صفحه نخست » بخش عمومي » دکتر علیرضا شیری » روزانه های پرشین پت

بعد از طوفان سهمگین سندی(Sandy) صندوق‌های رأی آمریکا آرام آرام خود را برای انتخاباتی بزرگ آماده می‌کنند. بازار کمپین‌های تبلیغاتی دو رقیب همچنان داغ است. اوباما که همدردی خود را با حضور در میان خانواده‌های قربانیان سیل و در آغوش گرفتن آنها در مقابل دوربین‌های عکاسان به نمایش گذاشت، در اقدامی دیگر ارتش آمریکا را برای سوخت رسانی به شهروندان آمریکایی به حالت آماده‌باش درآورده تا بحران سوخت را در برخی از ایالت‌ها مهار کند. برخی نظرسنجی‌ها حکایت از پیشی گرفتن نامزد دموکرات از جمهوریخواه دارد، با این حال ایالت‌های حساس (Swing State) و به خصوص ایالت آیووا همچنان دل مشغولی اصلی اوباما و رامنی هستند.

به گزارش ایسنا هیجان رسانه‌های جهان با نزدیک شدن به روز انتخابات داغ‌تر و داغ‌تر شد اما بسیاری از ناظران و کارشناسان بر این باورند که اوباما و یا رامنی، در شرایط فعلی که آمریکا در وضعیت نامساعد اقتصادی به سر می‌برد، چندان تفاوتی نمی‌کنند.

پیروز مجتهدزاده کارشناش امور بین‌الملل که هفتۀ پیش میهمان غرفۀ خبرآن‌لاین در نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها بود، بر این باور است در شرایط فعلی که رئیس‌جمهور چاره‌ای جز تمرکز بر حوزۀ داخلی ندارد؛ رامنی و یا اوباما تفاوتی ندارد.

این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید:

اگر اوباما مجدداً به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
بسیار امری طبیعی است که رسانه‌ها تا این اندازه وارد بحثهای انتخاباتی آمریکا می‌شوند و این مباحث غالباً هیجانات زیادی را به وجود می‌آورد. در چنین فضایی انتخابات آمریکا اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند و اینگونه وانمود می‌شود که گویی با انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، سرنوشت جهان مورد بحث است. البته رسانه‌ها اینگونه نشان می‌دهند و من چنین نظری ندارم.

اما باید روی این مساله تأکید کنم که در این انتخابات و یا هر انتخابات دیگری ما برای بررسی مسائل سیاسی داخلی و خارجی، اقتصادی و ... بهرۀ زیادی نمی‌توانیم ببریم، چون آنچه در این مبارزات انتخاباتی مطرح می‌شود، شعار است که تقریباً 90 درصد غیراجرایی و غیرعملی است. این شعارها برای جلب رأی‌دهندگان مطرح می‌شوند و نه تفکر سیاسی من و شما و نه برای برداشت‌های من به عنوان یک عضو دانشگاهی و یا شما به عنوان عضوی از جامعۀ رسانه. واقعیت این است که این مباحث برای ما نیست.

وضعیت اوباما و رامنی و شعارهای انتخاباتی آنها را در نظر بگیرید. مثلاً اوباما به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا همچنان از گزینۀ دیپلماسی و تشدید تحریمها علیه ایران سخن می‌گوید، در حالیکه رامنی در این رابطه و مسائل خارجی همانگونه که شاهد بودیم در ابتدا با ارتش عظیمی حرکت کرد و قصد داشت در ابتدا با روسیه، چین و ایران بجنگد. چون او چالشگر است و رئیس جمهور نیست و آزادی گفتار بیشتری دارد، اما در برخورد با عملگرایی همچون اوباما به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا تغییر جهت داد و تا اندازۀ زیادی همانند اوباما شد؛ در واقع وضعیت آن قدر تغییر کرد که تفاوت دو کاندیدا به طور کامل از بین رفت و به همین دلیل گفته می‌شود در نظرسنجی‌ها دو نامزد به هم نزدیک هستند. خب معلوم است که با هم برابر می‌شوند؛ چون حرفهایی که زده می‌شود، وعده و وعید توخالی و شعار است و دریافت‌کنندۀ این حرفها نیز بخش عظیمی از مردمی هستند که با بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند.

فکر می‌کنید برای ایران جمهوریخواهان بهترند و یا دموکرات‌ها؟
در جمهوری اسلامی عوامل خوب و یا بد بودن روابط ما با آمریکا به طور کلی با زمان گذشته فرق دارد. آمریکا دو حساسیت بزرگ در خاورمیانه دارد؛ نفت و امنیت اسراییل. رژیم شاه کار زیادی با اسراییل نداشت، با نفت کار داشت که در نهایت با ساقط کردن او موافقت کردند.

