برطبق مدارک و شواهد موجود قناری برای اولین بار در چند جزیره کوچک واقع در اقیانوس آتلانتیک (اطلس) که دارای هوایی معتدل می باشند دیده شده است این سرزمین ها عبارتند از جزایر قناری که در کنار سواحل آفریقا واقع شده ومتعلق به کشور اسپانیا می باشد و نیز جزایر مادریا و آزورز که جز خاک پرتغال هستند تصور می شود ملوانان یک کشتی اسپانیایی هنگام عبور از کنار سواحل جزایر قناری،متوجه پرنده ها کوچک و آواز خوان می شوند که به طور آزاد در این سرزمین ها زندگی می کردند آن ها تعداد زیادیاز این پرنده ها را گرفته و با خود به اسپانیا می برند.در واقع این پرنده ها اجداد قناری های امروزی می باشد که نام آن ها را از روی جزایری که برای اولین بار در آن ها یافت شده اند اقتباس کرده اند. سپس به نقاط مختلف اروپا فرستاده شد طی سالیان متمادی با اصلاح نژادی به صورت انواع نژادها در آمده در ابتدا این پرنده مختص اشراف زادگان و ثروتمندان بوده که سوداگران فقط قناری نر را می فروختند چون توانایی آواز خواندن را داشته و در عین حال به تنهایی نمی توانسته تولید مثل کند
تاریخچه ورود اولین قناري به ایران
دررابطه ورود اولین قناری به ایران مدارک دقیقی در دست نمی باشد ولی در کتاب رجال عصر ناصری
آمده است که : ((....دوست محمد خان معیرالممالک که در دربار ناصرالدین شاه بود پس از استعفا از
مناصب دولتی از راه عتبات و مصر به اروپا رفت . وی پس از بازگشت از فرنگ در سال 1306 تعدادیاز پرندگان اهلی مرغ،خروس،اردک کاکلی،کبوتر، تعداد بیست جفت قناری دو رگ فری سفید و لیمویی و
ابلق را با خود به ایران آورد و در منطقه مهر آباد فعلی در باغی در حدود شصت هزار متر که مهریه
مادرش بوده و از مکان های زیبا آن زمان به شمار می آمده نگهداری می کردولی در عین حال سینه به سینه و غیر مکتوب نقل شده است که حدود صد سال قبل قناری برای اولین بار
از روسیه به ایران آورده شد و از همین رو در ابتدا به آن(( مسکوی)) گفته می شده است.
رسمی :
نژاد های آواز خوان (song canaries) :
۱.رولر(Harz roller) (Harzer Ederlroller ):
۲.واتر اسلگر:
۳.تیم برادو اسپانیایی(Spanish timbrado) :
۴.آمریکایی(American ):
۵.قناري آواز خوان(موقوم) :
۶.نژاد های رنگی (Color canarie):
نژاد های با فرم بدنی خاص :
۱.لانکشایر(Lancashire):
۲.یورکشایر (Yorkshire):
۳.نورویچی(Norwich):
۴.کاکلی(crest):
۵.فری شمال هلند(Northern dutch frill):
۶.فری سوئیسی(Swiss fill):
۷.فری میلانی(Milanese frill):
۸.فری پادوآیی(Paduan fril):
۹.جیبر ایتالیایی(Gibber italicus):
۱۰.جیبوس(Giboso):
۱۱.ملادو(Melado):
۱۲.هوسوی ژاپنی(Japanese hoso):
۱۳.رازا اسپانولا(Raza espanola):
۱۴.لیزارد(Lizard):
۱۵. فنسی ایرلندی(Irish Fancy):
رسمی :
این قناری چند سالیه که وارد بازار ایران شده و طرفداران زیادی پیدا کرده است.
جثه ای بزرگتر از رسمی معمولی داره و کشیده است هر چقدر دم بلندتر قامتی کشیده تر و پاهای بلندتری داشته باشد ارزش بیشتری دارد
خصوصیاتی که باید داشته باشد شامل:
سر ریز , قد و پا و گردن بلند, کشده و صاف , دم بلند , پر کاملا صاف,ازسر تا دم یک اندازه است و نه کمانی شکل , سینه قناری صاف و فاقد فر
رولر(Harz roller) (Harzer Ederlroller ):
قدیمی ترین و مشهورترین نژاد آوازه خوان است که ابتدا در تایرول بوجود آمد و سپس از آنجا به کوه های هارز برده شد و از قرن ۱۹ تا به حال در کشور آلمان تکامل یافته است. از آنجایی که این نژاد همواره بر اساس نوع خواندن به گزینی شده است امروزه توانایی خواندن نغمه های مختلف را دارد و بیشتر به رنگ های سبز و زرد دیده دیده میشود.چهار نوع آواز اصلی برای این نژاد شناخته شده است که عبارتند از : Hollow roli و Bass (صدای بم) و Flute (صدای زیر نی لبک مانند) و Hollow bell (صدای زنگ تو خالی). برخی از انواع قناری های رولر توانایی ایجاد صدای غل غل کردن آب و همچنین ایجاد صداهایی مانند جریان آب را نیز دارند. باید توجه داشت که این نژاد همواره با دهانی بسته آواز میخوان.
