همانند سایر جانوران در سگ ها نیز به وجود آمدن سلول اولیۀ جنینی مستلزم لقاح و همزوج شدن سلول جنسی نر و سلول جنسی ماده است و نیمی از ۷۸ کروموزوم موجود در هر سلول جنین از طریق یکی از والدین تامین می شود. کلیۀ خصوصیات ظاهری، شکل کلی حیوان، فرم ساختمانی تمام اندام های داخلی و خارجی، رنگ و حتی خلق و خوی حیوان بر اساس برنامه ریزی دقیق و پیچیده DNA های موجود در این کروموزوم ها شکل گرفته و با این اوصاف قسمتی از خصوصیات جسمی و ظاهری پدر و قسمتی از خصوصیات جسمی و ظاهری مادر بر اساس اصل احتمالات و نیز غالب و مغلوب بودن ژنها به توله ها منتقل می شود. طول دورۀ آبستنی گریت دین ها بسته به نژاد، تغذیه و شرایط اقلیمی بین ۵۶ تا ۶۶ روز و به طور میانگین ۶۳ روز است. در صورتی که معیار شمارش برای صاحب حیوان از روز جفت گیری باشد زمان زایمان با چند روز اختلاف بین ۵۷ تا ۷۱ روز پس از جفت گیری خواهد بود. در طول این مدت تخمک های بارور شده تکثیر پیدا کرده و از حالت تودۀ بی شکل سلولی تبدیل به جنین های کامل می شوند. تعداد جنین ها بر حسب تغذیه و شرایط اقلیمی می تواند بین ۱ تا ۱۵ عدد و حتی بیشتر باشد. طی ۳۵ روز اول بارداری روند ساخته شدن ارگان ها کامل شده و اندام های اصلی بدن جنین شکل می گیرند در واقع از این زمان به بعد می توان نام توله را برای آن ها به کاربرد. این اتفاقات درون شاخهای رحم و داخل محوطه ای به نام کیسه های جفت که از اتحاد پرده های داخلی و خارجی و لایه سطح داخلی رحم تشکیل شده اند به وقوع می پیوندند و جنین های موجود در داخل این کیسه های پر از مایعات جنینی مراحل رشد و توسعۀ ارگانی را به سرعت طی می کنند. جفت به عنوان یک حامی تمام عیار علاوه بر اینکه جنین ها را درون مایعات داخل خود در برابر ضربات فیزیکی حفظ می کند وظیفۀ تغذیه و اکسیژن رسانی به آنها را نیز بر عهده دارد. تبادلات گازها و مواد غذایی بین سیستم گردش خون مادر و جنین ها از طریق جفت صورت گرفته و مواد زائد حاصل از متابولیسم جنین ها نیز از این طریق وارد جریان خون مادر شده و دفع می شود.
علاوه بر تمام نکات ذکر شده در هنگام زایمان مایعات جنینی موجود در جفت کانال زایمانی را لغزنده کرده و روند خروج توله ها را تسهیل می بخشند. با توجه به تعداد جنین ها و میزان مایعات جنینی موجود در جفت، حجم شکم و وزن سگ ماده در دوران آبستنی بین ۲۰ تا ۵۵ درصد افزایش پیدا می کند و طبیعتا در این زمان سگ ماده برای رفع نیازهای خود و توله هایش به غذای بیشتر و مغذی تری نیاز مند است.
تشخیص بارداری
گریت دین ها سگهایی بزرگ با عضلات قوی می باشند، آنها سگهای با تحمل بالا اما حساس هستند و در این دوران باید به شرایط جسمی، روحی و تغذیه این نژاد توجه داشت.
با وجود این که رفتار سگ های آبستن تغییر می کند ولی تغییر رفتار نمی تواند دلیل قابل استنادی برای آبستنی حیوان باشد. افزایش اشتها و افزایش وزن نیز با وجود اینکه در زمان آبستنی اتفاق می افتند ولی نمی توانند دلیلی بر وجود آبستنی باشد. در واقع تشخیص آبستنی در اوایل دورۀ بارداری بسیار مشکل بوده و علائم ظاهری آن تا قبل از ۳۵ روزگی بسیار مبهم و غیر قابل استناد است.
و برای تشخیص بارداری گریت دین خود می توانید به این نکات توجه داشته باشید:
۱_ مراجعه به دامپزشک.
۲_ رشد شکم در دوران بارداری.
۳_ کاهش اشتها.