اما در دورۀ اوباما اختلاف میان آمریکا و اسراییل در خور توجه بود؛ در واقع دلیل حمایت نتانیاهو از رامنی نیز همین مساله بود.

این تضادها موقت است و هیچگاه دائمی نیست. دلیل حمایت نتانیاهو از رامنی این بود که اوباما درس تلخی به نتانیاهو داد. نتانیاهو تلاش کرد زمانی که اوباما درگیر انتخابات می‌شود، چون به رأی لابی یهودیان نیاز دارد، مجبور است مثل سابق به دستورات عمل کند، اما این بار تند رفت. نتانیاهو می‌خواست در این شرایط اوباما را گیر بیندازد تا رئیس‌جمهور آمریکا به خواستۀ او وقعی بنهد(خواستۀ وی جنگ علیه ایران بود) اما آمریکا به هیچ وجه نمی‌تواند این کار را بکند.

نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد این کار را بکند؟
به هیچ وجه نمی‌تواند. مگر وضعیت سوریه را نمی‌بینید؟ آمریکا حتی در مورد سوریه دستپاچه است و حتی به ترکیه می‌گوید یک قدم جلوتر نرود؛ چرا که جنگ دامن‌گیر سایر کشورها می‌شود. بحران سوریه یک کیلومتر از مرز سوریه عبور کند، همۀ کشورها دستخوش بحران می‌شوند. اردن هاشمی در مرز خطر قرار دارد؛ کشوری که عصای دست آمریکا و اسراییل است. لبنان به آب خوردنی به دست حزب‌الله می‌افتد. از همه مهمتر امنیت اسراییل به خطر می‌افتد، از این رو آمریکا به هیچ وجه وارد بحران دیگری نمی‌شود.

در واقع اوباما با همین ملاحظات به نتانیاهو هشدار سکوت داد و نتانیاهو نیز در مقابل ساز مخالف زد و با نمایش آن نقاشی مضحک در سازمان ملل خود را مضحکۀ غرب کرد و در نهایت حمایت از رامنی را در پیش گرفت؛ در واقع دعوای فعلی، دعوای اوباما و نتانیاهوست و نه دعوای آمریکا و اسراییل. واقعیت این است که نتانیاهو از رامنی حمایت می‌کند تا اوباما کنار برود.

پس شما معتقدید که بحران سوریه حتی با روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز تغییری به خود نخواهید دید؟
صد درصد. مگر اینکه از طرقی که برای حل این بحران در نظر گرفته شده، تغییری حاصل شود. من معتقدم از این طریق نتیجه حاصل خواهد شد. سعودی‌ها و عوامل ترکیه خیلی شلوغ می‌کنند که این روند به نتیجه نرسد. اما بالاخره آمریکایی‌ها گوش سعودی‌ها را خواهند کشید و آنها را متقاعد خواهند کرد که جز این راه دیگری وجود ندارد. بسیاری از مخالفین بشار اسد نیز با این روند موافقت دارند. اینکه بشار اسد بر سر قدرت باشد و بعدها با انتخابات آزاد کنار برود. ظاهراً بشار اسد نیز این روند را پذیرفته است که کنار برود.

چرا آمریکایی‌ها طی دو سال اخیر در جریان تحولات جهان عرب نقش کمرنگ‌تری داشتند؟
اصلاً اینطور نیست و اتفاقاً نقش آنها بسیار پررنگ‌تر از همیشه بوده است. خاطرتان نیست زمانی که اوباما در مجلس حاضر شد و به صراحت اعلام کرد آمریکا بدون هیچ خسارتی حتی بدون کشته شدن یک سرباز آمریکایی به پیروزی بزرگی در جنگ لیبی با حضور سربازان فرانسوی و ایتالیایی دست یافت. مگر این اظهارات رئیس‌جمهور را به یاد نمی‌آورید؟ اتفاقاً نقش آمریکایی‌ها بسیار پررنگ بود. با این تفاوت که آمریکایی‌ها چیزهای جدیدی یاد گرفته‌اند که چگونه وارد بازی شوند. خودشان را درگیر نمی‌کنند. آمریکا نمی‌توانست در لیبی دخالت کند، چرا که بیشترین خسارت را متحمل می‌شد. فرانسه و ایتالیا راحت‌تر می‌توانستند وارد عمل شودند؛ چون تمام شهرها و مراکز مهم لیبی تحت کنترل آنها بود و آنها ناوبر هواپیمابر آوردند و کار را یکسره کردند. وقتی روند اینقدر به این راحتی پیش می‌رود، مگر آمریکا احمق است که خودش را درگیر کند؟!

