سبزپرس – گروه محیط طبیعی؛ هومن روانبخش: پارک ملی خجیر در همسایگی شرقی ابر شهر تهران از ریه های تنفسی شهر تهران و شهرهای شرقی استان است و ویژگی های منحصر به فرد بیولوژیک و اکولوژیک، آن را در زمره مناطق حفاظت شده با ارزش جهانی قرار داده است.
این پارک ملی دربردارنده یکی از باقیمانده های جنگل های بنه-بادام البرز جنوبی است که به دلیل قرق 260 ساله (تحت عناوین شکارگاه و پارک ملی) حفظ شده است. تنوع گیاهی در این رویشگاه بسیار بالاست و پارک ملی خجیر در حقیقت پناهگاه گونه های گیاهی بسیاری است که در اثر توسعه شهری و صنعتی در اطراف شهر تهران نابود شده اند. علاوه بر تنوع گیاهی، تنوع گونه های جانوری نیز در این پارک قابل توجه است. گله های قوچ و میش و کل و بز در منطقه جمعیت خوبی دارند و به نظر می رسد گوشتخوران راس هرم غذایی از جمله پلنگ هنوز هم در منطقه حضور داشته باشند.
اما متاسفانه در چندسال اخیر توسعه ناپایدار گریبانگیر این پارک ملی نیز شده و خطوط قرمز قانونی و علمی بارها و بارها در این منطقه زیرپا گذاشته شده است.
چند سال پیش با ساخت تاج و مخزن سد ماملو در حدود 300 هکتار از جنگل های بید، پده و گز در امتداد رودخانه جاجرود در پارک ملی خجیر پاکتراشی و نابود شدند. پس از آن با شروع به آبگیری سد و به زیر آب رفتن جاده موجود، احداث جاده جدید به طول سه کیلومتر از میان رویشگاه بنه، موجبات نابودی بخشی از این رویشگاه را که زیستگاه جمعیت های حیات وحش هم بود فراهم آورد. رویشگاه بنه تخریب شده به مساحت بیش از 50 هکتار دامنه های جنگلی با پایه های قطور و چندصد ساله بنه و نیز دره هایی با پوشش انبوه را در بر داشت.
(دو تصویر مقایسه سال 1384 و 1392).
جاده جایگزین همچنین باعث ایجاد دیواره های بلند ریزشی و بدون پوشش و مناظر تاسف باری در داخل پارک ملی شد.
(تصاویر 5 تا 9)
جاده احداثی جدید علاوه بر مشکل زیبایی شناسی، به لحاظ فنی و ایمنی نیز مسئله دارد و دیواره های ایجاد شده مستعد ریزش و لغزش بوده و خودروهای عبوری در معرض آسیب های جانی و مالی هستند.
امروز با ادامه آبگیری سد و بالا آمدن سطح آب متاسفانه پایه های شاداب و قطور و چند صدساله بنه یکی پس از دیگری به زیر آب می روند.
برخی از درختان کهنسال بنه در حالی که تنها نیمی از تاج شان بیرون از آب باقی مانده، هنوز هم شاداب و سرسبز هستند اما دریغ که آینده ای برای آنها متصور نیست.
آنچه در خجیر اتفاق افتاد نمونه ای است از فرایند معیوبی که امروز در بسیاری از نقاط کشور در جریان است. تغيير جهت از مسير ويرانگر توسعه ناپايدار به مسير شايسته و بايسته توسعه پايدار می بایست به عنوان اساس فکری و عملی دست اندرکاران توسعه کشور قرار گیرد.