صفحه نخست » بخش عمومي » دکتر علیرضا شیری » دنیای حیوانات

صورت

شامپانزه ها، گوش هاي بزرگ، سوراخ هاي بيني كوچك و يك پوزه دراز دارند. شامپانزه ها صورت بدون مويي دارند، مگر يك ريش سفيد كوتاه كه در نر و ماده هاي بزرگسال رشد مي كند. بعضي از ماده ها طاس مي شوند.

دستان و پاها

دستان شامپانزه ها خيلي شبيه به ماست. آنها چهار انگشت بلند به اضافه يك شست در مقابل آن (شست كوتاه تر از انگشتان ديگر است). پاهاي شامپانزه ها پنج انگشت دارد كه شامل انگشت بزرگ مقابل هم هست. شامپانزه ها مي توانند اشيا را هم با دستان و هم پاهايشان بقاپند.

آناتومي

شامپانزها دستان خيلي بلند (دستانشان بلندتر از پاهايشان است) و قدي كوتاه دارد.

مو و پوست

بدن شامپانزه ها با موي سياه پوشيده شده است (به جز انگشتان،‌ كف دست و كف پاهايشان). بچه شامپانزه ها پوست خيلي ماتي در مناطقي از بدنشان كه مو ندارد دارند و يك دسته مو روي كپلشان است.

حواس شامپانزه ها خيلي شبيه به ما است و شامل شنوايي، بينايي، بويايي، چشايي و لامسه است.

اندازه

شامپانزه هاي نر بزرگ تر از ماده ها هستند.

نوع غذا

شامپانزه ها همه چيز خوارند (هم گياهان و هم جانوران را مي خورند). آنها در طول روز در جنگل ها دنبال علوفه مي گردند و برگ ها، ميوه ها، دانه ها، گل ها و پوست درختان و ... را مي خورند. آنها مورچه ها، موريانه ها و جانوران كوچك (آنها حتي به خوردن ميمون هاي جوان مشهور شده اند) را نيز مي خورند.

شامپانزه ها اغلب با استفاده از يك برگ جويده كه به صورت قاشق درآورده اند آب مي خورند.

شامپانزه ها خيلي باهوش هستند و مي توانند كارهاي بسيار پيچيده اي را ياد بگيرند.

ابزار

شامپانزه ها اغلب ابزاري از حيات وحش را مورد استفاده قرار مي دهند. آنها در حال استفاده از وسيله عصا مانندي مشاهده شده اند كه با استفاده از آن مورچه ها و موريانه ها را مي گيرند و مي خورند و مزاحمان را مي رانند. همچنين آنها برگ هاي جويده را به شكل قاشق درمي آورند تا با آنها آب بخورند.

رفتار اجتماعي

شامپانزه ها جانوراني اجتماعي هستند كه در طول روز فعاليت مي كنند. آنها در گروه هاي كوچكي زندگي مي كنند كه جزوي از اجتماع ثابت 40 تا 60 نفره اي است. زير گروه هاي شش تا هفت نفره شامپانزه ها مدتي كنار هم مي مانند و زمان عضويت آنها تغير مي كند.

تميز كردن  و آراستن يكديگر (تميز كردن موي همديگر) كاري است كه  شامپانزه ها در يك گروه انجام مي دهند.

لانه هايي براي خوابيدن

هر شامگاه شامپانزه ها يك لانه خواب تازه در درختان مي سازند تا در آن بخوابند. اين لانه كاسه شكل از برگ ها و مواد گياهي ديگر ساخته شده. لانه ها تنها بين يك مادر و بچه اي كه از او پرستاري مي كند تقسيم مي شود.

بازي

بچه شامپانزه ها زياد بازي مي كنند و مهارت هايي كه لازم است بعداً به عنوان يك بزرگسال بلد باشند را ياد مي گيرند. آنها استفاده از ابزار، ساختن لانه براي خواب، بالا رفتن، كشتي گيري و غيره را تمرين مي كنند.

آنها در اجتماعات بسياري از مهارت هايي كه براي زنده ماندن به آنها نياز دارند را مي آموزند و جامعه شامپانزه ها اطلاعاتي را درباره غذا، روابط اجتماعي، جفت گيري و غيره به آنها منتقل مي كنند.

