خانواده کلاغ
Family Corvidae
این
خانواده شامل بزرگترین پرندگان گنجشکسان است . بالها و پاهای نیرومند دارند ، منقار آنها نسبتا بلند و قوی است . پرندگانی اجتماعی هستند و پروازی پرتوان دارند و اغلب گستاخ و جنگجو می باشند .
نر و ماده آنها همشکل است و روی درخت‌ها و صخره‌ها و در سوراخ‌ها اشیانه می سازند .
همه‌چیز خوارند و اغلب تخم‌ها و جوجه‌های پرندگان دیگر را می ربایند .
جی جاق
انگلیسی : Jay
فرانسوی : Geai des chenes
لاتین : Garrulus glandarius
مشخصات :
34 سانتی‌متر ؛ نشانه‌های تشخیص این پرنده عبارت است از بدن قهوه‌ای مایل به صورتی ، دم سیاه ، لکه مشخص روی بالها ، راهراه عرضی آبی و سیاه پوشپرهای بال . پرهای سیاه و سفید تارک خود را به صورت کاکل بلند می کند . چشم‌هایش آبی کمرنگ است و پروازی سنگین دارد ، اغلب به صورت گله های کوچک و پرسر و صدا دیده می شود .
زیستگاه :
جی جاق پرندهایست که به ندرت دور از درخت دیده می شود . معمولا در جنگل‌های دور دست لانه می‌سازد .
پراکندگی :
جی جاق از جمله پرندگانی‌ست که در گذشته نچندان دور از پراکندگی فراوانی برخوردار بوده است و اما در حال حاضر اصلاع دقیق و مستندی از وضعیت تعداد و پراکندگی این پرنده بومی ایرانی در دست نیست .
زاغی
انگلیسی : Magpie
فرانسوی : Pie bavarde
لاتین : Pica pica
مشخصات :
45 سانتی‌متر ؛ با پر و بال سیاه و سفید و دم دراز به آسانی تشخیص داده می شود . پرهای شانه ، پهلوها و شکم آن سفید و بقیه پر و بالش سیاه با جلای آبی ، سبز و ارغوانی است . اغلب به صورت دسته‌های کوچک دیده می شود که در زمستان گله های بزرگ را تشکیل می دهند .
زیستگاه :
کشتزارها ، مناطق باز با پرچین‌ها و تعدادی درخت . روی درخت‌های بلند ، بوته‌های خار ، پرچین‌ها و حاشیه جنگل‌ها لانه می‌سازد . معمولا روی لانه خود را با تکه شاخه‌های خاردار به شکل گنبد می پوشاند .
پراکندگی :
زاغی از پرندگان بومی ایران است و از پراکندگی زیادی برخوردار است .
زاغ بور
انگلیسی : Pleske's Ground Jay
فرانسوی : Geai terrestre
لاتین : Podoces pleskei
مشخصات :
24 سانتی‌متر ؛ پر و بالش به‌طور کلی نخودی مایل به صورتی است با لکه سیاه کوچک بین قاعده منقار و چشم و یک لکه بزرگ سیاه در قسمت بالای سینه . بالهایش به‌طور کلی سیاه و دارای دو نوار بالی است که یکی باریک و دیگری پهن می باشد و در سراسر طول بال امتداد دارد . دمش سیاه است و به زحمت می توان آن را وادار به پرواز کرد ، حتی هنگام احساس خطر نیز دویدن را ترجیح می دهد . به چکاوک هدهدی یا هدهد بیشتر شباهت دارد تا به یک زاغ . زاغ بور می تواند به عنوان یكی از مهمترین مظاهر طبیعت ایران زمین بیش از پیش به جهانیان معرفی شود ومشتاقان بسیاری را به سوی كویرمركزی ایران گسیل دارداما كارشناسان معدودی این پرنده و ویژگی های آن را مورد بررسی قرار داده اند .
زیستگاه :
استپ‌های بیابانی وسیع ؛ بیابان‌های ماسه‌ای با گیاهان پراکنده و دشت‌های پوشیده از گیاه قیچ ( Zygophyllum ) . در میان بوته‌های کوتاه آشیانه می سازد .
پراکندگی :
زاغ بور پرندهایست که بومی نقاط خاصی از ایران است و در منطقه مختص به خود از پراکندگی نسبتا خوبی برخوردار است.
زاغ نوک سرخ
انگلیسی : Chough
فرانسوی : Crave a bec rouge
لاتین : Pyrrhocorax pyrrhocorax
مشخصات :
39 سانتی‌متر ؛ پر و بالش سیاه مایل به آبی براق است ، منقار قرمز دراز و خمیده و پاهای قرمز رنگ دارد . پروازش پرتوان ، سبک و اغلب با حرکات آکروباتیک همراه است . هنگام بالباز اوج‌گیری شاهپرهای نخستین بال کاملا از هم جدا و به بالا برگشته است . زاغ نوک‌سرخ پرنده‌ای اجتماعی است و تفاوت آن با
کلاغ گردن بور این است که پر و بال خاکستری ندارد . از زاغ نوک‌زرد به‌وسیله منقار قرمز رنگ و درازتر مشخص می شود .
