صفحه نخست » بخش عمومي » دکتر علیرضا شیری » روزانه های پرشین پت

دیپلماسی ایرانی: دولت حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان با اعلام زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ،  اگر چه به بسیاری انتقادات پایان داد اما با شائبه های دیگری رو به رو شد. بسیاری از تحلیل گران معتقدند برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در حالی که هنوز نیروهای خارجی در افغانستان حضور دارند، نمی تواند نتیجه مثبتی را برای افغانستان به همراه داشته باشد. دیپلماسی ایرانی نیروهای سیاسی گرفتار در مباحث داخلی افغانستان، تاثیر حضور نیروهای بیگانه بر این انتخابات و احتمال حضور جریان افراط در آینده سیاسی افغانستان را  با محمدابراهیم طاهریان، سفیر پیشین ایران در افغانستان و پاکستان در میان گذاشت که متن آن به شرح زیر است:

شورای همکاری احزاب که به تازگی در افغانستان تشکیل شده است، چه هدفی را دنبال می کند و اهمیت آن چیست؟

طی روزهای اخیر اتفاق مهمی از نظر سیاسی در افغانستان رخ داده که کمتر مورد توجه قرار گرفته است و آن تشکیل شورای همکاری احزاب است. اکثر احزاب مطرح و چهره های مهم سیاسی افغانستان از جمله نخبگان سیاسی جهادی و غیره برای اولین بار به این ترتیب دور هم جمع شدند و اسم این گردهمایی شورای همکاری احزاب بود. اصلی ترین مطالبه این شورای همکاری احزاب و نخبگان حاضر در آن که وزن قابل ملاحظه ای در معادلات سیاسی افغانستان دارد این بود که انتخابات برابر قانون اساسی، در زمان مقرر برگزار شود. معنی این پیام این بود که احزاب و نخبگان سیاسی و افرادی که در چارچوب قانون اساسی در افغانستان چه به عنوان اپوزیسیون و چه به عنوان پوزیسیون فعالیت می کنند و در این کشور زندگی می کنند یک نگرانی دارند و آن این است که انتخابات برابر قانون اساسی در زمان مقرر برگزار نشود.

حال باید دید اقدامی که از طرف دولت و حاکمیت در افغانستان صورت گرفته و تاریخ حمل یا فروردین هزار و سیصد و نود و سه را برای برگزاری انتخابات اعلام کرده، پاسخ به این دغدغه است یا خیر؟ اگر این گونه باشد، باید این اقدام را به فال نیک گرفت. این اتفاق خوبی است که کسانی که در حال حاضر در دولت حاضر هستند و قدرت را در دست دارند، به این موضوع پایبندند که انتخابات باید در موعد قانونی خود برگزار شود. اما اگر این اقدام به عنوان یک تاکتیک انتخاباتی و پاسخی مقطعی به مطالبه این احزاب و شورای همکاری احزاب بوده باشد و در آینده پیگیری نشود، جای نگرانی دارد. با این حال باید خوش بین بود و به طرفی نگاه کرد که این اقدام مثبتی است و انتخابات در موعد مقرر خود انجام خواهد شد.

اما باید به طور کلی این نکته را در نظر داشت که برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان یک پروسه ناقص و غیر شفاف بود و ثمره آن نتوانست به تحولات افغانستان کمک کند. باید امیدوار بود که این بار افغانستان هم در موعد مقرر و برابر آن چه در قانون اساسی آمده است انتخابات را برگزار کند و هم پروسه و روند برگزاری این انتخابات روشن و شفاف و کامل باشد تا بتواند جلوی نا به سامانی ها در این کشور را بگیرد.