۴_ کم تحرکی و کاهش انرژی.
۵_ متورم شدن نوک سینه ها.
۶_ تغییر رفتار
۷_ شنیدن ضربان قلب توله ها.
۱_ مراجعه به دامپزشک.
در صورتی که صاحب حیوان برای آگاهی از وضعیت آبستنی سگ خود اشتیاق داشته باشد با مراجعه به دامپزشک و استفاده از تجهیزات پزشکی می توان این کار را انجام داد. دامپزشک قادر است با معاینه گریت دین در عرض سه تا چهار هفته پس از جفتگیری با لمس شکم حیوان بارداری را تشخیص دهد. اگر در این زمان بارداری با معاینۀ شکم قابل تشخیص نباشد با استفاده از روش تشخیصی اولتر سونوگرافی می توان آبستن بودن حیوان را البته با درصدی احتمال خطا تایید کرد. در این زمان دامپزشک رژیم غذایی و مکمل های مختلفی که در طول بارداری مورد نیاز سگ می باشد را تجویز می کند.
در هفتۀ چهارم بارداری (۲۸_۳۰ روز) ضربان قلب جنین با استفاده از سونوگرافی دریافت شده و حتی به طور تقریبی تعداد نورادان را می توان تخمین زد. با استفاده از رادیو گرافی نیز تشخیص آبستنی امکان پذیر است. ولی تشخیص قطعی آن با این روش تا قبل از ۴۵ روزگی مقدور نمی باشد. در این زمان با توجه به استخوانی شدن ساختار اسکلتی جنین وجود آن ها و حتی به طور تقریبی تعداد آن ها در عکس رادیوگرافی مشخص می شود. در این زمان حتی می توان با درصدی خطا زنده بودن و حتی مرگ احتمالی توله ها را اعلام کرد. شمارش دقیق توله ها با استفاده از عکس رادیو گرافی در اواخر آبستنی امکان پذیر خواهد بود.
استفاده از روش های آزمایشگاهی از طریق اندازه گیری فاکتورهای ویژه ای در خون و ادرار نیز امکان پذیر است. اندازه گیری فیبرینوژن، پروتئین واکنشی c یا سایر پروتئین های فاز حاد از جمله معیار های بیوشیمیایی تشخیص آبستنی است که به علت گرانی این روش ها و عدم دسترسی به آن ها برای عموم مورد استفاده قرار نمی گیرد.
۲_ رشد شکم در دوران بارداری.
در هفتۀ چهارم بارداری شکم سگ برجسته می شود و از ۲۹ تا ۳۵ روزگی افزایش وزن مادر آغاز شده و اشتهای او زیاد می شود. البته توجه داشته باشید که تشخیص آبستنی در این سن از طریق ملاسمه در همۀ گریت دین ها به خصوص سگ های چاق امکان پذیر نبوده و از سوی دیگر نیاز به تجربه و مهارت دامپزشک دارد.
۳_ کاهش اشتها.
در اوایل بارداری ممکن است اشتهای گریت دین مادۀ شما به یکباره کاهش پیدا کند، اما در اواسط دوران بارداری اشتهای حیوان به حالت اولیۀ خود باز می گردد و در دوران پایانی بارداری اشتهای گریت دین افزایش می یابد که در این زمان سگ می تواند ۱/۵ برابر بیشتر از مقدار همیشگی وعدۀ غذای دریافت کند و این روند کاملا طبیعی می باشد.
۴_ کم تحرکی و کاهش انرژی.
در سه ماهۀ اول بارداری ممکن است گریت دین کم تحرک تر نسبت به گذشته شود و بیشتر به استراحت بپردازد و رفتاری آرامتر از خود نشان دهد که این حالت در مراحل شروع بارداری نیز می تواند دیده شود که کاملا طبیعی است. زیرا سگ نیاز به مقدار زیادی انرژی دارد و هرچه زمان بارداری به سمت جلو پیشرفت می کند رخوت همراه با بی قراری بیشتر می شود.
۴۷ روزگی
۵۳ روزگی
۵۸ روزگی
۶۱ روزگی
۵_ متورم شدن نوک سینه ها.