شما کشته شدن سفیر آمریکا در بنغازی را تصادفی می‌دانید؟
خیر؛ در واقع باید گفت حادثۀ مذکور نتیجۀ وحشت عظیمی بود که آمریکا، فرانسه و ایتالیا در لیبی ایجاد کردند. این قدرتها قذافی را با آن وضع خشونت‌بار و اسفناک که مایۀ ننگ بشریت بود، کشتند(کاری نداریم به اینکه قذافی تا چه اندازه انسان دون‌پایه‌ای بود) تا دموکراسی را برقرار کنند. هرج و مرج عظیمی ایجاد شد که در نهایت خودش را این گونه نشان داد؛ در واقع این حادثۀ نتیجه هرج و مرج و خشونت بیش از اندازه‌ای بود که در لیبی به وجود آمد و آنها اسم آن را انقلاب می‌گذارند؛ انقلابی که با هواپیماهای بمب افکن فرانسوی و ایتالیایی به نتیجه رسید. چگونه می‌توان نام آن را بهار عربی نهاد؟ خود لیبیایی‌ها جرأت ندارند اسم آن را انقلاب عربی بگذارند. هم‌اکنون که آمریکا تلاش می‌کند تجربۀ لیبی در سوریه تکرار نشود، برای این است که نتیجۀ مشابه حاصل نشود. سوریه بسیار خطرناک‌تر از لیبی است. لیبی با کشورهای حساسی مثل اسراییل، اردن، لبنان همسایه نیست، در حالی که سوریه کلید این چند کشور حساس است. این است که آنها به هیچ وجه وارد جنگ نمی‌شوند. شما دیدید زمانی که ترکیه زمانی عزم کرد عصبانیت خود را به سوریه نشان دهد، دبیر کل ناتو در عین حمایت از ترکیه، استفاده از هر گونه گزینۀ نظامی را منتفی دانست و حتی هشدار داد.

بر اساس شرایط موجود من فکر نمی‌کنم تلاش بر این باشد که افتضاح سوریه از مرزهای سوریه عبور کند. برای پایان دادن به این وضعیت بسیار اسفناک راهی نمانده است جز همانی که کوفی عنان مجبور شد و نتوانست انجام دهد و هم اکنون آقای براهیمی در تلاش برای انجام آن است.

اقبال رئیس‌جمهوری همچون اوباما که بیشتر به مسائل داخلی اهمیت می‌دهد، چقدر است؟
اوباما وقتی روی کار آمد، آمریکا دستخوش بحران عظیم اقتصادی بود و طبیعی است که باید همۀ وقت خود را صرف سر و سامان دادن به امور داخلی کند. این تصمیم و یا خواست خودسرانۀ رئیس‌جمهور نیست، او مجبور است این سیاست را در پیش گیرد. میراث عظیمی از ورشکستگی به دست رئیس‌جمهور رسیده بود؛ از این رو اوباما برای این که انتخاب شود، وعدۀ ایجاد 12 میلیون شغل جدید را داد.

آینده را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
آینده‌پژوهی نمی‌توان کرد، اما گمانه‌زنی می‌توانیم بکنیم. چون آینده هنوز نیامده و نمی‌توان برای آن پیش‌بینی ارائه داد. در مجموع باید گفت ورشکستگی اقتصادی از یک طرف و افول ژئوپولیتیک آمریکا دو موضوع مهمی هستند که نه تنها این دوره از ریاست جمهوری آمریکا بلکه تا دو دور بعدی ریاست‌جمهوری را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد. اوباما علی رغم وعده‌هایی که داد، موفقیت های اندکی داشت، اما اگر آمریکا بتواند وضعیت اقتصادی را سر و سامانی بدهد، شاید رییس‌جمهور بتواند بیشتر مشغول سیاست خارجی شود. با توجه به دو موضوعی که بدان اشاره کردم، به نظر می‌رسد، رئیس‌جمهور آیندۀ آمریکا فرصت طلایی سایر روسای جمهور سابق آمریکا را نخواهد داشت. رئیس‌جمهور آمریکا چاره‌ای جز صرف تمام وقت خود برای جبران ورشکستگی اقتصادی کشور ندارد و باید به مسائل داخلی توجه کند.