واتر اسلگر:
جزو قناریهای آوازه خوان طبقه بندی میشود. از نظر اهمیت در مرحله بعد از رولر قرار گرفته و در بلژیک پرورش داده میشود. از نظر شکل کلی بدن شبیه قناری رولر می باشد ولی کمی درشت تر از آن است. تفاوت اصلی بین این دو نژاد در طرز خواندنشان است که در نژاد واتر اسلگر با صدای هق هق یا بغض همراه میباشد و به نظر بلند و گوشخراش می آید. همانطور که گفته شد قناری رولر تنها ۴ نوع آواز اصلی دارد ولی قناری واتر اسلگر ۱۷ نوع آواز دارد که البته همه آنها در یک پرنده جمع نمی شود. این نژاد بر خلاف قناری رولر برای خواندن برخی آوازها دهانش را باز نگه می دارد. تنها رنگ موجود در این نژاد زرد روشن است و رنگ دیگری ندارد.

تیم برادو اسپانیایی(Spanish timbrado) :
این نژاد نیز جز قناریهای آواز خوان است و همانطور که از نامش بر می آید به کشور اسپانیا تعلق دارد. ظاهر آن شبیه قناری وحشی است و طولش به ۱۳ سانتی متر می رسد و فرم کلی بدن و سر او خیلی گرد و دوست داشتنی می باشد. آواز های متعدد می خواند که با سایر نژاد های آواز خوان قناری تفاوت دارد و صدایش مانند زنگ است.
آمریکایی(American ) :
نژاد تازه ای به نام آمریکایی نیز وجود دارد که هنوز در ابتدای راه اصلاح نژاد است ولی دارای پر وبال رنگی بوده و صدایش نیز شبیه قناری رولر است.
قناري آواز خوان(موقوم) :
آواز خواندن قناري نر امري طبيعي است كه بوسيله آن با افراد اجتماع خود ارتباط برقرار مي كند و اين شايعه كه آواز خواندن قناري در هنگام ناراحتي و افسرد گي پرنده با آواز خواندن در زمانهاي ديگر متفاوت است نادرست ميباشد زيرا پرنده افسرده آواز نمي خواند و هيچگاه آواز غمگين و حزن آلود سر نميدهد ولي نوع آواز خواندن پرنده تحت تاثير صداي محيط اطراف و همچنين آموزش مي تواند تغيير يابد ,يعني صداهاي مختلف محيط در فراگيري و تند خواني و كند خواني و يا زير خواندن و يا بم خواندن وحتي كشش صداها موثر است حتي مي تواند لحن خواندن ( طنين يا آكوستيك ) را تغيير دهد .بيشتر اين تغييرات اكتسابي هستند . يكي از معروفترين نژادها يي كه جهت خواندن نگهداري و تربيت مي شوند ,نژاد رولر آلمان است كه تنها آواز خاصي را آموزش مي بيند .نژادهاي ديگري نيز وجود دارند كه براي اين كار آموزش مي بينند وهر يك علاقمندان خاص خود را دارند ولي در ايران هيچ يك از اين نژادها مورد پسند قرار نگرفته است .اساتيد محترم به آواز خواني گله اي و معمولي و بدون اصول (دهن رسمي )مي گويند. اين اساتيد به پرورش و آموزش نوعي آواز بنام مو قوم مشغولند و زحمت بسياري را براي تربيت يك قناري در طول يك سال متحمل مي شوند ولي پرنده هايي را كه جهت آموزش انتخاب مي كنند داراي نژاد خاصي نيستند اما ترجيح مي دهند قناري انتخاب شده داراي خصوصيات زير باشد .
۱-جثه قناري ميانه باشد نه خيلي درشت و نه خيلي ريز.