از ۲۶ تا ۳۲ روزگی تغیر شکل و برجسته شدن نوک سینه ها آغاز می شود. در ۳۶ تا ۴۲ روزگی این برجستگی با تورم سینه همراه است و در هفتۀ آخر آبستنی به خصوص در روز های آخر، سینه های مادر حجیم و متورم شده و نوک آنها برجسته می شود. در ۵۰ تا۵۷ روزگی ترشح شیر از نوک سینه ها نمایان می شود. در این زمان اگر نوک آن ها را فشار دهید از آن ها مایع آغوز که همان غذای لازم برای ایمن سازی نوزادان است خارج می شود.خروج این مایع که شبیه به شیر است نشانۀ نزدیکی زمان زایمان می باشد.
۶_ تغییر رفتار
در اوایل بارداری سگ رفتاری آرام تر و مهربان تر پیدا می کند. که این تغییر رفتار به علت ترشح هورمونهای بارداری می باشد. هرچه سگ به زمان زایمان نزدیکتر می شود ممکن است رفتارهایی همراه با بی قراری و سرگردانی داشته باشد و برای پیدا کردن مکانی مناسب برای زایمان اطراف را جستجو کند و زمان زیادی را صرف پاکسازی خود کند و این به معنی پیشرفت بارداری می باشد. اینگونه رفتار در هر گریت دینی می تواند متفاوت باشد و شاخص عمومی ندارد.
۷_ شنیدن ضربان قلب توله.
حدود ۳۰ روز پس از باردار شدن گریت دین، شما می توانید با گوشی ضربان قلب توله ها را بشنوید و حال می توانید مطمئن باشید که سگ شما باردار است. در همین محدودۀ زمانی لمس جنین ها در شاخ های رحم به صورت اجسامی شبیه به توپ گلف ممکن است امکان پذیر باشد بعد از این زمان به دلیل جمع شدن مایعات جفت در اطراف جنین ها تشخیص از طریق ملاسمه امکان پذیر نبوده و اغلب تا ۵۰ روزگی، دیگر قابل لمس نمی باشند.
(بیاد داشته باشید که لمس شکم باید به آرامی و بدون فشار به سطح بدن صورت بگیرد).
مراقبت های لازم قبل از زایمان
طی ۲ تا ۳ روز آخر آبستنی سگ ماده بی قرار و گوشه گیر شده و احتمالا غذای کمتری می خورد. در اواخر دورۀ آبستنی در اثر افزایش غلظت هورمون پروژسترون دمای بدن مادر کاهش پیدا کرده و سپس در ساعات اولیۀ شروع زایمان افزایش می یابد. بنابراین کاهش دمای بدن مادر به کمتر از۳۶/۵ درجه نشانۀ شروع زایمان ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت آینده خواهد بود. با نزدیک شدن به موعد زایمان باید سینه ها، نوک سینه ها و اطراف ناحیۀ مهبل و به خصوص مقعد مادر با مواد ضد عفونی کننده شست و شو شده و کاملا تمیز شود. این امر باعث خواهد شد تا آلودگی انگلی احتمالی که تخم آن ها از طریق مدفوع مادر دفع شده از طریق نوک سینه ها به نوزادان منتقل نشود. علاوه بر این به علت اینکه سینه ها و واژن مادر هنگام خوابیدن با زمین تماس پیدا می کند احتمال انتقال عوامل عفونی در حین زایمان یا بعد از آن از این طریق به مادر و توله ها وجود دارد.
در هنگام زایمان دمای محیطی حدود ۲۶ تا ۳۳ درجۀ سانتی گراد برای مادر و توله ها بسیار مناسب بود و بهتر است برای رساندن دمای محیط به این مقدار اقدام شود. بهتر است در هنگام زایمان حیوان را تنها بگذارید و از تجمع در محل لانه و ایجاد سرو صدا در این مکان خودداری کنید. اگر حیوان را در مدت مناسبی قبل از زایمان با محل لانه و جایی که باید در آن زایمان کند آشنا نکرده باشید ممکن مادر آن محل را به عنوان لانه نپذبرفته و در به دنیا آوردن توله ها دچار مشکل شود. در این شرایط ممکن است سگ ماده هر یک از توله ها را در یک محل به دنیا آورد و در زائیدن تولۀ بعدی به جای دیگری برود. در مواقعی نیز مانند بی خانمان ها توله های خود را به دندان گرفته و دائما جای خود را عوض می کند و اگر جای مناسبی پیدا نکند آن ها را رها کرده و می رود. این رفتار ها در مورد گریت دینی هایی که در منزل نگهداری می شوند و برای زایمان به لانه ای دور از محل زندگی خود منتقل شده بیشتر مشاهده می گردد زیرا این گروه وابستگی شدیدی به صاحب خود پیدا می کنند. در این مواقع بهتر است صاحب حیوان در مدت زایمان در کنار سگ خود حضور داشته باشو و از نظر عاطفی او را حمایت کند.
