صفحه نخست » گزارش ویژه » تکنولوژی

ماهواره «رصد»، نخستين ماهواره تصويربرداري ايران که تمامي مراحل طراحي، ساخت، تجميع، آزمايش و آماده سازي براي پرتاب آن در داخل کشور انجام شده شامگاه چهارشنبه همزمان با شب ولادت با سعادت حضرت علي (ع) با موفقيت به فضا پرتاب و در حال حاضر در مدار زمين قرار دارد.

با انجام موفق اين طرح، گام بلند ديگري براي تثبيت حضور جمهوري اسلامي ايران در عرصه فضا صورت گرفت.

برقراري ارتباط با ايستگاه‌هاي زميني، تصويربرداري از زمين و ارسال تصاوير به همراه اطلاعات تله‌متري به ايستگاه‌هاي زميني از مهم‌ترين مأموريت‌هاي اين ماهواره است.

توپولوژي و ساخت ايستگاه‌هاي زميني ماهواره «رصد» به گونه‌اي طراحي شده که بيشترين دسترسي به ماهواره را جهت دريافت اطلاعات و ارسال فرامين کنترل فراهم مي‌كند.

اغلب زيرسيستم‌هاي اصلي يک ماهواره بزرگ در «رصد»‌ وجود دارد که از جمله مي‌توان به سيستم‌هاي مديريت توان، پانل‌هاي خورشيدي، کنترل وضعيت، محموله اکتيکي، GPS، مديريت داده و فرامين روي بورد، گيرنده و فرستنده روي بورد، فرستنده رنجينگ و کنترل دما اشاره کرد.

«رصد» 15.3 کيلوگرم وزن داشته که براي تزريق در مداري با ارتفاع 260 کيلومتر طراحي شده و مي‌تواند در هر شبانه روز 15 بار به دور زمين بچرخد.

رويکرد اساسي در تعريف و اجراي اين پروژه، دستيابي به يک ماهواره عملياتي، مبتني بر ظرفيت ها و قابليت هاي بومي در حوزه ماهواره و ماهواره بر، با نظر به محدوديت هاي هزينه و زمان بوده است.

با اين رويکرد، ماهواره رصد در مدت زمان حدود 18 ماه، تمامي مراحل طراحي، ساخت و آزمايش کيفيت را در دانشگاه صنعتي مالک اشتر گذراند و به سازمان صنايع هوافضاي وزارت دفاع براي اجراي روند مراحل پرتاب تحويل داده شد.

ماموريت سطح يک ماهواره رصد يک، تصويربرداري از سطح زمين در طيف مرئي با قدرت تفکيک 150 متر و ارسال تصاوير و اطلاعات پايشي سيستم در مدار LEO به ايستگاه هاي زميني است.

کوچکي ابعاد و جرم ماهواره رصد يک که از جمله الزامات سيستمي در تعريف طرح به منظور اطمينان از امکان پذيري پرتاب و دستيابي به حداکثر ارتفاع مداري ممکن بوده به گونه اي است که با وجود محدوديت هاي هندسه و جرم، اغلب زيرسيستم هاي اصلي يک ماهواره بزرگ در آن وجود دارد که از جمله مي توان به زيرسيستم هاي مديريت توان، پانل هاي خورشيدي، کنترل وضعيت، محموله اپتيکي ، GPS، مديريت داده و فرامين روي بورد، گيرنده و فرستنده روي بورد، فرستنده رنجينگ و کنترل دما اشاره کرد.

بومي سازي دانش و فن آوري طراحي و آزمايش ماهواره، بومي سازي فناوري سنجش از دور و تصويربرداري از زمين به وسيله ماهواره، توسعه فناوري هاي جديد شامل توليد توان در محيط مداري، تعيين و کنترل وضعيت ترکيبي فعال و غير فعال، ساخت پانل ها و حسگرهاي خورشيدي و ساخت بوم گراديان جاذبه که همگي براي نخستين بار در کشور انجام مي شود از دستاوردهاي طراحي و اجراي اين پروژه مهم است.

توسعه زيرساخت هاي کارگاهي و آزمايشگاهي براي ساخت و مونتاژ و انجام آزمايش هاي عملکردي و محيطي براي ماهواره هاي کوچک، ايجاد بستر هاي نرم افزاري و توسعه نيروي انساني براي طراحي ، ساخت و آزمايش ماهواره و بومي سازي شبکه ايستگاه هاي زميني و کنترل ، ارسال و دريافت تصوير از ديگر دستاوردهاي اين طرح است.

اين پروژه، همچنين بستر مناسبي را براي ايجاد منظومه ماهواره اي عملياتي به عنوان يکي از بهينه ترين راهبردها براي دستيابي به فضا فراهم کرده است.

ماهواره رصد داراي ابعاد 350 به شکل بيضوي با شيب مداري 56 درجه و پريود مداري 91 دقيقه (زمان يک گردش کامل به دور زمين) است.

«سفير رصد»، دومين ماهواره بر ايراني

ماهواره بر «سفير رصد» نيز که دومين ماهواره بر ساخت جمهوري اسلامي ايران است، قادر است يک ميکرو ماهواره 16 کيلوگرمي را در ارتفاع 260 کيلومتري از سطح زمين قرار دهد.

طول اين ماهواره بر، 22 متر، قطر آن 25 /1 متر و وزن کل آن 26 تن است.