۲-داشتن مقداري فر(رگ) د ر تنه پرنده بسيار خوب است.
۳- سري گرد و بزرگ وچشماني درشت داشته باشد .
۴-بسياربهتر خواهد بود كه سابقه و استعداد يادگيري در نسل هاي گذشته را داشته باشد .
۵-رنگ پرنده تاحد امكان روشن باشد.نظير سفيد, ليمويي, پرتقالي كمرنگ, ماستي (تاكيد بر روي رنگهاي سفيد و ماستي بيشتر است ) احتمالا نام موقوم برگرفته شده از مقام يا مقام دار مي باشد كه بمرور زمان در زبان محاوره به موقوم تغيير پيدا كرده است.آواز خواندن دراين سبك داراي رديف مخصوص به خود مي باشد اگر قناري موقوم بخشهاي آواز را رديف بخواند موقوم است واگر رديف نخواند باز هم موقوم مي باشد اما از رديف خارج خوانده است ولي اگر تكه اي از آواز قناري هاي رسمي را بجاي يكي از بخشها ي رديف اضافه كند ديگرموقوم نيست و به آن دهن دار مي گويند. يك قناري موقوم ممكن است بخشي از آوازش را بر حسب طنين و بمي و لطافت صدايش بسيار زيبا تر از بخشهاي ديگر بخواند .يكي سر دهن را يكي وسط دهن را و ديگري پس دهن .اما بخش اصلي و اساسي در موقوم و رابط اتصال بخشهاي مختلف آواز در موقوم خواني وجود قسمت زنگي آن است يعني اگر درآواز قناري زنگي نباشد ديگر موقوم نيست بخش آواززنگي به سه دسته تقسيم مي شود زنگي لوله اي- زنگي نعلبكي - زنگي گيلاسي) واگر درهنگام خواندن - قناري موقوم دو زنگي مختلف را پشت سر هم بخواند به آن برگردان مي گويند .بطور كلي رديف آواز موقوم به چهار بخش تقسيم مي شود .اسامي هر يك از اين بخشها برمبناي ظرافت وبمي صدا وكشش صداي پرنده تغيير مي يابد ولي رديف اصلي يكي مي باشد دراين رديف زماني كه پرنده مشغول به خواندن بخش جام جام است اين عمل۵ باریا ۵ واحد زماني تكرار مي گردد.پرنده هايي كه جام جام را تند تر مي خوانند براي رعايت فاصله زماني صداي زيري را به انتهاي بخش اضافه مينمايند. بدين وسيله هم فاصله زماني رعايت ميشود و هم بخش جام جام به بخش لي لي لي لي بهتر و دلنشين تر اتصال مي يابد.ميتوان گفت كه هم شمارش مي دانند و هم زمان را مي شناسند .بخش لي لي لي لي نیز بهتر تيب قبل اجرا مي گردد و بعد از آن جام جام سنگين تراز نوبت اول تكرار شده و در انتها با صداي زير به زنگي تبديل مي شود به اين ترتيب يك زنگي اجرا شده است و اگر لي لي لي و جام جام و زنگي دوباره تكرار گردد دو زنگي بحساب مي آيد . اگر اين رديف را رعايت نكنداصطلاح از وسط دهان خوانده است را به كار مي برند.اسامي هر چهار بخش آوازي با تغيير لهجه و طنين و كلفتي و نازكي صدا تغيير مي يابد .سر دهن معمولا بصورت لي لام هور و بعد ازآن پيس قور و يا بدون لي لام هور و تنها با پيس قور و يا تنها با صداي بلبل آغاز مي گردد .پرنده اي كه سردهن را بم ميخواند اگر بلافاصله سردهن را تكراركند به قسمت دوم آن زير مي گويند ممكن است قناري سردهن را با زنگي اغاز كند كه آوازش را برحسب نوع زنگ نامگذاري مي كنند. جام جام را بر حسب كلفتي و نازكي صداومحل خواندن آن در طول رديف چاپ چاپ, چيا چيا نيز مي گويند. لي لي لي لي نيز به همين گونه نام گذاري مي شود و آن را لولولولو و يا ليوليو نيز مي نامند. در موقوم بازي دو اصل اساسي :آواز شناسي و آموزش آواز وجود دارد كه هر فرد با علاقه اي مي بايست با آن اشنا باشد .