قبل از اینکه زمان زایمان فرارسد، صاحبان باید لوازمی را تهیه کنند و در دسترس قرار دهند که عبارتند از:
_ مواد بهداشتی و ضدعفونی کننده: صابون مایع، محلول ضد عفونی کننده، ظرف کوچکی حاوی مقداری آب گرم.
مادۀ ضدعفونی کننده بیشتر برای ضد عفونی کردن محل زایمان سگ و در صورت امکان ضدعفونی کردن بند ناف توله ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین برای تمیز کردن سینه ها و سر پستانهای سگ ماده که اغلب آغشته به انگل می باشد استفاده می شود. البته می توان اطراف ناحیۀ واژن و بخصوص ناحیۀ مقعد حیوان را با این مواد ضدعفونی کنند شستشو داد.
هنگامی که صاحب، با سگ در حال زایمان و توله هایش در ارتباط مستقیم قرار دارد، رعایت بهداشت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.
_ پارچۀ کتانی لطیف و یا پمپ پاک کنندۀ بینی نوزاد: برای پاک کردن ترشحات دهان و بینی توله ها
_ چند حولۀ تمیز و نرم: برای خشک کردن توله های تازه متولد شده.
_ یک جفت قیچی استریل: برای پاره کردن غشای جنینی و بند ناف.
_ یک بسته نخ دندان یا نخ بخیه: جهت بستن بند ناف توله ها در صورت لزوم به بریده شدن.
_ یک رختخواب سگ: حاوی یک پنو و یک کیسۀ آب گرم که بخوبی عایق بندی شده باشد، زیرا گاهی مواقع بین تولد اولین توله و آخرین توله فاصله زمانی زیادی ایجاد می شود به همین علت باید بتوان توله های اولیه را در گرمای مناسب نگهداری کرد.
_ تعدادی پد آموزشی: برای تعویض بستر لانۀ زایمان، بعد از تولد توله ها.
جعبۀ زایمان
دو هفته قبل از زایمان باید همۀ لوازم و محیط زایمان برای گریت دین باردار فراهم گردد. که مهمترین وسیله ساخت و آماده کردن جعبۀ زایمان است.
همانطور که قبلا توضیح داده شد، سگ آبستن در هفتۀ آخر زایمان، بسیار حساس است و در بعضی موارد رفتاری خشن از خود نشان می دهد. در این زمان سگ ماده در جستجوی مکانی امنی برای زایمان توله ها می گردد. اگر محیطی مناسب برای وضع حمل در اختیار نداشته باشد حیوان دچار سردرگمی می شود و در هر قسمت از منزل که بنظرش دور از رفت و آمد باشد شروع به کندن زمین و آماده کردن لانه می کند. همچنین اگر محیط انتخابی صاحب در معرض برودت هوا و یا رطوبت زیاد، نور ناکافی، تحویۀ نامناسب قرار داشته باشد و یا اگر صاحب در نظافت محیط زایمان تعلل بعمل آورد و یا محیط انتخابی شرایط نظافت کامل را ندتشته باشد، تک تک این عوامل می تواند دلیلی برای مرگ توله ها باشد.
صاحبان باید در انتخاب محیط و ساخت بستر زایمان به جثۀ سگ و تعداد توله ها توجه داشته باشند. فضای داخلی آن باید به اندازه ای باشد که مادر بتواند به پهلو دراز کشیده و به توله های خود شیر بدهد و براحتی از یک پهلو به پهلوی دیگر حرکت کند. برای این منظور می توان از یک جعبۀ چوبی صاف، صیقلی و سخت (بدون براده های چوب و لبه های تیز و آری از وجود کک، کنه و دیگر انگلها) استفاده کرد و یا برای ساخت این جعبه از تخته سه لا و چوب روکش دار استفاده نمود تا تمیز کردن و ضدعفونی نمودن آن آسان باشد. دیواره های این جعبه باید ارتفاعی در حدود ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر داشته باشد و یکی از دیوارها باید دارای ورودی U شکلی (فاصله از زمین تا ورودی حدود ۱۶ سانتیمتر) باشد که سگ به راحتی بتواند از آن وارد و خارج شود بدون اینکه پهلو هایش به کناره های در کشیده شود و توله ها نیز نتوانند تا یک هفتۀ اول این مکان را ترک کنند. و چهار دیوار آن دارای عرض ۲ و ۳ متر باشد.
