صفحه نخست » بخش عمومي » دکتر علیرضا شیری » حمایت از حیوانات

به گزارش حاشیه، «رفتیم یک جایی در افسریه که گفته بودند سگ ها را آنجا نگه داشته اند. رفتیم رو به روی در، یکی از ماموران نیروی انتظامی آمد بیرون و گفت چه می خواهید. گفتیم آمده ایم از بچه هایمان خبر بگیریم که آوردنشان اینجا. گفت کدام بچه؟ خجالت بکشید، به سگ می گویید بچه! گفتیم، یک اصطلاح است، سگ های ما کجا هستن

؟ مامور که انگار ناراحت شده بود، گفت: «کشتیم شان!» داشتیم دیوانه می شدیم، مگر می شد 40، 50 تا سگ را همین طور الکی بکشند و رو در روی ما بایستند و این را بگویند؟!» این تازه یک روایت از خانمی است که در خیابان پاسداران، سگش را نیروی انتظامی بازداشت کرده و حالا الاخون والاخون مراکز مختلف نیروی شده تا آن حیوان زبان بسته را پبدا کند و جالب اینجاست که آنطور که خودش می گوید، ماموران نیروی انتظامی از این که آن ها دنبال سگ هایشان هستند اصلا خوشحال نیستند و انگار این موضوع را بی احترامی به قانون می دانند!

موضوع نگهداری از سگ دو سه سالی است که توسط نیروی انتظامی در حال پیگیری سرسختانه است. اما وقتی که هشتم اردیبهشت ماه سردار رادان در حاشیه شروع به کار طرح امنیت اجتماعی گفت که به افراد اجازه نخواهد داد با سگ هایشان در خیابان ها و خودروها ظاهر شوند، کسی فکرش را هم نمی کرد که این حاشیه به اصل بدل شده و بخش عمده ای از کار ماموران نیروی انتظامی در طرح امنیت اجتماعی صرف جمع آوری سگ ها شود. اما گزارش های رسیده به «حاشیه» حکایت از آن دارند که پلیس دوره افتاده و در خیابان های بالای شهر، سگ ها را به زور از مردم می گیرد و حتی در این زمینه رفتارهای بدی نیز از سوی ماموران گزارش شده. بر اساس این گزارش ها، پلیس در مواردی حتی دست به باتوم برده که این موضوع برای صاحبان سگ ها و آن ها که از فعالان حقوق حیوانات هستند، تشویش برانگیز بوده است. یکی از صاحبان سگ های بازداشت شده به ما می گوید:«چهارشنبه هفته گذشته ساعت 12.5 ظهر بود که دو موتورسوار نیروی یگان امداد سمت من و سگم آمدند و او را از من گرفتند. وقتی از آنها خواستم علتش را توضیح دهند، یکی از نیروها گفت که این حیوانات به پارک پردیسان برده می شوند تا دامپزشکان آنها را معالجه کنند و از عدم بیماری هاریشان اطمینان یابند واز من خواست که فردای آن روز با شناسنامه ی حیوان به پارک پردیسان بروم و سگم را پس بگیرم. اما در مراجعه به آنجا متوجه شدم نگهداری سگ ها در پارک پردیشان صحت ندارد. در همین پارک بود که با چند نفر دیگر هم مواجه شدم که همین مشکل را داشتند.»

کارشناسان می گویند که هنوز در این زمینه قانونی وجود ندارد و این موضوع را اظهارات افرادی که سگ هایشان به اسارت پلیس درآمد تایید می کند چرا که در صورت وجود قانون، نیاز به بکار بردن چنین حربه ای از سوی پلیس نبود. این فرد در ادامه اظهاراتش به حاشیه می گوید:«بالاخره از طریق کانال هایی فهمیدیم که سگها به مقر وزرا برده شده اند. پس از مراجعه به وزرا هم متوجه شدم خبری از حیوانم نیست. پس از آن به خیابان پلیس و بعد افسریه رفتم اما آنجا هم هیچ اطلاعی به دست نیاوردم. در نهایت به خاطر جمعیتی که در افسریه تشکیل شده بود، جو بدی به وجود آمد و نیروی انتظامی ما را حسابی ترساند چون خیلی راحت به ما گفتند که سگ ها را کشته ایم!» داستان تازه در حال شکل گرفتن است. عصر روزی که اجتماع برای پس گرفتن سگ ها روبه روی این مرکز نیروی انتظامی به 50، 60 نفر می رسد یکی از سربازها آنها را در جریان قرار می دهد که سگ ها نه در اینجا که در کهریزک نگه داری می شوند. مردم ناراحت از ساعت ها انتظار بی نتیجه پشت در بسته، به سمت کهریزک می روند.