آواز شناسي تنها با تهيه پرنده آواز خوان و گوش دادن به صداي پرنده و يا با تهيه نوارهايي كه مخصوص اين كار وجود دارد امكان پذير است و نمي توان در چند جمله و يا با چند توصيه كوتاه آن را آموخت ,اما براي آموزش آواز موقوم به قناري مي توان از جزوه ها و توصيه هاي اساتيد اهل فن استفاده نمود و از آن سود جست .بخشي از نكات مورد توجه اساتيد به شرح زير مي باشد . براي آغاز كار ابتدا بايد يك تا دو جوجه كه تازه شروع به خوردن تخم مرغ كرده اند تهيه نمود.سن جوجه ها در اين زمان بين۲۲ تا۲۵ روز ميباشدانها را به محيطي كوچك و خلوت و بدون سروصدا كه صداي هيچ پرنده ديگري شنيده نشود برده و توسط نوار كاست آموزش را آغاز كرده و يا اينكه آنها به يك قناري موقوم ديگركه به استاد معروف است سپرده شوند و سراسر سال را توسط استاد آموزش ببينند,اگراز نوار كاست استفاده ميشود بايد صداي پخش صوت بسيار كم باشد معمولا از پخش صوت هاي دولبه براي اين كار استفاده مي شود . روزانه بين ۲ الي ۳ ساعت آموزش كافي است اما قبلا لازم است كه دور موتور پخش صوت را كمي پايين آورده تا سرعت خواندن مقداري كند تر از حالت معمولي شده باشد .اگر قناري موقوم در اختيار نداريد و قصد استفاده از پخش صوت را داريد حداقل به دو عدد نوار كاست نياز خواهيد داشت كه يكي بصورت ريزه خواني و بزوار كپي شده باشد و نوار ديگر آواز اصلي پرنده را در خود جاي داده باشد .جوجه ها را ميبايست حدودا تا ۴ ماهگي با نوار ريزه خواني و از ۴ماهگي به بعد با نوار اصلي آموزش داد . اساتيد فن در همان ۳يا۴ ماه اول از روي ريزه خواني جوجه ها پي ميبرند كه آنها آواز موقوم را فرا ميگيرند و يا براي اين كار مناسب نيستند.همين نكته تفاوت بين حرفه اي ها و افراد آماتور را مشخص مي كند بنا براين سعي كنيد با مراجعه به اين اساتيد و استفاده از تجربيات آنها نسبت به پرورش موقوم اقدام نماييد تا نتيجه كاري را كه يكسال تمام وقت شما را خواهد گرفت به درستي ببينيد .بخاطر داشته باشيد كه جوجه هاي شما ممكن است موقوم را بخوانند اما بدليل زير بودن صدايشان مورد پسند واقع نگردند پس سعي كنيد جوجه هاي انتخاب شده با مشخصاتي كه مورد نظر موقوم بازان است تطبيق داشته باشند, به اين روش آموزش روش چسبنده مي گويند .روش آموزش ديگري نيز وجود دارد كه به روش چكيده معروف است .منظوراز چكيده اين است كه جوجه ها متعلق به پدري باشند كه موقوم مي خواند وهمان پرنده خودعهده دار بزرگ كردن جوجه ها شده باشد و هنگاميكه جوجه ها تخم مرغ خور شد ند با پرنده نر به مكاني ديگر منتقل شوند و يا ماده را ازآن محل دور كرده باشند تا جوجه ها صداي جيك مادر را نشنوند .معمولا براي اين كار از ماده هايي استفاده مي كنند كه سروصداي زيادي ندارند اساتيد اعتقاد دارند كه در روش چسبنده جوجه ها قبل از تولد يعني حتي درون تخم هم نبايد صداي قناری بيگانه اي راغيراز قناري موقوم بشنوند تا آواز دلنشين و مسحور كننده موقوم بوجود آيد .