بابد در دور تا دور دیوارها از داخل بستر زایمان لبه و حاشیه ای به ارتفاع ۱۰ سانتیمتر ایجاد کرد، تا مادر در زمان خروج و ورود، پای خود را برروی توله ها قرار ندهد و باعث مرگشان نشود.
برای پوشش کف لانه می توان از پتو یا موکت استفاده کرد. پوشال درشت و تمیز نیز برای این منظور مناسب است. از آنجا که در هنگام زایمان مقدار زیادی مایعات و خون از مادر دفع می شود بهتر است روی این بستر را با پوششی قابل برداشت که دارای جذب بالای رطوبت است فرش نمود تا بعد از به دنیا آمدن توله ها به راحتی بتوان زیر مادر و توله ها را تعویض نمود. این کفپوش باید سبب گرمای کف محیط شود، در گذشته از ملحفه و یا روزنامه استفاده می شد که هردوی این موارد مناسب نمی باشند. استفاده از ملحفه سبب میشود، توله های تازه متولد در آن مخفی شوند، این عامل می تواند سبب خفه شدن توله و یا دلگ شدنشان توسط مادر شود و برداشتن آن از زیر مادر و توله ها دشوار بوده و رطوبت زیاد را در خود نگه نمیدارد و آنرا به بدن توله ها انتقال می دهد که سبب سرد شدن بدن توله ها می شود.
استفاده از روزنامه نیز به علت بوی نامطبوعی که از مرطوب شدن آن بجا می ماند مورد تائید نمی باشد.
بهترین وسیله ای که به منظور بستر زایمان پیشنهاد می شود پدهای آموزش ادرار سگ می باشند، که هم به راحتی قابل تعویض هستند و هم جذب رطوبت بالا داشته و خود سبب گرم شدن محیط می شود و هم به علت حالت آنتی باکتریالی که دارند آسیبی به توله ها وارد نخواهد کرد. (در صورت دسترسی نداشتن به پد آموزشی می توانید از پدهای زیر بیمار که در داروخانه ها به فروش می رسد استفاده کنید).
این محیط را باید ۲ هفته قبل از زایمان به سگ آبستن معرفی نمود، برای این منظور بهتر است اسباب بازیها و دیگر لوازم سگ را به آن انتقال داد و در آن تشویقی های مورد علاقۀ حیوان را قرار داد، در این ۲ هفته هرگاه که سگ وارد این محیط شد، بهیچ عنوان صاحب نباید درپی سگ برود تا مادر از امنیت این محیط، مطمئن شود. بهتر است رختخواب سگ برداشته شود و یا در جعبۀ زایمان قرار گیرد تا مادر به محیط جدیدش عادت کند.
جعبۀ زایمان سگ باید در اتافی قرار گیرد که دارای تحویۀ مناسب و نور کافی باشد. لانه زایمان نباید در معرض جریان هوا قرار داشته باشد، زیرا تغییر ناگهانی درجه حرارت محیط می تواند سبب تغییر دمای بدن توله ها شود، و چون آنها نمی توانند درجۀ حرارت بدن خود را حفظ کنند، همین امر می تواند باعث مرگ توله ها گردد. بیاد داشته باشید، هرگونه تجهیزات گرم کننده در اتاقی که جعبۀ زایمان قرار باید دور از برخورد سگ ماده قرار گیرد.
صاحبان باید بیاد داشته باشند که از قرار دادن ظرف آب و غذا در این محیط اجتناب کنند چون بارها دیده شده که توله ها در ظرف آب و غدا افتاده و خفه شده اند.
از آنجا که سگ ماده شما به زودی قرار است مادر شود ممکن است تغییر رفتاری واضحی در او مشاهده کنید. به خصوص از اواسط آبستنی او آرامتر و متین تر و کمتر رفتارهای توام با هیجان از خود بروز می دهد.
لانۀ مادر نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده و اگر تا این زمان برای حیوان خود لانۀ مناسبی در نظر نگرفته اید باید به فکر تهیه آن باشید.