ماهواره بر سفير رصد براي اجراي ماموريت خود پس از پرتاب، مراحلي را طي مي کند که از جمله پس از اتمام کار موتور، در مرحله اول جدايش انجام مي شود و در مرحله دوم ماهواره بر به حرکت خود ادامه مي دهد.

از سوي ديگر با خارج شدن ماهواره بر از جو غليظ، قبل از جدايش ماهواره، پوشش ماهواره (فيرينگ) جدا مي شود و زمينه را براي قرار گرفتن ماهواره در مدار مهيا مي کند و در ادامه پس از رسيدن سرعت ماهواره بر به سرعت مورد نظر، جدايش ماهواره صورت و ماهواره در مدار تعيين شده قرار مي گيرد.

از دستاوردهاي پروژه طراحي و ساخت ماهواره بر «سفير رصد» نيز بهينه سازي سيستم و زيرسيستم هاي طراحي و ساخت ماهواره بر «سفير رصد» و ايجاد زيرساخت‌هاي مناسب و کسب توانمندي براي طراحي و ساخت ماهواره‌برهاي آينده است.

ايستگاه ره گيري، وظيفه ره گيري ماهواره بر سفير رصد در کل مسير پرتاب و ره گيري ماهواره و دريافت اطلاعات مداري در زمان استقرار ماهواره در مدار را به عهده دارد.

ايستگاه تله متري و فرمان با استفاده از اطلاعات دريافتي از ايستگاه هاي ره گيري، ماهواره را ره گيري مي کند و وظيفه دريافت و ارسال اطلاعات تله متري از ماهواره را انجام مي دهد.

ايستگاه مرکزي با استفاده از اطلاعات دريافتي، وظيفه هدايت و کنترل ماهواره و ماهواره بر و همچنين کنترل تله متري و فرمان ماهواره را به عهده دارد.

ايستگاه متحرک دريافت ماهواره رصد نيز به منظور دريافت اطلاعات از ماهواره رصد طراحي و ساخته شده است و زمان استقرار و آماده به کار شدن آن کمتر از يک ساعت است و قابليت دريافت، مشاهده و ذخيره تصاوير ارسالي از ماهواره رصد را دارد.

وزير دفاع: گام‌هاي مهمي براي ساخت ماهواره‌هاي بزرگ و سنگين‌تر برداشته شده است

وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح هم با اشاره به پرتاب موفقيت‌آميز ماهواره ايراني «رصد» اعلام كرد: با اقدامات صورت گرفته، حركت و گام‌هاي مهمي براي ساخت ماهواره‌هاي بزرگ و ماهواره‌هاي سنگين‌تر در داخل كشور برداشته شده است.

سردار احمد وحيدي با بيان اين‌كه ماهواره‌بر «سفير رصد» توانست ماهواره رصد را در ارتفاع بالاي 260 كيلومتر در مدار تزريق كند، گفت: اين ماهواره علي‌رغم كوچكي، تمام خصوصيات يك ماهواره بزرگ را داشته و از قابليت تصويربرداري نيز برخوردار است.

وزير دفاع خاطرنشان كرد: فرستنده و گيرنده‌هاي لازم در برد اين ماهواره پيش‌بيني شده است و داراي رنجينگ فرستنده و كنترل دما بوده و قابليت كنترل موقعيت خود در موقعيت اكتيو و پسيو را دارد. يعني مي‌تواند هم با گراديان‌بوم جاذبه به شكل پسيو خود را كنترل كند و هم با چرخشگر مغناطيسي موقعيت خود را تثبيت كند.

وي با اشاره به وجود پانل خورشيدي در اين ماهواره گفت: اين پانل به ماهواره رصد اين ويژگي را داده كه بتواند توان خود را از خورشيد بگيرد.

وزير دفاع افزود: ما توانستيم براي تثبيت و توسعه توان فضايي ايران گام بلندي برداريم كه اين پيروزي را خدمت رهبر معظم انقلاب، ملت ايران و شهداي انقلاب اسلامي تبريك مي‌گوييم.

وي اين موقعيت را بر پايه يك هماهنگي و مديريت بسيار خوب در سطح كشور دانست و تصريح كرد: سازمان هوافضاي وزارت دفاع در كنار دانشگاه مالك اشتر اين وزارتخانه كه ماهواره را ساخت و با حمايت‌هاي همه جانبه سازمان فضايي كشور كه متولي مسائل فضايي كشور است، توانست به اين موفقيت بزرگ دست پيدا كند.

وزير دفاع تصريح كرد: در پرتو اين مديريت يكپارچه با‌ تدابير رهبري عزيز انقلاب و حمايت‌هاي بي‌دريغ رييس‌جمهور توانستيم به اين موفقيت‌ها دست پيدا كنيم كه البته اين اقدام در تثبيت موقعيت ايران در خصوص ماهواره‌بر بسيار مهم بود و ما از اين به بعد گام‌هاي مهم ديگري را براي ساخت ماهواره‌برهاي بزرگتر و ماهواره‌هاي سنگين‌تر برخواهيم داشت.

وحيدي در پايان با اشاره به همزماني اين دستاورد بزرگ با سالروز ميلاد اميرالمومنين علي(ع) گفت: اين عمليات با رمز "يا علي ابن ابيطالب(ع) و شعار الله‌اكبر " صورت گرفت و اميدواريم هميشه عنايات و توجهات حضرت علي(ع) و ائمه معصومين (ع) شامل حال ملت ايران باشد.