زیستگاه :
کوهستان‌ها و صخره‌های مشرف به دریا . در شکاف سنگ‌ها و لبه پرتگاه‌ها و درون غارها لانه می سازد .
پراکندگی :
زاغ نوک سرخ پرندهایست بومی ایران و از پراکندگی نسبتا فراوانی برخوردار است .
زاغ نوک زرد
انگلیسی : Alpine Chough
فرانسوی : Chocard a bec jaune
لاتین : Pyrrhocorax graculus
مشخصات :
38 سانتی‌متر ؛ تفاوت آن با زاغ نوک‌سرخ در این است که منقارش زرد رنگ ، خیلی کوتاه‌تر و راست‌تر است . پاهایش قرمز می باشد و از نزدیک پر و بالش سیاه‌تر بنظر می آید و جلای آبی کمتری دارد . رفتارش شبیه زاغ نوک سرخ است . پرنده نابالغ کدرتر است با پاهای سیاه رنگ .
زیستگاه :
کوهستان‌ها . معمولا در نقاط هموار دشت و در ساحل دریا دیده نمی شود . در شکاف سنگ‌ها و خرابه‌ها لانه می سازد .
پراکندگی :
زاغ نوک زرد از جمله پرندگان بومی ایران است و از پراکندگی نسبتا فراوانی برخوردار است ، در زمستان به نقاط کم ارتفاع‌تر کوچ می کند .
کلاغ گردن بور
انگلیسی : Jackdaw
فرانسوی : Choucas des tors
لاتین : Corvus monedula
مشخصات :
33 سانتی‌متر ؛ پرنده‌ای است سیاه رنگ با پس گردن و پوشپرهای گوش به رنگ خاکستری . سطح شکمی آن خاکستری پررنگ است . چشم‌هایش خاکستری کمرنگ می باشد . از
کلاغ سیاه و سایر کلاغ‌ها با اندازه کوچکتر ، بال‌زدن سریع‌تر ، منقار کوتاه‌تر و صدای خاص ، تشخیص داده می‌شود . گلاغ گردن‌بور پرنده‌ای است اجتماعی و اغلب همراه کلاغ‌سیاه‌ها و سارها دیده می شود .
زیستگاه :
پارک‌ها ، صخره‌های مرتفع کوهستانی ، ساختمان‌های قدیمی و کشتزارها . به‌طور دسته‌جمعی در سوراخ درخت‌ها ، ساختمان‌ها ، صخره ها ، گاهی در داخل سوراخ‌های زمین و روی شاخه درخت‌ها لانه می سازد .
پراکندگی :
به‌طور کلی
کلاغ گردن بور ؛ پرندهایست بومی ایران و از پراکندگی فراوانی برخوردار است . زادوولد این پرنده از کوههای منتهی‌الیه شمال خراسان گزارش شده است .
زاغ خالدار
انگلیسی : Nutcracker
لاتین : Nucifraga caryocatactes
مشخصات :
32 تا 38 سانتی متر . پرنده ای‌ست رام که در پرواز طول بالهایش به 50 سانتی متر می رسد ؛ بدنش قهوای تیره با خال های سفید فندق شکل ؛ و یا به بیان دیگر رخ ، سینه ، زیر شکم و سطح پشتی ، گردن و پشت گردن پر از خال های سفید ؛ تارکش قهوه ای شکلاتی ، پوش پر های زیردمی سفید چرک با پاهای تیره و دم کوتاه که در انتها یک نوار سفید پهن دارد . سطح رویی بالها تیره با یک جلای سبز تیره براق . در پرواز خال های سفید سینه ، نوار سفید انتهای دم و بخش زیرین بالها به خوبی نمایان است . صدایش بلند و خشن شبیه به kraak - kraak - kraak.
زیستگاه :
جنگل های بلوط و کاج ، دانه ها را در شکاف و سوراخ تنه درختان ذخیره و انبار می کند تا بتواند در فصل سرد سال از آن تغذیه کند ، پرنده ای درخت زی‌ست ، لانه اش را در قسمت بالایی و آفتاب گیر درختان می سازد ، 2 تا 4 تخم می گذارد و مدت 18 روز تا به دنیا آمدن جوجه ها بر روی تخم ها می خوابد .
پراکندگی :
زاغ خالدار كه در مناطق كوهستاني اروپای مركزی و شرقي تا كامچاتكا و سيبری ، زاد و ولد می کند . یکبار از جنگل های شمال و یکبار از ارسباران و حوزه سرمحيط بانی ونيق گزارش شده است .
زاغ خال دار، يك جمعيت ايزوله در آسياي مركزي شناخته مي شود و اولين بار ، توسط پرويز بختياری در مارس 2005 ميلادي در جنگل هاي فومن، گزارش و اين دومين مشاهده از زاغ خال دار است كه به تعداد يك قطعه در تيرماه سال جاری در ارسباران و حوزه سرمحيط باني «ونيق» مشاهده شده است .
( به نقل از کیهان 12/05/1385 )
منبع:iranian-birds.com