یکی از مهمترین مسائلی که باید در این دوران به آن توجه کرد رژیم غذایی حیوان آبستن است. همان طور که اشاره شد از حدود ۴۰ روزگی به بعد افزایش وزن مادر به وضوح قابل مشاهده بوده و در این زمان که جنین ها در اوج مرحلۀ رشد و تکامل خو قرار دارند نیاز مادر به مواد غذاییی سرشار از پروتئین و انرژی بیشتر خواهد بود. هرچه جنین ها بزرگتر می شوند بدن مادر فشار بیشتری را برای تامین احتیاجات غذایی آن ها تحمل می کند و اگر این مواد را از طریق غذای روزانه دریافت نکند علاوه برا اینکه خو دچار ضعف مفرط خواهد شد، رشد و تکامل جنین ها نیز دچار اختلال می شود.
در طول دورۀ آبستنی فعالیت حیوان اهمیت زیادی دارد و تا آخرین روز قبل از زایمان نیز پیاده روی سبک برای مادر آینده لازم و مفید خواهد بود. اگر در این دوره حیوان فعالیت نداشته باشد چاق شده و دچار ضعف عضلانی می شود و این امر علاوه بر اینکه وضعیت زایمان را سخت می کند سلامت مادر را نیز به خطر می اندازد، پیاده روی روزانه برای حیوان آبستن بسیار مفید است و بهتر است جزء برنامۀ روزانه قرار بگیرد. ولی از اواخر دورۀ حاملگی باید از فعالیت شدید و جست و خیز و حیوان جلوگیری شود. پرش از ارتفاع زیاد و انجام حرکات سریع و ناگهانی در روز های آخر ممکن است سلامت جنین ها را به خطر بیاندازد.
حفظ بهداشت عمومی و نظافت روزانه را می توان مانند قبل انجام داد به شرطی که در حین انجام آنها فشار زیادی به حیوان وارد نشود. شستشو، برس زدن و کوتاه کردن ناخن ها از گروه این موارد است.
توصیه برا این است که در اواسط تا اواخر دورۀ آبستنی سگ ماده تحت درمان ضد انگلی قرار بگیرد. این امر باعث جلوگیری از آلودگی های انگلی نوزادان قبل از تولد شده و برای سلامت مادر و توله ها مفید خواهد بود. زیرا برخی از آلودگی های انگلی در زمان جنینی و از طریق جفت از مادر به توله ها منتقل می شوند. در صورتی که مادر مبتلا به انگل باشد ممکن است تخم انگل ها که از مدفوع سگ ماده دفع شده از طریق مکیدن سینه های مادر و تماس با بدن او وارد بدن نوزادان شده و آنها را آلوده کند. برای درمان ضد انگلی حیوان آبستن خود حتما با دامپزشک مشورت کنید و از انجام خودسرانه این کار اجتناب نمایید.
روند رشد جنین
۲ هفته بعد از جفتگیری (۸_۱۴ روز):
جنین در هفتۀ اول به ۴ سلول تکامل می یابد و تا پایان هفتۀ دوم به ۶۴ سلول تغییر پیدا می کند. در این زمان جنین وارد رحم می شود.
هفتۀ سوم (۱۵_۲۱ روز):
جنین شکل می گیرد و در رحم لانه گزینی صورت می گیرد.
هفتۀ چهارم (۲۲_۲۸ روز):
چشم و نخاع و چهره شکل می گیرد. نوزاد از ۵ الی ۱۰ میلی متر به ۱۴ الی ۱۵ میلی متر رشد می کند. در این دوران است که اندامها شروع به شکل گیری می کنند و جنین ها بیشتر مستعد بتلا به نقص عضو می باشند. از روزهای ۲۶ تا ۳۲ تحرک جنین آغاز می شود.
تغیرات در سگ ماده:
ترشحات از واژن قابل رویت است و نوک سینه ها شروع به رشد می کنند. پس از روز ۲۶ دامپزشک از روی تپش قلب می تواند حاملگی را تشخیص دهد. در این زمان باید از فعالیت های شدید مانند پریدن از مکانهای بلند جلوگیری به عمل آورد. و ۴/۱ فنجان پنیر یا تخم مرغ آبپز به یک وعدۀ غذایی مادر افزود.
هفتۀ پنجم (۲۹_۳۵ روز):
دست و پای جنین ظاهر می شود و رشد آنها تا نمایان شدن پنجه و ناخن ها ادامه پیدا می کند. در این زمان با سنوگرافی می توان وجود جنین ها را تشخیص داد. جنین از ۱۸ میلی متر به ۳۰ میلی متر تغیر سایز پیدا می کند.
