صفحه نخست » گزارش ویژه » پزشکی

آرتروز شیوع فراوانی دارد ولی می‌توان در بسیاری از موارد، تنها با یک تمهید بسیار ساده یعنی داشتن تغذیه سالم از آن پیشگیری كرد.

«مامان! تو رو خدا امروز دیگه نگو پام درد می‌کنه. بچه‌ها همه با مادراشون میان خرید ولی ما همیشه تنها می‌ریم. چرا این طوریه؟ ببین زن‌های پیرتر از تو چه طوری تو خیابان راه می‌رن. اون وقت تو همش می‌گی آرتروز دارم، آرتروز،آرتروز،اه!چه قدر از این کلمه بدم میاد. چرا فقط تو؟ بقیه چی کار می‌کنند؟ از وقتی یادمه تو این دردو داشتی.» ... از آن جا که آرتروز شایع‌ترین بیماری مفصلی است همه با نام آن آشنا هستند حتی اگر تعریف واقعی این بیماری را ندانند. در واقع، آرتروز یك بیماری مفصلی است كه در آن غضروف مفصلی آسیب دیده و تخریب می‌شود. در نتیجه استخوان نزدیك مفصل تغییراتی پیدا كرده و برجستگی‌های كوچك استخوانی به نام استئوفیت در اطراف آن به‌ وجود می‌آید. بعضی‌ها این بیماری را به ساییدگی مفصل و برخی آن را به نام استئوآرتریت می‌شناسند. این بیماری اغلب در دهه دوم و سوم زندگی شروع می‌شود و در سن ‌70 سالگی همه افراد كمابیش آن را تجربه خواهند كرد. هرچند که این بیماری شیوع فراوانی دارد ولی می‌توان در بسیاری از موارد، تنها با یک تمهید بسیار ساده یعنی داشتن تغذیه سالم آن را پیشگیری كرد. تغذیه‌ خوب به نظر می‌رسد در آرتروز برنامه غذایی از طریق سیستم ایمنی اثر می‌کند تا جایی که برای پیشگیری یا تعدیل اثرات این بیماری، یکی از مواردی که توصیه می‌شود حذف یا تعدیل موادغذایی سازنده ترکیبات زمینه‌ای تحریک التهابات و استفاده بیشتر از مواد کاهش دهنده التهابات است. بنابر تاکید دکتر سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، غذاهایی که دارای اسیدهای چرب امگا3 هستند (ماهی‌ها، روغن گردو، کتان و سویا) و کاهش دریافت غذاهایی که دارای اسید آراشیدونیک هستند (پیه گاو، گوشت قرمز، فرآورده‌های گوشتی مثل سوسیس و كالباس و جگر) توصیه می‌شود. استفاده کافی از منابع غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی نظیر ویتامین‌های E ، C، بتا کاروتن، ویتامین D ، ریزمغذی‌هایی مثل سلنیوم، روی و منیزیم و سایر مواد معدنی که در ساختمان استخوان‌ها وجود دارند مثل کلسیم و فسفر که در دانه‌ها و مغزها به وفور یافت می‌شوند، همچنین شیر و لبنیات کم چربی، سبزی و میوه به ویژه آنهایی که دارای ترکیبات اگزالات و فیتات نیستند از دیگر توصیه‌های رژیمی‌است که این متخصص تغذیه پیشنهاد می‌کند. در همین رابطه جایگزین کردن غذاهای مملو از انواع گوشت‌های قرمز و سفید به جز آبزیان و رژیم‌های تهیه شده از منابع گیاهی و تکمیل آنها با شیر یا ماهی فرپز، کبابی یا بخار پز، بدون سرخ کردن در روغن نیز می‌تواند بسیار مفید واقع شود. از جمله غذاهای دیگری که متخصصان تغذیه استفاده از آنها را تاکید می‌کنند منابع حاوی گلوکزآمین و کندورایتین است که از غذاهای حاوی کلاژن مثل استخوان‌ها و غضروف‌های حاوی ژلاتین فراهم می‌شوند. مواد غذایی نظیر پاچه، پای مرغ و قلم است که خوشبختانه در حال حاضر در کشور ما سوپ‌های تهیه شده از آنها به عنوان یک غذای سنتی و مناسب به کار برده می‌شود.

التهاب مفاصل Arthritis ( و تغذيه) | انواع بیماری ها و درمان
اغلب ديده مي‌شود كه اشخاص غيرمتخصص كه ادعاي طبابت مي‌كنند، به افراد مسن و كم اطلاع، رژيم‌هايي را براي از بين بردن درد التهاب مفاصل تجويز مي‌كنند. مثلاً توصيه مي‌كنند كه سبزيجاتي مانند بادنجان، سيب‌زميني و گوجه فرنگي از برنامه غذايي حذف شود ، تا درد التهاب مفاصل آنان برطرف گردد. حقيقت اينست كه هيچكدام از اين رژيم‌ها نمي‌توانند از اين بيماري جلوگيري نمايند، يا آن را معالجه كنند و يا حتي از عوارض آن بكاهند. البته كاهش وزن مي‌تواند كمك مؤثري باشد در كاهش فشارهاي وارد بر مهره‌ها و مفاصل. هم چنين با تغذيه‌اي متوازن كه در آن كمتر از اسيدهاي چرب اشباع شده استفاده مي‌شود و در عوض حاوي مقدار زيادي از ايكوزاپنتانوئيك اسيد E icosapentaenoic acidكه اسيدي چرب و در بدن ماهي يافت مي‌گردد، مي‌توانيد التهاب مفاصل را قدري كاهش دهيد. از طرف ديگر تقريباً يك سوم افرادي كه از التهاب مزمن مفاصل Arthritis rheumatoid رنج مي‌برند، اظهار داشته‌اند كه بعضي از غذاها (به خصوص شير) باعث تشديد بيماري آنها مي‌شود. پژوهشگران كه تا اين زمان نسبت به تأثير مواد غذايي در تشديد اين بيماري بي‌توجه بودند، شروع به تحقيق در اين زمينه نمودند. مثلاً يكي از پزشكان متخصص، ژلاتين مرغ را كه از جوشاندن پاي مرغ تميز شده در ديگ زودپز و به مدت نسبتاً طولاني (‌حداقل يك ساعت) تهيه مي‌شود با آب پرتقال مخلوط نمود و هر روز صبح به 28 بيمار كه از التهاب مزمن مفاصل رنج مي‌بردند، خوراند؛ وي پس از 3 ماه متوجه شد كه بهبود قابل ملاحظه‌اي در تمامي آنها حاصل شده است . البته تحقيقات در اين زمينه همچنان ادامه دارد و نتايج قطعي بعداً اعلام خواهد شد.