برخی مطرح کرده اند که انتخاب زمان برگزاری انتخابات در حالی که هنوز نیروهای خارجی در افغانستان حضور دارند، می تواند معنای خاصی داشته باشد. به نظر شما این مسئله می تواند در فضای داخلی افغانستان تاثیرگذار باشد؟

به نظر می رسد این مسئله می تواند یک اتفاق باشد. چون به لحاظ زمان بندی، تقریبا انتخابات زمانی برگزار می شود که هنوز اتفاق فوق العاده ای در مورد بحث خروج صورت نگرفته است. به نظر می رسد که اصولا خروج یا حضور نیروهای فرامنطقه ای در افغانستان نمی تواند تاثیر زیادی در روند تحولات مربوط به افرادی که پایبند به قانون اساسی هستند داشته باشد. در هر صورت حضور نیروهای فرامنطقه ای طی ده سال گذشته در افغانستان لزوما یک اتفاق مثبت نبوده است. اگر بحث خروج نظامیان خارجی از افغانستان هم یک بحث واقعی باشد، نمی تواند فاکتور تعیین کننده ای در تحولات افغانستان خصوصا بخشی که پایبند به قانون اساسی هستند باشد. چون این ها بر اساس قانون اساسی عمل می کنند و حضور یا عدم حضور نیروهای خارجی چندان تاثیری بر این عملکرد ندارد. حضور و یا عدم حضور نیروهای فرامنطقه ای تنها می تواند بر وضعیت جریان افراط تاثیرگذار باشد. این جریان افراط است که می تواند از این تحول در هر جهتی بهره بگیرد. تا کنون نیز شاهد خدمات متقابل جریان افراط به نیروهای خارجی و بالعکس بوده ایم. اما اصولا چنین اتفاقی نمی تواند یک فاکتور تعیین کننده در مجموعه ای که پایبند به قانون اساسی هستند باشد.

با توجه به این که بحث آشتی ملی و جذب عناصر میانه روی طالبان در قدرت مطرح بود، آیا می توان در این انتخابات منتظر ماحصل این روند بود؟

دو ملاحظه بر چنین سوالی مطرح است. اول این که اصولا بحث گفت و گو با جریان افراط از چه مبنع و مرجعی پیگیری می شود؛ آیا این مرجع داخلی است یا خارجی؟ و دوم این که اصولا این سوال معتبر است که جریان افراط متعادل و غیر متعادل دارد؟

اصولا طرح گفت و گو با جریان افراط دو منشا داشت. یک منشا، منشا خارجی بود که برداشت کارشناسان این بود که مجموعه عناصر موثر داخلی و بیرونی افغانستان در این روند دور زده شده اند. منشا دیگر، داخلی بود و در شورای صلح پیگیری می شد. شهید ربانی مسئول این کار بود. این روند به نتیجه ای نرسید و عملا شهید ربانی جان خود را بر سر این پیمان گذاشت. همان طور که همه به یاد دارید ایشان در منزل خود به دست یکی از افراد دارای همین تفکر به شهادت رسید. لذا به نظر می رسد بحث گفت و گو اگر با منشا خارجی باشد، به نوعی دور زدن عناصر داخلی افغانستان است و با منشا داخلی هم به نتیجه ای نرسیده است.

در رابطه با این که آیا عناصری از طالبان جذب شده اند یا نه هم باید گفت که اساسا جریان افراط تا کنون هیچ نشانه ای مبنی بر تغییر رفتار نشان نداده است. کسانی هم که قبلا ذیل جریان افراط فعالیت می کردند و الان با واسطه یا بی واسطه با حاکمیت کار می کنند لزوما افراد تاثیرگذاری نیستند و حتی ممکن است رفتاری تصنعی داشته باشند.

آیا می توان پیش بینی کرد که چه کسانی در انتخابات بعدی کاندیداهای مطرح خواهند بود؟

همین شورای همکاری احزاب که هفته گذشته شکل گرفته و اعلام موجودیت کرده است، شامل جریانات مطرح است. تغییر امید، شورای ملی و ... از جریانات مطرح هستند. به نظر می رسد که اگر بخواهیم بر اساس آن چه در گذشته اتفاق افتاده پیش بینی کنیم، مطرح ترین گزینه از جریان تغییر امید بود که در آن زمان دکتر عبدالله بود. البته تا کنون تغییر امید و دکتر عبدالله در مورد شرکت یا عدم شرکت در انتخابات موضع گیری نکرده است.