نژاد های رنگی (Color canarie):
رنگ طبیعی و اولیه قناری (همانند انواع وحشی آن) سبز بوده است. اولین رنگ بوجود آمده از قناری های سبز وحشی در قرن ۱۷ رنگ زرد می باشد که حتی امروزه نیز بسیاری از مردم قناری را با رنگ زردش می شناسند و این رنگ محبوبیت خاصی در نزد عوام دارد. بلافاصله بعد از آن با جفت کردن قناری های زرد و در اثر موتاسیون در سال ۱۶۶۷ قناری سفید نیز در آلمان تولید شد. قناری سفید آلمانی دارای ژن غالب سفیدی و نوع انگلیسی آن که از سال ۱۹۱۲ بوجود آمد دارای ژن مغلوب است. قناری قرمز- نارنجی از حدود سال ۱۹۲۰ و با جفت کردن قناری با سهره سرخ بوجود آمده است. از سال ۱۹۵۰ رنگ کرم مات از امتزاج قناری نر قرمز-نارنجی با قناری ماده قرمز کم رنگ در کشور آلمان بوجود آمد. قناری مشکی نیز وجود دارد که کلیه شاهپر ها و پرهای دم او به رنگ قهوه ای تیره (متمایل به سیاه) بوده و فقط لبه های این پرها یک نوار باریک زرد متمایل به قهوه ای دارد. رنگ خاکستری تیره نیز از سال ۱۹۹۰ در کشور هلند بوجود آمده است. سایر رنگ های متفرقه نیز به تدریج بوجود آمده اند که از آن جمله میتوان از رنگ های سوخته و شتری و آهویی و لیمویی و پرتقالی و صورتی و زیتونی و آبی
نژاد های با فرم بدنی خاص
لانکشایر(Lancashire) :
دارای جثه بزرگ بوده و طول آن به ۱۹ تا ۲۳ سانتی متر می رسد. ناحیه پشت سر آن صاف تر از نورویچی و یورکشایر است و دو نوع کاکل دار بدون کاکل دارد. تنها رنگ های خالص آن رنگ زرد و به ندرت سفید است. تصور می شود که برای اولین بار در ناحیه لانکشایر از نژاد هلندی بوجود آمده است و سر منشا سایر نژادهای درشت انگلیسی مثل یورکشایر می باشد.

یورکشایر (Yorkshire) :
جزء قناری های درشت می باشد و طو لش به ۱۷ الی ۱۹ سانتی متر می رسد برای اولین بار در سال ۱۸۷۰ از نژاد لانکشایر در انگلستان بلژیک و نروژ بوجود آمده است. سر آن گرد بوده و چشم ها در مرکز سر قرار داشته و پرهای بالای چشم حالت ابروی پهنی را ایجاد می کند. شانه های آن پهن و گرد است. از پشت سر تا انتهای دم در یک امتداد قرار می گیرد. پرهای آن کوتاه ابریشمی پر پشت و چسبیده به بدن است
نورویچی(Norwich):
این نژاد متعلق به ناحیه نرویچ در شرق انگلستان بوده و جثه ای نسبتا درشت با طولی در حدود ۱۵تا۱۶ سانتی متر دارد ناحیه شانه ها سینه و پشت این پرنده گرد است و نوک آن کوتاه مستحکم مخروطی و دم او باریک و کوتاه می باشد. معمولا این پرنده با زاویه ۴۵ درجه نسبت به چوب زیر پایش می نشیند. پرهای بدن بلند بوده و اکثرا اطراف مخرج را میگیرد بدین جهت باید در زمان جفت گیری کوتاه شود. اصولا والدین خوبی نیستند و تخمهای آنها را زیر قناری دیگری(قناری رسمی )می گذارند جهت جفت گیری قفس آنهن باید حدود ۸۰تا۹۰ سانتی متر طول داشته باشد تا نتیجه بهتری به دست آید
کاکلی(crest):
از سال ۱۷۵۰ در انگلستان وجود داشته و بر روی سر او پرهایی به فرم چتری وجود دارد. البته نرویچ کاکل دار نیز وجود دارد که فرقش با این نژاد در اندازه و طول بدن است به طوری که نژاد کاکلی طول بدنش بلندتر از ۱۶ سانتی متر ولی نورویچ کوتاه تر از۱۶ سانتی متر است.
فری پاریسی(Parisian fril):
این نژاد درشت ترین نوع قناری در حال حاضر می باشد که طولش به ۱۹الی۲۴ سانتی متر میرسد و در فرانسه بوجود آمده است ولی متاسقانه زمان و چگونگی ظهور این نژاد به درستی مشخص نیست اما به نظر می رسد که از قرن ۱۷ در پاریس وجود داشته است پرها به صورتجدای از بدن و به حالت سیخ شده می باشد و پاها با زاویه باز و تقریبا مستقیم قرار دارتد به علت جفت گیری های مداوم خویشاوندی عوارض نا بینائی در یک یا هر دو چشم و گاهی حالت ةب مروارید و به ندرت فلجی های مادر زادی در بین آنها دیده می شود. جهت پرورش جوجه ها به دو پرنده نر و ماده نیاز است و یا در غیر اینصورت از قناری پرستار(حمال) استفاده می شود. باید طول قفس آنها حداقل یک متر و ارتفاعش ۶۰سانتی متر باشد.
