با این حال، شاید عجیب به نظر برسد اگر بگوییم رژیم غذایی نامناسب نه‌تنها عاملی برای ایجاد بیماری‌های مختلف جسمی است كه می‌تواند باعث بروز مشكلات روحی و روانی نیز بشود؛ بنابراین با استفاده از رژیم غذایی مناسب و متعادل می‌توان از بروز اختلالات و بیماری‌هایی مانند افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی و... پیشگیری كرد یا آنها را تا حدی بهبود بخشید.
میترا زراتی، كارشناس ارشد تغذیه با اشاره به نقش رژیم غذایی و تغذیه در بروز بیماری‌های عصبی مانند افسردگیمی‌گوید: «وقتی صحبت از اهمیت تغذیه صحیح و پیروی از یك رژیم غذایی مناسب می‌شود، بیشتر افراد به فكر پیشگیری از بیماری‌های جسمی مانند سرطان، دیابت، بیماری‌های قلبی و... هستند و اصلا به سلامت روح و روان‌شان فكر نمی‌كنند، در حالی كه با تغذیه صحیح می‌توان از بروز این گروه بیماری‌ها هم پیشگیری كرد».
به گفته وی، تغذیه نادرست نه‌تنها می‌تواند سلامت جسم انسان را با مشكل مواجه كند، بلكه روح و ذهن او را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد.
زراتی درباره نقش تغذیه در افسردگی توضیح می‌هد: «یكی از شایع‌ترین بیماری‌هایی كه در این زمینه با آن روبه‌رو هستیم، افسردگی است. معمولا افرادی كه دچار افسردگی می‌شوند برای درمان به یك روان‌شناس یا روانپزشك مراجعه می‌كنند تا با استفاده از تكنیك‌های رفتاردرمانی یا داروهای مخصوصی كه پزشك تجویز می‌كند، بیماری را كنترل و آن را درمان كنند، ولی كمتر كسی است كه پس از بروز افسردگی به متخصص تغذیه یا كارشناس رژیم‌درمانی مراجعه كند. در حالی كه رژیم غذایی و تغذیه نیز نقش بسیار مهمی در درمان و حتی پیشگیری از مشكلات روحی، روانی مانند افسردگی دارد».
این كارشناس ارشد تغذیه در این زمینه توضیح می‌دهد: «افرادی كه میزان امگا سه خون‌شان كاهش پیدا می‌كند معمولا علائمی از افسردگی را بروز می‌دهند. علاوه بر این باید به این نكته هم توجه داشته باشیم كه چاقی می‌تواند موجب بروز افسردگی شود؛ در واقع فردی كه چاق است، روابط اجتماعی‌اش نیز كمتر می‌شود و همین انزوای اجتماعی می‌تواند عاملی برای ایجاد افسردگی باشد».
اما شاید این سوال برای شما هم مطرح شود كه رژیم غذایی متعادل در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است یا می‌تواند در درمان آن هم به فرد مبتلا كمك كند؟
زراتی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: تغذیه صحیح هم می‌تواند از بروز افسردگی پیشگیری كند و هم در درمان آن موثر است؛ همان طور كه می‌دانیم در مراسم عزاداری معمولا از مواد غذایی شیرین مانند حلوا و خرما بیشتر استفاده می‌شود، چون استفاده از شیرینی‌جات موجب افزایش میزان هورمون سروتونین در خون خواهد شد و با توجه به این كه سروتونین هورمونی شادی‌آور و آرامش‌بخش است، می‌تواند برای افرادی كه ناراحت هستند، موثر باشد.
به گفته وی، به همین دلیل افراد افسرده تمایل بیشتری به مصرف مواد غذایی شیرین دارند، اما این مطلب به هیچ وجه به معنای نادیده گرفتن روند درمان افسردگی و استفاده از مواد غذایی شیرین برای درمان نیست.
