شیرین بیان و پیشگیری
شیرین بیان بواسطه
1)
کاهش ترشح اسید معده
2)
افزایش ترشحات موکوس وبیکربنات
محافظ بافت معده در برابرعوامل خطر( داروها و استرس) میباشد و از بروز رخم معده و اثنی عشر پیشگیری می‌نماید.
خانواده:
Leguminosae fabaceae
مشخصات:
گیاهی علفی چند ساله با ریزومی‌ضخیم و سفت که به پهنای انگشت میباشد.سطح بیرونی ان به رنگ قرمز قهوه ای تیره و داخل ان زرد رنگ است و مزه شیرین دارد.از ریزوم ساقه های رونده افقی و ریشه های دراز منشا می‌گیرند. برگها تخم مرغی – بیضوی که دارای رگبرگهای شانه ای شکل می‌باشند و تقریبا"متقابل بر روی شاخه های فرعی ظاهر می‌شوند. برگها حاوی غده هایی هستند که ترشحات چسبنده ای از خود بیرون می‌دهند. گلها کمابیش بدون دمبرگ درون گل اذین خوشه‌ای قراردارند که از محور برگها منشا می‌گیرد. کاسه گل لوله‌ای و دارای 5 دندانه نوک تیز میباشد. جام گل دارای 5 گلبرگ و به رنگ آبی مایل به بنفش است.
میوه نیام و حاوی تعدادی دانه تقریبا" تخم مرغی و تیره رنگ است. فصل جمع آوری پاییز میباشد.
پراکندگی:
در مناطق مدیترانه ای (یونان اناتولی قبرس مجارستان ) ترکمنستان، پاکستان افغانستان، عراق و ایران یافت می‌شود.
در ایران در اکثریت مناطق یافت می‌شود.
بخشهای مورد استفاده:
ریشه های سه ساله
ترکیبات شیمیایی:
گلیسیریزینیک اسید Glycyrrhizinic acidکه بصورت نمکهای پتاسیم وکلسیم میباشد استرول ها و کومارین از مهمترین مواد تشکیل دهنده آن می‌باشند .
ماده موثره آن گلی سریریزین Glycyrrhizin میباشد.
اسید گلیسریزینیک منجر به تجمع مایع در بدن بواسطه افزایش فعالیت هورمون فوق کلیوی {هیپرالدوسترونیسم Hyperaldosteronism} میگردد لذا در فرآورده های صنعتی این ماده از شیرین بیان گرفته می‌شود و خوشبختانه اثرات مفید شیرین بیان را کم نمیکند.
خواص:
محافظت مخاط دستگاه گوارش: با افزایش میزان پروستاگلاندینها Prostaglandinesموجب
1)کاهش ترشح اسید معده
2)افزایش ترشح موکوس و بیکربنات
میگردد که سبب محافظت مخاط روده گوارش در برابر اسید معده میگردد.
کاهش میزان پپسین
افزایش میزان غلظت موکوس معده
خلط آور و ضد سرفه: با نرم کردن ترشحات تنفسی موجب تسهیل ترشح خلط شده و در نتیجه از میزان سرفه می‌کاهد.
ضد التهاب: بر روی مخاط گوارشی اثرات ضد التهابی دارد.
موارد مصرف:
پیشگیری
زخم معده واثنی عشر: در مواردی که میزان ترشح اسید معده افزایش می‌یابد (استرس) یا لازم است از داروهایی که بر مخاط معده و اثنی عشر اثر سوء دارند استفاده شود ( اسپیرین) با مصرف شیرین بیان از بروز زخم می‌توان پیشگیری کرد.