فری شمال هلند(Northern dutch frill):
این نژاد در شمال فرانسه و هلند پا به عرصه وجود نهاده است. پرها با فاصله از بدن قرار می گیرند و جثه پرنده را بزرگتر نشان می دهند. دم او بلند و مستقیم می باشد و طول بدنش حدود ۱۷ تا ۱۸ سانتی متر است. حرکات او خیلی آهسته و با تعمق است. تفاوت آن با نژاد فری پاریسی در این است که نژاد اخیر دارای پرهای فری در ناحیه شکم می باشد ولی نژاد فری هلندی در ناحیه شکم پرهایی صاف دارد. پرهای ناحیه سر و گردن نیز صاف می باشند. بر خلاف سایر نژادهای فری قناری های این نژاد والدین خوبی هستند و جوجه هایشان را به خوبی پرورش می دهند. از این رو برای کسب مهارت افراد کم تجربه مناسب می باشند.
فری جنوب هلند(Southern dutch frill):
برخی از صاحب نظران بر این عقیده اند که این نژاد از قناری فری پاریسی و قناری بلژیکی در حدود صد سال پیش بوجود آمده است. به هنگام ایستادن بر روی چوب پاها و پشت بدن به طور عمودی قرار گرفته و دم پرنده در امتداد پشت او بوده و به چوب زیر پایش می چسبد و سر و گردنش به طور افقی به طرف جلو قرار می گیرد و بدن به شکل عدد هفت لاتین (7) در می آید. به همین دلیل کوچکتر از نژاد فری شمال هلند به نظر می رسد ولی طول آن حدود ۱۶ الی ۱۷ سانتی متر است. گردن پرنده باریک و بلند و سر او کوچک و بیضی شکل است. این پرنده ها والدین خوبی نیستند و بهتر است بهتر است از قناری پرستار برای خوابیدن بر روی تخم ها و پرورش جوجه ها استفاده کرد.
فری سوئیسی(Swiss fill):
از نظر ظاهری شبیه نژاد فنسی اسکاتلندی می باشد ولی طرز ایستادن کمانی شکلش شبیه نژاد جنوب هلندی است. حالت ایستادنش به طور خمیده است و پاهایش را عمود نگه می دارد. طول این قناری ۱۶ الی ۱۷ سانتی متر می باشد. سر پرنده کوچک و بیضی و گردن او باریک است.
فری میلانی(Milanese frill):
این نژاد درشت فری با طولی برابر ۱۸ سانتی متر یا بیشتر در کشور ایتالیا به وجود آمده است. این پرنده به طور عمودی روی چوب می ایستد و سر و گردن و پشت و دمش همگی در یک راستا قرار می گیرند. کلیه پرهای بدن آن حالت فری دارند.
فری پادوآیی(Paduan fril):
این نژاد فری نیز ایتالیایی بوده و در ناحیه پادوآ بوجود آمده و دو نوع کاکل دار و بدون کاکل دارد. به درشتی فری میلانی می باشد و طولش حداقل ۱۸ سانتی متر است ولی عمودتر می ایستد. تولید جوجه و پرورش این نژاد دشوار است و امتزاج بین نر و ماده کاکل دار باعث رسیدن ژن کشنده ای به جوجه ها میشود که آنها را از بین می برد. کاکل او تقریبا گرد بوده و روی چشم ها و منقار را میپوشاند.
جیبر ایتالیایی(Gibber italicus):
نژاد فری کوچکی است که طول بدنش ۱۴ الی ۱۵ سانتی متر است و از نظر شکل کلی مشابه با نژاد فری جنوب هلند می باشد. این پرنده به هنگام ایستادن بر روی چوب شبیه عدد هفت لاتین (7 )میایستد و دم پشت او در یک امتداد و عمود بر چوب زیر پایش می باشد. پاهای این پرنده عریان و سرش کوچک و به طرف جلو است. پنجه های پای این قناری مانند عقاب بر روی چوب قرار می گیرد و از هم باز می ماند. پرورش این نژاد نسبتا مشکل بوده و والدین خوبی نیستند. به همین علت معمولا برای خوابیدن بر روی تخم ها و پرورش جوجه ها از قناری پرستار استفاده می کنند.