تغییرات در سگ ماده:
در این زمان شکم سگ ماده برجسته شده و افزایش وزن پیدا می کند و کم تحرکی و لانه گزینی در رفتارش مشاهده می گردد. باید در این مرحله مقدار جیرۀ روزانۀ غذای سگ افزایش می یابد و مصرف مولتی ویتامینهای روزانه آغاز شود (با تجویز دامپزشک).
هفتۀ ششم (۳۶_۴۲ روز):
سر، تنه و شکم جنین از هم تفکیک پیدا می کند و رشد کلی ادامه دارد. در این زمان رنگدانه های پوست توسعه پیدا می کند و وزن جنین باید در حدود ۶ گرم باشد و طول آن ۴۵ میلی متر. ضربان قلب جنین را می توان با گوشی پزشکی شنید.
تغییرات در سگ ماده:
شکم سگ ماده به بزرگترین حد خود میرسد. سینه و نوک سینه ها برجسته تر می شوند. در این زمان مقدار غذای روزانۀ سگ افزایش می یابد و به وعدۀ غذایی یک فنجان پنیر یا تخم مرغ آبپز افزوده می شود. از این زمان به بعد سگ دیگر باید در جعبۀ زایمان بصورت کامل مستقر شود.
هفتۀ هفتم (۴۳_۴۹ روز):
رشد توله ادامه دارد.
تغییرات در سگ ماده:
موهای شکم سگ ماده شروع به ریزش می کند که معمولا برای صاحبان قابل رویت نیست و مدام درحال آماده کردن محیط زایمان است. در این زمان وعدۀ غذای سگ به دو وعده افزایش می یابد. و از هرگونه پرش سگ باید جلوگیری به عمل آورد. انجام رادیوگرافی باعث تعیین تعداد و اندازل توله ها می شود.
هفتۀ هشتم (۵۰_۵۷ روز):
در زمان استراحت مادر حرکت توله ها را می توان از روی پوست بدن مشاهده کرد. توله ها از همین زمان می توانند متولد شوند.
تغییرات در سگ ماده:
ترشح شیر از نوک سینه ها آغاز می شود. جثۀ مادر بزرگ می شود و دو وعده غذایی سگ به سه وعده افزایش می یابد.
توصیه ها: در این زمان شمارۀ دامپزشک را برای شرایط غیر منتظره در دسترس داشته باشید و شرایط جسمی سگ باردارتان را برایش توضیح دهید.
اگر قرار است فردی در زمان زایمان به شما کمک کند از همین زمان به او خبر دهید.
وسیلۀ نقلیه ای را برای شرایط استراری آماده سازید (قرار دادن چند پتو بر روی صندلی عقب).
هفتۀ نهم (۵۸_ ۶۵):
رشد جنین ادامه دارد.
تغییرات در سگ ماده:
سگ ماده ممکن است دارای هیجان باشد. (له له زدن، قدم زدن، رفتار خشن) و اشتهایش ازبین برود. در این زمان باید صاحبان ثبت دقیقی از رفتار و دمای بدن سگ داشته باشند. دمای طبیعی بدن گریت دین ۵/۳۸ تا ۳۹ درجۀ سانتی گراد است. هنگامی که دمای بدن سگ به ۵/۳۶ تا ۳۷ درجۀ سانتی گراد کاهش یافت توله ها باید طی ۲۴ ساعت آینده متولد شوند.
توصیه ها: چک کردن کامل لوازم مورد نیاز برای زایمان سگ و مطلع کردن دامپزشک.
زایمان طبیعی
بعد از گذشت حدود ۵۸ تا ۶۵ روز پس از عمل جفت گیری جنین ها که اکنون به توله های کامل تبدیل شده اند آمادۀ تولد و وارد شدن به دنیای بیرون از رحم مادر می شوند و فرایند زایمان به طور غریزی و بر اساس تعیین زمان ساعت بیولوژیکی بدن مادر آغاز می شود. بسته به تعداد توله ها و اینکه مادر چندمین زایمان خود را انجام می دهد عمل زایمان بین ۱۲ تا ۳۶ ساعت به طول می انجامد و مسلما نخستین زایمان به زمان بیشتری نیاز دارد. تاخیر در زایمان می تواند علل مختلفی داشته باشد که عبارتند از:
_ محاسبۀ نادرست طول مدت آبستنی.
_ اشتباه در ثبت تاریخ جفت گیری.