احساس رضايت شامپانزه ها از حل پازل
يك مطالعه نشان می دهد شامپانزه ها به همان اندازه كه انسان ها از حل جدول كلمات متقاطع احساس رضايت مي كنند، از تكميل پازل لذت مي برند. دانشمندان با استفاده از لوله هاي آب برای شش شامپانزه پازلي درست كردند. به اين ترتيب كه بايد تاس قرمزي را ميان شبکه ای از لوله ها حركت مي دادند تا آن را داخل محفظه خروج بيندازند. محققان نتيجه گرفتند شامپانزه ها بدون در نظر گرفتن اين كه آیا موفق به دریافت پاداش مي شوند يا نه تنها مشتاق تکمیل پازل هستند و احساسي مشابه انسان ها در هنگام انجام بازي هاي فكري پيدا مي كنند.

صداها

شامپانزه ها سيستم پيچيده ارتبااطاتي دارند. آنها جيغ مي كشند تا به شامپانزه هاي ديگر درباره وجود خطر در منطقه هشدار دهند. فرياد خطر آنها از ميان جنگل تا سه كيلومتري شنيده مي شود. موقعي كه يك منبع غذا پيدا مي شود، شامپانزه ها با صداي بلند اعضاي ديگر گروهشان را به ضيافت دعوت مي كنند.

ژست

همچنين شامپانزه ها بسياري از ژست ها را مورد استفاده قرار مي دهند تا احساساتشان را نشان دهند. به عنوان مثال شامپانزه ها با نزديك شدن به ساير شامپانزه ها با دستان باز غذا طلب مي كنند. دوستان ممكن است همديگر را بغل كنند، دستانشان را دور هم حلقه بزنند يا حتي يكديگر را ببوسند. يك شامپانزه مضطرب ممكن است صورت و لب هايشان را چين بيندازند. شامپانزه اي كه ترسيده دندان هايش را نشان مي دهد. لبخند اشاره دارد به اين كه حالت شامپانزه دوستانه و راحت است. موقعي كه شامپانزه لب هايش را محكم به هم مي فشرد يعني اين كه آماده حمله است.

حركت

شامپانزه ها معمولاً با چهار دست و پايشان راه مي روند. آنها ايستاده هم مي توانند راه بروند (موقعي كه نياز دارند تا با استفاده از دستانشان چيزي را حمل كنند). اما معمولاً اين كار را نمي كنند. همچنين شامپانزه ها براي بالا رفتن از درختان خيلي خوب هستند. جايي كه بيشتر وقتشان را در آن سپري مي كنند. يعني جايي كه مي خواهند در آن بخوابند. آنها همچنين مي توانند از شاخه اي به شاخه اي تاب بخوررند.

طول عمر

شامپانزه ها حدود 60 سال در اسارت زندگي مي كنند. طول عمر  آنها در حيات وحش تنها حدود 35 تا 40 سال است (مثل بيشتر جانوران، آنها در اسارت مدت طولاني تري زندگي مي كنند).

محيط زندگي

شامپانزه ها در محيط هاي متنوعي زندگي مي كنند كه شامل جنگل هاي باراني استوايي، درختزارها،‌ جنگل هاي باتلاقي و علفزارهاي آفريقاي غربي است.

بچه شامپانزه ها و توليد مثل

شامپانزه ها در 12 تا 13 سالگي به طور كامل رشد مي كنند و مي توانند توليد مثل كنند. دوره حاملگي شامپانزه هاي ماده حدود 5/8 تا نه ماه است و معمولاً هر بار يك بچه به دنيا مي آورند.

شامپانزه هاي ماده به دقت از بچه شان مراقبت مي كند. شامپانزه ها در شش ماهگي مي توانند موي بدن مادرشان را محكم بگيرند تا پشت مادرشان حركت كنند. آنها بعد از اين كه از شير گرفته مي شوند، شروع به ساختن لانه هاي خوابشان مي كنند و ديگر از لانه مادرشان استفاده نمي كنند. شامپانزه هاي جوان حدود هفت سال با مادرشان مي مانند.

جمعيت

جمعيت شامپانزه ها در حال كاهش است. آنها در معرض انقراض هستند. تعداد آنها صد هزار تا 200 هزار تخمين زده مي شود.

تكامل شامپانزه ها

اولين پستاندار شناخته شده به 70 ميليون سال قبل برمي گردد. زمان ظاهر شدن ميمون هاي بزرگ تر از جمله شامپانزه ها، گوريل ها و اورانگوتان ها به 20 ميليون سال قبل برمي گردند.

شامپانزه جانوري است كه از نظر ژنتيكي به انسان خيلي نزديك است. DNA انسان ها و شامپانزه ها خيلي شبيه به يكديگر است (حدود 98 درصد DNA انسان و شامپانزه همانند است). مطالعات ژنتيكي نشان مي دهد كه شامپانزه ها و انسان ها يك جد مشترك دارند.