جیبوس(Giboso):
از نظر ظاهری بسیار شبیه نژاد جیبر می باشد. منشا نژاد جی بوس کشور اسپانیا است. جثه نژاد جیبوس نسبت به جیبر بزرگ تر است و زاویه بین سر و گردن با کل بدن در نژاد جی بوس کوچکتر از جیبر است.قناری نژاد جی بوس با زاویه ای حدود ۶۰ درجه یعنی سر و گردن به طرف پایین روی چوب قرار میگیرد.
ملادو(Melado):
علاوه بر نژاد جی بوس اخیرا نژاد جدیدی به نام ملادو به علاقه مندان قناری معرفی شده که از نظر شکل ظاهری مشابه با نژاد جیبوس می باشد. ولی از آن بزرگتر بوده و طول کل بدن آن به حدود ۲۱ سانتی متر می رسد. بطوریکه طول دم و شکم و پشت آن حدود ۱۵ سانتی متر و سر و گردنش حدود ۶ سانتی متر است. هوسوی ژاپنی(Japanese hoso):
از حدود ۵۰ سال قبل در ژاپن معرفی شده است و از امتزاج نژاد بژیکی با فنسی اسکاتلندی بوجود آمده است. تقریبا در رده قناری های نژاد بلژیکی و مونیخی قرار دارد و بطور قائم می ایستد ولی اندازه بدن او کوچک و طولش در حدود ۱۱ الی ۱۲ سانتی متر است. فرم کلی بدن بسیار لاغر و کشیده و گردن او دارای خمیدگی جزئی می باشد که حالت نیم هلالی ایجاد می کند. سر او گرد نوکش کوتاه و مخروطی و دمش باریک بلند و در انتها دو شاخه است.
بلژیکی(Belgian) :
بیش از ۲۰۰ سال است که این نژاد وجود دارد. از مشخصات اختصاصی آن حالت قوزکردگی دائمی پرنده است که حتی به هنگام بالا گرفتن سر نیز مشاهده می شود. طول او بین ۱۵ تا ۱۷ ساتی متر است. کلا یک قناری قلمی و باریک است که امتداد دم و پشت او بر هم عمود می باشند. سینه او نه خیلی گود و فرورفته و خیلی برآمده و گرد است. سر تا حدی صاف و شبیه مار می باشد.
مونیخی(Munich):
از سال ۱۸۷۰ در آلمان وجود داشته و دارای پرهای فری بوده است. در زمان جنگ جهانی دوم به فرانسه برده شد و نژاد فری پاریسی و نژاد بلژیکی از آن مشتق شده اند. این نژاد از نظر جثه جزو قناری های درشت می باشد و حداقل طولش ۱۶ سانتی متر است. سر او کوچک و گردن شانه و دور سینه اش باریک می باشد. بال های او طویل و چسبیده به بدن است پاها و دم او نیز باریک و بلند می باشد و دمش را همواره عمود نگه می دارد.
برنی(Bernese):
حدود۸۰ سال قبل این نژاد در شهر برن کشور سوئیس از قناری رولر مشتق شده است. از لحاظ جثه و شکل ظاهری بسیار شبیه نژاد یورکشایر می باشد ولی تفاوت او در ناحیه گردنش است که به مراتب از نژاد یورکشایر نازکتر است و سرش نیز به گردی او نمی باشد. در ضمن نژاد برنی برخلاف یورکشایر بالهایش را به طور کامل به هم نمی چسباند.
رازا اسپانولا(Raza espanola):
منشا آن کشور اسپانیا است و از سال ۱۹۴۸ وجود داشته ولی در سال ۱۹۵۶ به جامعه بین المللی معرفی شد. جثه او کوچک بوده و طولش به ۱۱ سانتی متر می رسد. استخوان بندی پنجه پای این نژاد بسیار ظریف و کوچک بوده و به همین جهت برای علامتگذاری آنها باید از حلقه پای کوچک (با قطری در حدود ۷/۲ میلی متر) استفاده کرد.
لیزارد(Lizard):
در واقع از نظر شکل ظاهری مشایه با قناری های رنگی معمولی است ولی وجه تمایز آن رنگ آمیزی پر و بالش است که مانند فلس های روی هم خوابیده می باشد. در واقع به علت تیره بودن وسط پرها و روشن بودن حاشیه هریک از آنها مانند فلس به نظر می رسند. منشا اولیه به وجود آمدن او به درستی معلوم نیست ولی تصور می شود که برای اولین بار در انگلیس پرورش یافته و از سال ۱۹۴۵ انجمن پرورش دهندگان این نژاد در انگلستان تاسیس شده است. این نژاد مستعد ابتلاء به بیماری اسهال میباشند و از این رو باید در مصرف سبزیجات و میوه های تازه حد اعتدال را در نظر گرفت و جهت جلوگیری از کمبود های احتمالی از مولتی ویتامین استفاده کرد.
