صفحه نخست » بخش عمومي » دکتر علیرضا شیری » تاریخی

سد 180 متری سیمره اگر چه با راه اندازی و آبگیری کمک زیادی به توسعه و رونق کشاورزی استان ایلام می کند اما این تنها یک روی سکه است چرا که با آبگیری این سد دست کم 96 اثر تاریخی زیر سه میلیارد متر مکعب آبی که قرار است پشت آن جمع شود غرق خواهد شد. به گزارش خبرنگار مهر، بررسیهای اولیه نشان می دهد در منطقه ای که با راه اندازی سد سیمره به زیر آب خواهد رفت نشانه هایی از حیات انسان از دوره فراپارینه سنگی تا دوره اسلامی وجود دارد، این منطقه دارای ارزشهای مطالعاتی بسیار بالایی در مطالعات باستانشناسی ایران است که می تواند تاریخ تحولات و تطورات گذشته منطقه را روشن کرده و چه بسا قدمت حضور انسان در فلات ایران را بیش از چیزی که تا کنون اعلام شده اثبات کند.
حوضه آبگیر دریاچه این سد در دو استان لرستان و ایلام خواهد بود که با آبگیری آن 56 اثر شناسایی شده در محدوه استان لرستان و 40 اثر در محدوده ی استان ایلام به زیر آب خواهند رفت. برخی از این آثار چندین دوره تاریخی را در برگرفته و نشانگر یک استقرار طولانی مدت در حوضه رودخانه سیمره از دوران پیش از تاریخ تا قرون معاصر اسلامی است.

از آثار شناسایی شده17 اثر بازمانده از دوره های پیش از تاریخ، 69 اثر مربوط به دوره های تاریخی و 26 اثر نشانگر دوره های اسلامی بوده و برخی مانند تپه باستانی "للار" به ثبت ملی نیز رسیده اند، تپه للار در تاریخ 1310 شمسی ثبت شده و پنجمین اثر ملی ثبت شده ایران است.
یکی از باستانشناسان پیشکسوت در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با اهمیت این محوطه تاریخی و خطری که آن را تهدید می کند گفته است: حدود 45 سال پیش با همراهی یک هیئت باستان شناسی سوئدی بررسیها و کاوشهایی در این منطقه انجام دادیم که نشان می دهد در حاشیه رودخانه سیمره قدیمیترین آثار تاریخی مربوط به حیات انسانی وجود دارد.
دکتر علی اکبر سرافراز می افزاید: شواهد نشان می داد در این منطقه انسانهای اولیه و غارنشین زندگی می کردند که اهمیتهای تاریخی و باستانی این منطقه را نشان می دهد.
این باستانشناس که کشف کاخ هخامنشی چرخاب در برازجان بوشهر را به نام خود به ثبت رسانده است از مسئولان و متولیان میراث فرهنگی کشور خواست اجازه ندهند محوطه باستانی حاشیه سد سیمره بدون انجام کاوشهای باستان شناسی و آکادمیک به زیر آب رود.
گفته ها و دغدغه های علی اکبر سرافراز زمانی پراهمیت تر می شود که بدانیم پروژه احداث سد در حال پایان است و بزودی آبگیری آن آغاز خواهد شد. بتن‌ریزی این سد که در شهرستان دره ‌شهر از توابع استان ایلام قرار دارد آذر ماه سال 87 آغاز و کارهای عمرانی آن همچنان ادامه دارد.
ساخت این سد که در زمره طرحهای ملی بوده و در ‪ ۱۰۵‬کیلومتری شهر ایلام قرار دارد در سال ‪ ۸۲‬و پس از انحراف آب رودخانه برق سیمره آغاز شد.

در حریم داخلی مخزن سد سیمره علاوه بر آثار تاریخی ‪ ۳۱‬روستا با جمعیت حدود پنج هزار نفر در قالب ‪ ۶۹۹‬خانوارو نیروگاه سیمره شناسایی شده اند که این تعداد ‪ ۱۴‬روستا در استان لرستان و مابقی در ایلام واقع شده اند. این روستاییان و زمنیهایشان البته به بد اقبالی آثار تاریخی نبوده و بر اساس برآوردهایی که در سال 1382 انجام گرفت در مجموع خسارتی برابر با ۲۰۷‬میلیارد ریال برای تملک زمینهای کشاورزی، منازل مسکونی، درآمد کشاورزان، تاسیسات و بناهای خدماتی ‪ دریافت کرده و یا می کنند.



سد و نیروگاه سیمره با هدف تولید انرژی برق، کنترل طغیانهای رودخانه و تامین حق آبه پایین دست آن بر روی رودخانه سیمره در شهرستان دره ‌شهر در حال ساخت است.

در تیرماه سال 86 قرارداد مطالعات باستان شناسی سد سیمره بین شرکت " توسعه منابع آب و نیروی ایران " و پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور به منظور مطالعه آثار باستانی احتمالی در دریاچه سد سیمره و مطالعه محدوده دریاچه سد با مبلغ یک میلیارد به امضا رسید.


مطابق قرارداد قرار بود بررسیهای باستان شناسی، گمانه زنی و لایه نگاری تپه ها و مطالعات باستان شناسی در محدوده سد سیمره انجام می شود. تامین هزینه های این قرارداد به عهده شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران بوده و کارشناسان میراث فرهنگی کشور تا زمان آبگیری این سد دو سال فرصت داشتنه اند مطالعات لازم را در مورد اکتشاف آثار احتمالی انجام دهند.

بسیاری از کارشناسان باستان شناسی معتقدند به دلیل وسعت فراوان محوطه های تاریخی پشت سد هنوز بسیاری از آثار تاریخی پشت سد شناسایی نشده اند. کشف 100 محوطه متعلق به دوره های متخلف پیش از تاریخ مانند مفرغ، نوسنگی، مس و سنگ تا دوره تاریخی اشکانی، ساسانی و دوره اسلامی در پشت این سد اتفاق افتاده که وضعیت آثار تاریخی و سرنوشت آنها دوستداران میراث فرهنگی را به مراتب نگرانتر کرده است.