور سودي، رندوک، بهوه شور، گل قاضي، کلاه مير حسن، دم عقربي و انواع گياهان فصلي اشاره کرد.
ضمن اينکه گياهان کلاه ميرحسن، دم عقربي و رندوک از جمله گونه هاي بومي منطقه هستند که هم اکنون در فهرست سرخ موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع قرار دارند.
گونه هاي جانوري اين منطقه نيز در نوع خود بي نظير است که از آن جمله در گروه پستانداران منطقه مي توان به کل و بز، قوچ و ميش، جبير، پلنگ، شاه روباه، کارال تشي، خرگوش و انواع جوندگان اشاره کرد.
کبک، تيهو، هوبره، زاغ بور، سار گپه پا بلند، باقرقره شکم سياه، باقرقره گندمي، زنبورخور معمولي و انواعي از گنجشک سانان از جمله پرندگان پارک ملي هستند.
هوبره نيز از پرندگان مهاجري است که در دشتهاي اطراف سياهکوه، يار علي و قاسم وزير زمستان گذراني مي کند.
از خزندگان اين منطقه نيز مي توان به سوسمار خار دم ايراني، آگاماي سر وزغي خاکستري، لاک پشت مهميزدار و انواعي از مارها اشاره کرد.
عدم توجه کافي به منطقه سياهکوه، تلاشهاي چندين ساله براي ارتقاي بخشي از اين منطقه به پارک ملي را با چالشهاي جدي مواجه کرده است
نماينده مردم اردکان در مجلس در مورد پارک ملي سياهکوه که در اردکان واقع شده است، اظهار داشت: در استان يزد فقط يک پارک ملي وجود دارد ولي متاسفانه اهتمام کافي از سوي مسئولان کشوري و استاني در جهت حفظ و ارتقاي گونه هاي گياهي و جانوري نادري که در اين عرصه وجود دارد، آن طور که لازم است انجام نمي گيرد.
محمدرضا تابش ضمن هشدار به عدم توجه کافي به اين پارک ملي تصريح کرد: اين امر مي تواند تلاشهاي چندين ساله براي ارتقاي بخشي از منطقه حفاظت شده سياهکوه به پارک ملي را با چالش روبرو ساخته و گونه هاي جانوري و گياهي آن را با خطر انقراض مواجه کند.
در اين گزارش تلاش شد تا تنها بخشي از ويژگي ها و تنوع زيست محيطي استان يزد در بخش گونه هاي جانوري و گياهي معرفي شود اما تلاش مي شود به بهانه هفته محيط زيست سلسله گزارشهايي از روند تخريب زيستگاه‌ ها، شکار بي رويه، اثرات خشکسالي، تاثير مخرب حفاري معادن بر زيستگاه هاي جانوري و گياهي و ... تهيه شود تا از اين رهگذر بتوانيم شاهد ارتقا و توسعه مناطق حفاظت شده استان يزد باشيم.