وجود گونه ای جانور آبزی در معرض انقراض که به دلیل قدمت ۲۲۰ میلیون ساله از آن به عنوان «فسیل زنده» و قدیمی ترین گونه جانوری زمین یاد می شود برای نخستین بار در ایران در آبگیرهای فصلی استان آذربایجان غربی گزارش شد.عضو هیأت علمی گروه بیولوژی دریا، دانشکده منابع طبیعی تربیت مدرس درباره شناسایی این گونه جانوری جالب به ایسنا، گفت: جانور شناسایی شده نوعی سخت‌پوست آبشش پا از جنس Triops گونه cancriformis است.
قدمت گونه اروپایی Triops cancriformis بالغ بر ۲۲۰ میلیون سال بوده و هم نوع فسیل‌های زمانی «تریاسیک» است؛ بنابراین برخی معتقدند که قدیمی‌ترین گونه جانور روی زمین است و به عنوان فسیل زنده شناخته می‌شود.پروفسور «راجرز» نشان داد که گونه این آبزی cancriformis است که نتایج این تحقیق در جولای سال ۲۰۰۵ در ششمین کنگره بین المللی سخت پوستان در گلاسگو ارائه شد.
وی خاطرنشان کرد: از میان سخت پوستان آبشش پای (Branchiopoda) آب شیرین، افراد متعلق به راسته Notostraca به طور عموم میگوی بچه وزغی (Tadpole Shrimp) نامیده می شوند زیرا ظاهراً شبیه لارو قورباغه هستند. از نظر اندازه متفاوت بوده و ۱ تا ۵ سانتیمتر طول دارند. سپر پشتی آنها که به شکل نعل اسبی است کاراپاس نامیده می شود. به گفته وی، Triops ( سه چشم ) در همه قاره ها به جز قطب جنوب یافت می شود. این آبزیان در حوضچه های فصلی که در تابستان کاملاً خشک می شوند زیست می کنند و با رشد سریعی که دارند، قادرند در مدت دو، سه هفته از تخم به موجود بالغ تبدیل شوند. در طول مرحله خشکی زیستگاه، بقا در این آبزیان در گرو تولید تخم های در حال استراحت (cyst) است، که در مقابل خشکی تا فصل بارانی آینده مقاومت می کنند.
دکتر خدابنده با بیان این که تخم های Triops می توانند برای مدت ۲۰ سال یا بیشتر در حالت غیر فعال باقی بمانند، به ایسنا گفت: امروزه بسیاری از اشکال Triops در کالیفرنیا آفت مزارع برنج محسوب می شوند. اگر چه کشاورزان ژاپنی از آن ها در بارور سازی زمین های کشاورزی و همچنین در کنترل علف های هرز در مزارع برنج استفاده می کنند. ضمناً از این سخت پوست در کنترل بیولوژیک پشه مالاریا نیز استفاده می شود.
وی اضافه کرد: جنس Triops شامل چهار گونه است که از میان آنها قدمت گونه اروپایی Triops cancriformis بیشتر بوده و به عنوان فسیل زنده شناخته می شود. زیستگاه اصلی این گونه اروپاست و حضورش در سایر کشورهای آسیایی غیر از هند، ژاپن و روسیه گزارش نشده بود که مطالعه انجام شده حاکی از حضور این گونه در ایران است.
عضو هیأت علمی گروه بیولوژی دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس در پایان با بیان این که وجود موجودات تا ۵ سانتیمتر طول بیان کننده مساعد بودن محیط برای این گونه است، به ایسنا گفت: با نظر به در معرض انقراض بودن این گونه و نداشتن اطلاعات بیولوژیک آن در این منطقه نیاز به انجام مطالعات جامع روی این فسیل زنده احساس می شود