پگاه یکی دیگر از افرادی است که چند روز رو به روی درهای مقر پلیس در کهریزک منتظر سگش بوده. او به حاشیه می گوید:« سگم را پایین آپارتمانمان آورده بودم تا در کوچه کمی هوا بخورد اما ناگهان موتور یگان ویژه آمد و با سرعت سگ را در گونی انداخت و بدون دادن هرگونه اطلاع یا رسیدی مبنی بر توقیف سگ، او را با خودش برد. از یگان ویژه خیابان پلیس گرفته تا افسریه را زیرو رو کردیم. از آن رو به بعد هر دفعه آدرس مکان های مختلفی را می دادند و ما از این مقر به آن مقر می رفتیم تا این که صبح جمعه گذشته به خاطر جمعیت زیاد جلوی افسریه گفتند که سگ ها را کجا بردند.» در کهریزک گویی رفتار پلیس بهتر بوده. به خانواده ها اعلام کرده اند چون این سگ های بازداشتی، سری اول بازداشتی های طرح بوده اند، دستور اصلی در مورد آنها فقط توقیف است و خانواده ها برای پس گرفتن حیواناتشان باید از مراجع بالا دستور کتبی بیاورند. در این میان بعضی از سربازها سعی کرده اند با رساندن غذای خانواده ها به سگ هایشان در آرام کردن فضا کمک کنند و این کمکی است که پگاه می گوید هرگز آن را فراموش نخواهد کرد.

آخرین خبرها از وضعیت سگ ها خوش و ناخوش است. چند نفری با نامه توانسته اند سگ هایشان را از کهریزک بیرون بیاورند و هنوز تعداد زیادی سگ در آنجا مانده. سگ هایی که به صورت دست جمعی با ون های فنس دار به این منطقه در جنوب تهران برده شده اند و معلوم نیست در چه شرایطی از آن ها نگه داری می شود. این در حالی است که مصاحبه «حاشیه» با بعضی از صاحبان سگ های بازداشت شده نشان می دهد که در میان این سگ ها چند سگ به خاطر بیماری در حال انتقال به بیمارستان دامپزشکی بوده اند و در مسیر بازداشت شده اند. این خانواده ها می گویند از یک سو نگران سلامتی سگ شان هستند و از سوی دیگر می ترسند که بیماری حیوانشان به دیگر سگ ها نیز سرایت کند. وضع پیچیده ای است. پیچیده از آن بابت که بر اساس اظهارات جانشین رئیس پلیس راهور تهران، جریمه حمل حیوان با خودرو تنها 20 هزار تومان است، این در حالی است که بعضی از سگ های بازداش شده تا 5 میلیون تومان می ارزند اما صاحبانشان حاضرند پای هر برگه ای را امضا کنند، هر میزان جریمه ای را بپردازند و فقط سگ هایشان را دوباره ببینند. شاید به خاطر نام کهریزک باشد، شاید هم به خاطر وفای این حیوان عجیب. کسی چه می داند؟ تنها این نکته روشن است که سرگردانی آن هایی که سگ دارند، هنوز ادامه دارد...