درمان
زخم معده و اثنی عشر: با ایجاد پانسمان بر روی زخم و اثرات ضد التهابی باعث تسریع در بهبود زخم میگردد.{(خوراکی) کمکی}
سرفه خشک: با افزایش ترشحات تنفسی منجر به افزایش خلط وکاهش سرفه در بیماریهای تنفسی میگردد.{(خوراکی) کمکی}
افزایش ترشح اسید معده: مخصوصا" اگر توام با نعنا و رازیانه مصرف شود می‌تواند موجب کاهش ترشح اسید و احتمال بروز زخم معده و اثنی عشر گردد.{(خوراکی) کمکی}
التهاب راست روده Rectum :در التهاب انتهای روده بزرگ بواسطه اثرات ضد التهابی خود موثر است.{(تنقیه) کمکی}
ورم معده(Gastritis): بواسطه کاهش میزان اسید معده و اثر ضد التهابی که دارد از التهاب معده می‌کاهد.{(خوراکی) کمکی}
موارد منع مصرف و احتیاط:
*بدلیل وجود گلیسیریزین مصرف بیشتر از 6 هفته آن منجر به تجمع مایعات در بدن شده و فشار خون را بالا می‌بردحتی در مصرف فراورده های صنعتی که این ماده را تا حدود زیادی خارج کرده اند مصرف بیش از سه ماه توصیه نمی‌شود.
*در بیماران قلبی اختلال در الکترولیت ها و آب بدن مخصوصا" وقتی بیمار از داروهای مدر و دیژیتال استفاده می‌کند در حضور شیرین بیان سریعتر بروز می‌کند و باید حتما" تحت نظر پزشک مصرف گردد.
*در بیماران با افزایش فشار خون مصرف شیرین بیان ممنوع است.
*در افراد دیابتی که انسولین استفاده می‌کنند تغییرات الکترولیتهای خون( سدیم و پتاسیم) در حضور توام شیرین بیان تشدید میگردد لذا در صورت نیاز از شیرین بیان در کوتاه مدت و ترجیحا" از فراورده های صنعتی باید استفاده نمود.
*در بیماران کبدی (هپاتیت اختلالات مجاری صفراوی و کیسه صفرا و سیروز ) بعلت اثرات صفرا اوری با احتیاط استفاده شود.گر چه از اثرات مفید گلیسیریزین بر روی هپاتیت B مزمن گزارشاتی شده است.
*در نارسایی شدید کلیوی منع مصرف دارد.
*در افرادی که سابقه مصرف الکلد دارند بعلت تخلیه سدیم از عضله منجر به اختلال در عضله میگردد لذا منع مصرف دارد.
*در افراد چاق بعلت افزایش استعداد بروز فشار خون بالا مصرف فرآورده های طبیعی ممنوع میباشد.
تداخلات دارویی:
* با کاهش پتاسیم خون منجر به افزایش سمیت دیژیتال میگردد.
* در صورتیکه با مسهل های محرک مثل برگ سنا یا پیزاکودیل مصرف گردد بواسطه دفع شدید پتاسیم می‌تواند منجر به کاهش پتاسیم خون گردد. این اختلال در مصرف توام با مدر های تیازیدی (هیدروکلروتیازیدHydrochlorothiazide) و لوپ(فورسمایدFuresmide) نیز وجود دارد.
* مصرف همزمان ان با اسپیرونولاکتون Spironolactone و امیلوراید Amiloride با احتیاط صورت گیرد.
* گلیسریزین موجب تقویت اثر داروهای کورتیکوییدی بواسطه افزایش نیمه عمر انها میگردد.
* احتمال اینکه گلیسریزین و انسولین اثر تقویت کننده ای در کاهش پتاسیم و احتباس سدیم از بدن داشته باشند لذا مصرف توام ایندو باید با احتیاط و حتما"از فراورده های صنعتی باشد.
* مصرف توام با داروهای خوراکی ضد بارداری احتمال بروز افزایش فشار خون و ورم را بالا میبرد.
مصرف در دوران بارداری:
بعلت اثرات قاعده آوری و تداخل با متابولیسم استرویید ها و وجود ترکیبات استروژنی گیاهی ممنوع میباشد.
مصرف در دوران شیردهی:
بدلیل نبود مطالعات کافی با احتیاط صورت گیرد.