صفحه نخست » گزارش ویژه » سلامت

یوگا
 مراکز یوگا، کلاس ها و کتاب های یوگا و ... . ولی ورای تأثیرات مد شدن یک پدیده، یوگا خواص فراوانی برای ما به همراه آورده که هیچ کدام از رقبایش این فواید را نداشته اند.

یوگا، یک شیوۀ جهانی
ورزش، ژیمناستیک، تکنیک مدیتیشن، شیوۀ زندگی یا... ، یوگا کدامیک از اینهاست؟ دادن یک عنوان خاص به یوگا مشکل است، زیرا این رشته، درک کامل از کل بدن است. ژرارد آرنود، مدیر مرکز یوگای جایا می‌گوید: "در زبان سانسکریت، کلمۀ یوگا در واقع به معنای «وحدت» است. وحدت «بدن و روح، خورشید و ماه، مرد و زن، پیر و جوان». زیرا در سیستم فکری شرقی، «سر بخش مهمی از بدن است".

فدراسیون بین المللی آموزش های یوگا، یوگا را با این عنوان تعریف می‌کند: «یک شیوۀ جهانی و عملی که بر اساس مجموعه ای از تکنیک های خاص و با رجوع به سنت هند شکل گرفته است. با افزایش آگاهی و رشد تدریجی، یوگا با هماهنگی کامل، استعدادهای جسمی، عاطفی، ذهنی، روحی و بشری فرد را پرورش می‌دهد.» دکتر آندره مَمان، رئیس فدراسیون، در این باره این گونه توضیح می‌دهد که: "یوگا، یک «فلسفۀ مدیتیشن جسمی» نیز هست. برخلاف فلسفه های رایج، یوگا فقط به «اندیشیدن» بسنده نمی‌کند؛ یوگا توسط تجربه، تجربه ای که توسط فعالیت بدنی به دست آمده باشد، نیز شکل گرفته است. در واقع، یوگا بر اساس یک مشاهدۀ ساده متولد شد: به این ترتیب که یک اختلال یا آشفتگی ذهنی می‌تواند آثاری بر روی جسم داشته باشد، در مقابل، اختلالی که بدن را تحت تأثیر قرار دهد، ذهن را نیز درگیر خواهد کرد.   

وضعیت های یوگا
وضعیت هایی که مرکز و اصل یوگا هستند، آساناس نامیده می‌شوند. در متون قدیمی، این وضعیت ها «مقاوم و خوشایند» توصیف شده اند؛ در واقع، این وضعیت ها، پوزیشن هایی بی حرکت و بدون کوچکترین تلاشی هستند که به واسطۀ آنها فرد یاد می‌گیرد جسم خودش را فراموش کند. با تمرکز بر روی وضعیت ها و کار کردن عمیق بر روی تنفس، فرد ذهنش را آرام و جسمش را قوی می‌کند.

وضعیت های بسیار زیادی وجود دارند، از ساده ترین تا پیچیده ترین. تمام این وضعیت ها پیرو درجه بندی هستند؛ و در یک زنجیرۀ دقیق، پیوسته به یکدیگر و نه جدا از هم قرار می‌گیرند، که با پیوستگی شان، حس مورد نظر را منتقل می‌کنند.
 

مکتب های مختلف یوگا
یوگا در جهت های مختلفی پیشرفت کرده است. این رشته شامل 8 شاخۀ اصلی می‌شود که این 8 شاخه جزء 3 «خانوادۀ» عمده هستند: یوگای پویا، یوگای ریلکسیشن و یوگای روح. هاتا یوگا یا یوگای در رشتۀ جسمی، رایج ترین مکتب در غرب است.