چند سالی است که با نظر فرماندهان پلیس مبنی بر جمع آوری سگ ها، نیروهای آنها بدون وجود قانونی برای این طرح، دست به بازداشت این حیوانات می زنند. چند سال پیش هم طرح جمع‌آوری سگ ها مطرح شد که درنهایت مسکوت ماند چراکه قانونی برای این کار وجود نداشت. در روزهای گذشته برخورد با این حیوانات که همگی خانگی هستند رویه دیگری به خود گرفته و سوالی که مطرح می شود این است که اگر مالکان خطا کار محسوب می شوند، چرا نیروی انتظامی بر حیوانات اعمال خشونت می کند؟ این موضوع خود نقض حقوق حیوانات است چراکه این سگ ها را به صورت کلونی یک جا جمع می کنند و این مسئله باعث ایجاد بیماری هم برای این حیوانات و هم برای پرسنل نیروی انتظامی می شود. از یاد نبریم که این حیوانات در خانه بزرگ شده اند و به همین دلیل نسبت به آلودگی های محیطی حساس تر هستند و ممکن است خیلی زود به عاملی برای ایجاد آلودگی در محیط بازداشت بدل شوند. من چند سال پیش هم در پاسخ به این برخوردها نامه ای به وزیر کشور فرستادم و این موضوع را مطرح کردم که بازداشتگاه سگ ها نیز درست مثل بازداشتگاه های انسانی نیاز به بهداشت و مراقبت دارند. یادم هست که در دوره قبلی طرح جمع آوری سگ ها، زمانی که این حیوانات به بیمارستان دامپزشکی آورده می شدند، بیشترشان دچار بیماری های واگیر دار شده بودند.

در قانون مسئله سگ ها در موادی مورد اشاره قرار گرفته اما قانون مشخصی درباره جمع آوری سگ ها وجود ندارد. این موضوع از یک سو نشان می دهد که طرح پلیس باید یک پیوست فرهنگی داشته باشد و از سوی دیگر بیان گر این نکته است که خلا قانونی باعث شده اقدامات بعد از بازداشت سگ ها نیز به طور کامل و دقیق صورت نگیرد. در رویه اول، اگر فرض را بر فرهنگی بودن این طرح بگیریم، این سوال پیش می آید که چطور چنین کاری بدون هیچ گونه آموزش و پیش اعلامی صورت گرفته. همچنین عدم ارائه رسید در برابر بازداشت حیوان که جزئی از دارایی شخصی فرد هست نیز به لحاظ قانونی با مشکل مواجه خواهد بود. از سوی دیگر اجرای این طرح خلا قانونی این حوزه را در ذهن پررنگ تر می کند. اگر قانونی برای مقابله با سگ گردانی بود مرجع قانون گذاری موادی را برای رعایت شرایط بهداشتی سگ در نظر می گرفت و مثلا می گفت اگر مدارکی دال بر انتقال سگ به بیمارستان جهت مداوا وجود دارد، حضور سگ در ماشین، مصداق سگ گردانی به حساب نمی آید و دیگر موارد. همچنین قانون گذار اگر به تصویب چنین قانونی اقدام می کرد، هزینه ای برای ایجاد یک محیط ویژه برای نگهداری سگ ها در زمان بازداشت نیز در نظر می گرفت. در حال حاضر به نظر می رسد که نیروی انتظامی با اجرای این طرح برخورد نادرستی در حوزه سلامت سگ ها داشته اما آیا می توان گفت بازداشتگاهی ویژه سگ ها بوده و ماموران نیروی انتظامی از آن استفاده نکرده اند؟

با آمدن فصل بهار، طرح امنیت اجتماعی در ایران از سر گرفته شد، همراه با این طرح، حیوانات خانگی، بویژه سگها مشمول این طرح شدند و برخوردهای خشن با سگها و صاحبان آنان در خیابانهای تهران شدت گرفت. در اجرای این طرح فرمانده نیروی انتظامی ، سردار احمدی مقدم فرمانده ناجا اظهار نمود که "... حمل سگ در خیابان نقض قانون است و این موضوع در مجلس مطرح است .... برای حمل سگ که حیوانی نجس است، باید از خودروهای مخصوص استفاده شود و ... پلیس با کسانی که اقدام به حمل سگ در معابر عمومی می‌کنند، برخورد می‌کند" و اما اجرای این طرح از سوی نیروی انتظامی، با ایرادات حقوقی، قانونی و اجتماعی همراه است که مورد اشاره قرار می گیرند:

1-در خصوص ممنوعیت نگهداری از حیوانات خانگی و یا گرداندن آنان در خیابانها و کوچه ها، نص قانونی وجود ندارد و طرح مورد اشاره فرمانده محترم نیروی انتظامی به دلایل مختلف در صحن علنی مجلس طرح نشد و این امر نیز مورد تأکید قرار گرفت که این طرح در مجلس هشتم بررسی نخواهد شد و در مجلس نهم نیز مسکوت مانده و مورد بررسی قرار نگرفته است. علاوه بر آن در قانون مدنی ایران و شرع اسلام، انواع مالکیت محترم و قابل حمایت است و این حیوانات نیز جزو مایملک صاحبان خود هستند، باید مورد حمایت قانون قرارگیرند؛ توقیف، ضبط و یا مصادره آنها باید به حکم قانون و با مجوز قانونی و قضایی همراه باشد و نمی توان افراد را از حقوق مالکانه خود بدون دلیل قانونی، محروم نمود. ضمن اینکه از بین بردن اموال دیگران به موجب قانون در مواردی جرم محسوب می گردد و در سایر موارد موجب مسئولیت مدنی افراد و حکم به جبران خسارت وارده است.

2- دوستی و مهربانی با حیوانات در ذات مردم ایران زمین بوده و با توصیه های دین اسلام این امر تقویت گردیده است. روایات متعددی وجود دارد که پیامبر اسلام، حضرت محمد، دوستی و مهربانی با حیوانات و حتی سگها را توصیه و تشویق نمودند؛ از این جمله می توان به روایت ذیل اشاره نمود: " رسول خدا صلی الله علیه وسلم، همیشه از یاران خود می خواستند تا به خوبی با حیوانات رفتار نمایند و ترغیب ثواب و اجر اخروی را برای کسانی که با حیوانات نیکی می کنند وعده می دادند، و از نیکی مردی می گفتند که سگی را که از شدت تشنگی خاک کناره چاه را می لیسید. با موزه هایش که از درون چاه پر از آب کرده بود، سیراب کرد. ». [ بخاری، کتاب المساقاة، حدیث: 2363] و حال سوال اینجاست دین و طریقتی که عطوفت با حیوانات را موجب ثواب اخروی می داند، چگونه رفتارهای خشن با حیوانات، حبس و زندانی کردن آنها در شرایط نامناسب تاب می آورد؟

3- مسأله دیگر این است که به فرض نادیده گرفتن قانون و توصیه های دین اسلام در مهربانی با حیوانات و برخورد با دارندگان حیوانات کوچک، مجازات و نگهداری حیوانات در زندان و بازداشتگاه با چه مبنایی انجام می گیرد؟ مگر نه اینکه در قانون مجازات اسلامی صرفاً افراد بالغ که عالم بر اعمال خود و قانون باشند، در صورت ارتکاب جرم، مورد مجازات قرار می گیرند؟ آیا این موجودات که مخلوقات پروردگار عالم هستند، باید به دلیل نوع خلقت خود، مورد مجازات و در معرض خشونت و حبس قرار گیرند؟

4-نگهداری انواع حیوانات اعم از سگ، گربه و پرنده علاوه بر آنکه بنا به طبیعت افراد بشر امری معمول و طبیعی است، برای برخی، از جمله بیماران تنها و انسانهای افسرده ضروری و کمک به پروسه درمان می باشد و از سوی متخصصین امر توصیه می گردد؛ موجب اشتغال زایی و رونق کسب و کار دامپزشکان، دستیاران دامپزشک و فروشندگان محصولات مرتبط با حیوانات نیز می شود.

5- و اما نکته مجهول " خودروهای مخصوص" حمل سگها است که از منظر فرمانده محترم نیروی انتظامی حمل حیوان تنها با این نوع از خودروها مجاز است!!