معمولا وقتی افراد به دوره سالمندی می‌رسند، بیشتر اعضای خانواده به فكر پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف یا درمان این بیماری‌ها هستند؛ بیماری‌هایی مانند مشكلات قلبی، آرتروز، دیابت و... اما كمتر كسی است كه به افسردگی سالمندان توجه داشته باشد و برای درمان این مشكل نیز اقدام كند. در حالی كه متخصصان اعتقاد دارند افسردگی دوران سالمندی نیز مشكل مهمی است كه حتماً باید مورد توجه قرار گیرد.
این كارشناس ارشد تغذیه با اشاره به نقش اسیدهای چرب امگا سه، در این زمینه یادآور می‌شود: افسردگی‌های پس از زایمان و همچنین افسردگی‌های دوران سالمندی موارد مهمی است كه باید مورد توجه قرار گیرد و مشخص شده است این افراد با مصرف منابع غنی از امگا سه مانند گردو و ماهی و همچنین مصرف مكمل‌های امگا سه، می‌توانند این مشكل را تا حدی بهبود بخشند.
مقابله با استرس به كمك مواد غذایی
كمتر كسی است كه تا به حال استرس را تجربه نكرده باشد و نداند اضطراب چه وضعیتی ایجاد می‌كند. اما تا به حال به این فكر كرده‌اید كه با استفاده از مواد غذایی، با استرس و اضطرابتان مقابله كنید؟ اگر فكر می‌كنید مواد غذایی در این زمینه نقشی ندارد، باید بدانید اشتباه می‌كنید و اینجا هم می‌توانید از مواد غذایی كمك بگیرید.
زراتی در این زمینه توضیح می‌دهد: افت قند خون یكی از عوامل مهمی است كه باعث ایجاد استرس می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود هنگامی كه احساس می‌كنید استرس دارید و مضطرب هستید، حتما با استفاده از مواد غذایی مناسب، قند خون خود را كنترل كنید.
به گفته وی، در چنین شرایطی اگر از قندهای ساده استفاده كنید، قند خونتان افزایش می‌یابد و با ترشح انسولین، ناگهان قند خون افت می‌كند. در نتیجه استرس و اضطراب شما تشدید شده و قندرسانی به مغز هم كاهش می‌یابد.
این كارشناس ارشد تغذیه توصیه می‌كند: بهتر است به جای استفاده از آب‌نبات و شكلات در جلسه امتحان و هنگامی كه استرس دارید از میوه‌های خشك مانند توت، انجیر و خرما كمك بگیرید كه حاوی فیبر نیز هست. در واقع برای پیشگیری از افت قند خون و به دنبال آن ایجاد استرس، باید از مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه تازه و میوه خشك استفاده كنید.
بخور و نخورهایی برای حفظ آرامش
زراتی درباره استفاده از مواد غذایی خاصی كه موجب حفظ آرامش می‌شود، توضیح می‌دهد: توصیه می‌شود افرادی كه هنگام شب خواب آرام و مناسبی ندارند، قبل از خواب یك لیوان شیر ولرم همراه با خرما مصرف كنند، چون این مواد هر دو آرامش‌بخش است و می‌تواند به داشتن خواب راحت كمك كند.
به گفته وی، برگ‌های كاهو هم با افزایش میزان هورمون سروتونین می‌تواند موجب ایجاد آرامش شود و مصرف موز نیز در این زمینه فوق‌العاده است.
این كارشناس ارشد تغذیه درباره موادی كه موجب از دست رفتن آرامش می‌شود نیز می‌گوید: مصرف مواد غذایی حاوی كافئین مانند قهوه، نسكافه یا نوشابه‌های كافئینه با افزایش میزان استرس می‌تواند آرامش فرد را مختل كند و به همین دلیل مصرف آنها توصیه نمی‌شود.
وی تاكید می‌كند: افرادی كه كارهای ذهنی سنگین دارند یا می‌خواهند برای امتحان آماده شوند، هیچ وقت نباید قبل از آن از محصولات حاوی كافئین استفاده كنند. همچنین مصرف فرآورده‌هایی كه حاوی ادویه و مواد افزودنی است نیز می‌تواند استرس فرد را افزایش دهد.