از تشخیص تا درمان
فریتین نشان‌دهنده میزان ذخیره آهن در بدن است. معمولا بدن از طریق مواد غذایی مختلف مانند گوشت قرمز و غذاهای دریایی آهن مورد نیازش را تامین می‌كند بنابراین تردیدی نیست كه كاهش مصرف این گروه از مواد غذایی در برنامه غذایی روزانه افراد بتواند با پیامدهایی مانند كمبود آهن همراه باشد كه به‌تبع آن میزان ذخیره آهن در بدن نیز به میزان قابل توجهی كاهش می‌یابد.
خونریزی‌های شدید بویژه در دوران قاعدگی نیز سطح فریتین خون را كاهش می‌دهد. اغلب خانم‌ها بین 20 تا 40 سالگی دچار فقر آهن می‌شوند و در دوران یائسگی سطح فریتین موجود در خون آنها به حالت طبیعی باز می‌گردد.
به عبارت دیگر فریتین فرم ذخیره آهن در بدن است كه حدود 30 درصد كل آهن موجود در بدن را تشكیل می‌دهد.
این پروتئین حیاتی آهن را در كبد و مغز استخوان كه محل ساخت گلبول‌های خونی است ذخیره می‌كند و نخستین تغییر ناشی از كاهش سطح آهن بدن در فریتین ایجاد می‌شود كه اغلب در مراحل اولیه هیچ اثر و نشانه‌ای را به همراه ندارد.
تجویز مكمل آهن مستلزم تعیین میزان ذخیره فریتین است، زیرا تجویز بیش از اندازه مكمل آهن موجب ناراحتی فرد بیمار می‌شود.
نشانه‌های كم‌خونی ناشی از فقر آهن بندرت پیش از این‌كه سطح هموگلوبین خون به كمتر از 10 برسد نمایان می‌شود اما معمولا كاهش سطح فریتین علاوه بر عوارض و نشانه‌های اولیه مانند خستگی مزمن، ضعف و بی‌حالی، سرگیجه و سردرد با علائم دیگری نظیر تنگی نفس، افزایش قدرت تحریك‌پذیری، وزوز گوش و درد قفسه سینه نیز همراه است.
تشخیص فقر آهن بر پایه اندازه‌گیری فریتین است. چنانچه مقدار فریتین خون به كمتر از 14 میكروگرم در لیتر برسد نشانه از بین رفتن كامل ذخیره آهن در بدن است البته باید توجه داشت كه خونریزی‌های شدید معده، پركاری تیروئید ، ابتلا به بیماری‌های مزمن كبدی مانند هپاتیت، سؤتغذیه و ایجاد اختلال در جذب مواد غذایی در بدن نیز می‌تواند منجر به كاهش سطح فریتین خون شود.
ابتلا به چنین بیماری‌هایی با علائم دیگری نیز همراه است. در افرادی كه مستعد ابتلا به كم‌خونی هستند، اهدای مكرر خون به كم‌خونی ناشی از فقر آهن و كاهش ذخیره آهن در بدن منجر می‌شود. در خانم‌ها در مقایسه با آقایان، جبران ذخیره آهن از دست رفته كندتر انجام می‌شود.
اگر كاهش سطح فریتین با كاهش شدید هموگلوبین خون همراه باشد به این معنی است كه فرد با كم‌خونی جزیی مواجه شده كه در این صورت مصرف مكمل‌های آهن، بهترین راهكار برای كاهش عوارض ناشی از آن است.
اگر كاهش سطح فریتین ناگهانی باشد لازم است بیمار تحت معاینات و آزمایشات كامل قرار گیرد، چراكه ابتلا
به بعضی بیماری‌ها مانند بیماری‌های كبد، عفونت‌های شدید و همچنین بیماری‌های اتوایمنی زمینه‌ای برای ابتلا به كم‌خونی و كاهش ذخیره آهن بدن است.
به هر حال باید توجه داشت در نظر گرفتن یك برنامه غذایی مناسب كه غنی از سبزیجات سبزبرگ مانند اسفناج باشد و مصرف غلات، گوشت، ماهی و مرغ سطح فریتین بدن را افزایش می‌دهد. با مصرف مكمل‌های غذایی حاوی آهن پس از گذشت هفت تا 10 روز وضعیت خونسازی در بدن به حالت طبیعی بازمی‌گردد اما جبران ذخایر آهن بدن مستلزم تكمیل دوره شش ماهه درمان است.