اسکات فنسی(Scotch fancy):
این نژاد مربوط به ناحی گلاسکو کشور اسکاتلند بوده و بیش از ۱۵۰ سال است که شناسایی شده است. از نظر شکل کلی شبیه نژاد بلژیکی می باشد ولی تفاوتش در این است که به جای ایجاد دو محور عمودی بین دم با بدن در این نژاد سه قسمت سر و پشت بدن و دم همانند یک کمان در امتداد هم قرار می گیرند و طول بدن به حدود ۱۸-۱۷ سانتی متر می رسد. سر پرنده کوچک و صاف و دارای پرها و نوک کوتاه می باشد. به علت جفت گیری های خویشاوندی زیاد ناراحتی های روده ای و ضعف عمومی در این نژاد رایج است که باید مورد توجه قرار گیرد.
فایف فنسی(Fife fancy):
شبیه نژاد بوردر فنسی است و از سال ۱۹۵۷ بوجود آمده است ولی از نظر جثه کوچکتر بوده و طولش به ۱۱ سانتی متر می رسد.
کولومبوس فنسی(Columbus fancy):
برای اولین بار در آمریکا از نژاد بوردر فنسی در سال ۱۹۲۴ بوجود آمده و دارای کاکل می باشد.
فنسی ایرلندی(Irish Fancy):
ازنظر ظاهری شباهت زیادی به نژاد رولر دارد و خواننده بسیار توانایی است و فرم سر آن کمی گردتر و بالهایش به بدن چسبیده تر است. دارای رنگ های مختلف نیز می باشد.
نژادهای مخلوط:
پس از تکثیر و پرورش قناری ها از نظر آواز و رنگ و فرم بدن پرورش نژاد های مخلوط مد نظر قرار گرفت. در صورت جفت شدن پرنده ای از خانواده فینچ با قناری آن را امتزاج دو نوع مختلف می نامند. در شرایط طبیعی انواع مختلف پرنده تقریبا هرگز با هم جفت نمی شوند. نحوه زندگی و رفتار آنان متفاوت بوده و علاوه بر آن از هم نوعان به میزان کافی موجود می باشد. برعکس در شرایط قفس امتزاج دو نوع مختلف به خاطر کمی امکانات کار نادری نیست. در صورتی که قناری ماده ای را همراه با فینچ سبز یا سحره در منزل داشته و دسترسی به نر هم نژاد نداشته باشید آنها جفت گیری کرده و بچه دار خواهند شد. در این صورت نژادی مخلوط از قناری و فینچ های وحشی بوجود خواهد آمد. اما اغلب نوزادان نطفه نداشته و قادر به تکثیر مجدد نیستند. از جمله پرندگانی که با قناری خویشاوندی نزدیک دارند سرینوس یاسسک میباشد. نرهای چنین دورگه هایی دارای نطفه هستند. این امر به خویشاوندی نزدیک دو پرنده مرتبط می شود. اغلب فناری را برای تصحیح آواز و رنگ با سحره (Carduelis) جفت می کنند. قناری را می توان با سحره سبز (cardeulis cholris ) با فلامه (Acanthis flammea) با کانابینا ( Acathis canna bina) با اریترینوس آفریقایی (Carpodactus erythrinus) و انواع آمریکایی فینچ جفت نمود. اما جفت کردن و عادت دادن چنین پرنده هایی زمان و حوصله بیشتری نسبت به دو قناری لازم دارد. پرندگان وحشی ترسو و خجالتی بوده و به سختی به شرایط زندگی در پاسیو یا قفس کوچک خو می گیرند. خوراک آنان بایستی مخصوص بوده و روی هم رفته نگهداریشان مشکل تر است. اغلب نر پرندگان وحشی خشن تر از قناری های نر بوده و ماده را آزار می دهند. با وجود این ترکیب نر پرنده وحشی با ماده قناری بهتر از عکس آن است. ماده پرندگان وحشی سخت گیر و مشکل بوده و اغلب آنچه برای لانه به آنها عرضه میشود برایشان مناسب نمی باشد. تعداد پرندگان وحشی نزدیک به قناری نسبتا زیاد است. نوع موزامبیک (Serinus mozambicus) شباهت زیادی به قناری داشته و در آفریقای جنوبی به عنوان پرنده خانگی نگهداری می شود.