تمام این مکاتب «پایۀ» یکسانی دارند. ژرارد آرنود با تأکید بر علم یوگا می‌گوید: "یکی از بزرگترین تفاوت ها بین رشته های ورزشی غربی و یوگا "درونی کردن" است". در یوگا، ما «شور و هیجان بدن را بیشتر از این که از بیرون (مثلاً توسط آینه های باشگاه) ببینیم، از درون مشاهده می‌کنیم. این مشاهده باعث می‌شود که ما ظرفیت ها و محدودیت های خودمان را دریابیم.» دکتر مَمان تصریح می‌کند: به کمک یوگا، آنچه را که برای بدن مان مضر است، می‌شناسیم و بدون هیچ محدودیتی، بهترین شیوه و عادات را برای زندگی برمی‌گزینیم».
و تنفس؛ در واقع تنفس عملکرد «ناخودآگاهی» است که ما می‌توانیم روی آن اثر بگذاریم؛ با این حال، در بیشتر موارد ما بد نغس می‌کشیم. در تمام طول جلسۀ یوگا، ما بر مسیر عبور نفس تمرکز می‌کنیم؛ مهارت در تنفس به ما اجازه می‌دهد که جریان انرژی در بدن مان را مهار و رام کنیم.
 

فواید یوگا
دکتر ممان نکتۀ مهمی را خاطر نشان می‌کند، وی می‌گوید: «یوگا را نمی‌توان به معنای دقیق کلمه، به عنوان درمان تعریف کرد.» در واقع، آثار واقعی یوگا صرفاً «درمانی» نیستند. ولی با انجام تمرینات یوگا، فرد کنترل بهتری روی بدنش خواهد داشت و شناختی بهتری نسبت به محدودیت ها و ظرفیت هایش به دست می‌آورد؛ تمرین منظم یوگا می‌تواند راه حل های مناسبی برای مشکلات جسمی و روحی ما با خود به همراه داشته باشد.  
ژرارد آرنود در این باره توضیح می‌دهد و می‌گوید: «تأثیر یوگا بر ذهن و عواطف به این ترتیب است که یوگا باعث یادگیری «آرامش فوق العاده»، «تعادل» در زندگی برای تمام روزها، «روی فرم بودن» و «بیشترین تأثیر بر فعالیت ها»  می‌شود».

اما تأثیر واقعی تمرین منظم یوگا بر «سلامتی» چیست؟ دکتر آندره ممان این موضوع را برای ما روشن می‌کند.
در ابتدا تأثیر یوگا بر ماهیچه ها، استخوان ها و مفاصل: در طی انجام وضعیت ها، ماهیچه ها تحریک، منبسط و منقبض می‌شوند. با انجام یوگا، ماهیچه ها انعطاف پذیر و قوی می‌شوند. تمرین منظم یوگا مانند تمام فعالیت های جسمی دیگر، روند بی آهک شدن استخوان ها (پوکی استخوان) را کند می‌کند. 
دربارۀ تنفس، یوگا تمام عناصر برای بهبود ظرفیت تنفس را در اختیار دارد و آنها را به جریان می‌اندازد؛ به همین ترتیب و خصوصاً با کاهش ضربان قلب، عملکرد قلب و عروق را نیز بهبود می‌بخشد.

تأثیر یوگا بر عروق، سهیم بودن در کاهش فشار خون است؛ یوگا با بازگرداندن جریان خون از عضوهای پایینی، گردش خون را تسهیل می‌کند.
به طور کلی، یوگا شمای کلی بدن را زیباتر و بهتر می‌کند، بنابراین، به لطف زیبایی بیشتر ستون مهره ها و حفظ آنها در بهترین وضعیت، فرد در بدنش احساس راحتی و آسایش دارد. 

چه کسانی می‌توانند یوگا تمرین کنند؟
همۀ افراد، هر سنی که باشد، با هر درجه از انعطاف پذیری، می‌توانند یوگا تمرین کنند. فقط کافی است که کلاس هایی متناسب با سطح شان انتخاب کنند: مبتدی، متوسط، پیشترفته و... .
بیشتر مشکلات احتمالی پزشکی در ارتباط با مفاصل هستند، اگر پوزیشن ها شدید باشند و یا به مدت طولانی حفظ شوند، و یا عمل تنفس به درستی انجام نشود، ممکن است مشکلاتی برای فرد ایجاد کنند.