_ آبستن نبودن سگ و یا ناتوان بودن او در به دنیا آوردن توله ها
از جمله دلایل این امر محسوب می شوند. اگر احتمال اشتباه در ثبت تاریخ جفت گیری یا محاسبۀ طول مدت آبستنی را نمی دهید در صورت تاخیر در زایمان حیوان حتما با دامپزشک مشورت کنید.
شروع روند زایمان تحت کنترل فرایند پیچیده ای است که توسط هورمون های ترشح شده از غدد درون ریز بدن مادر در پاسخ به محرک های تنظیم زمان زایمان که احتمالا مربوط به بلوغ محور هیپوفیزی، آدرنال جنین در زمان رسیدن به تکامل است صورت گرفته و در اثر تغییرات سطحی خون این هورمون ها در بدن مادر برنامه ریزی می شود. این فرایند دقیق و پیچیده تحت تاثیر عوامل متعددی است اما هنوز تمامی آنها به خوبی شناسایی نشده اند. ولی چیزی که مهم است این است که در صورت نبود عارضه و عدم تاثیر گذاری عوامل منحرف کنندۀ این روند، زایمان درست در موعد مقرر و زمانی که نوزادان توان تحمل محیط خارج رحمی را پیدا کرده اند انجام می شود.
بیاد داشته باشید که گریت دین ها سگهای صاحب دوستی هستند و حضور شما در زمان زایمان به آنها آرامش می دهد. در هین زایمان ماساژ دادن پست پاها و شکم می تواند در سهولت زایمان موثر می باشد.
زایمان گریت دین نیز مانند دیگر نژادهای سگ و اکثر پستانداران در سه مرحله انجام می شود:
مرحله ی اول:
زمان دقیق وارد شدن حیوان به مرحلۀ اول زایمان ممکن است به وضوح مشخص نباشد. این مرحله در واقع آماده شدن مادر برای خروج نوزادان است. در ابتدای این مرحله، درجه حرارت بدن به ۳۷ تا ۳۶/۵ کاهش می یابد، گردن رحم بسته بوده و انقباضات رحمی چندان زیاد نیستند. ولی به تدریج این انقباضات بیشتر شده و در اثر حول دادن توله ها به طرف گردن رحم و ایجاد فشار به این ناحیه، گردن برحم باز شده و آمادۀ خروج توله ها می شود. در این زمان و با افزایش فشار توله ها به گردن رحم انقباضات رحمی بیشتر شده و تقریبا هر ۶ تا ۷ دقیقه یکبار رخ می دهند ولی نسبتا خفیف است. این انقباضات محتویات رحم را متناوبا به سمت گردن رحم می راند. این روند می تواند تا ۲۴ ساعت طول بکشد. رفتار سگ ماده در طی این مدت غیر عادی است. قدم می زند، محل خواب خود را آماده می کند، خر خر می کند و از خوردن و آشانیدن امتناع می ورزد. نفس نفس زدن، نگاه کردن به پهلو ها، لیسیدن فرج، تورم و شل شدن فرج و ظهور ترشحات موکوسی و نیز شل شدن شکم از دیگر علائم این مرحله از زایمان به شمار می رود. البته بعضی از سگ های ماده در این زمان اشتهای حریصانه ای پیدا می کنند. ممکن است در این مرحله حیوان حالت تهوع داشته باشد و در صورتی که به تازگی غذا خورده باشد استفراغ کند که این امر در صورتیکه زیاد تکرار شود غیر طبیعی است.
مرحلۀ دوم:
خارج شدن مایعات جنینی و مشاهدۀ توله یا پرده های جفت در مدخل واژن نشانۀ گذر از مرحلۀ اول زایمان و ورود به مرحلۀ دوم می باشد. در این زمان گردن رحم متسع شده و مادر به یک پهلو دراز کشیده شروع به زور زدن می کند و گاهی دچار حمله های شدید زایمانی می شود. خارج شدن توله ها از کانال زایمان در برخی از سگ ها بخصوص مادرانی که برای اولین بار زایمان را تجربه می کنند ممکن است باعث ایجاد درد و ناراحتی زیاد شود. ولی به طور معمول توله ها به راحتی و بدون تقلا به دنیا می آیند.
توله ها به طور طبیعی فقط می توانند در وضعیت طولی به دنیا بیایند یعنی به صورتی که ستون مهره های بدن نوزاد به موازات ستون مهره ای بدن مادر باشد. متداول ترین نوع زایمان خروج توله ها از قسمت سر است ولی خارج شدن از ناحیۀ پشت و قسمت پا ها نیز به کرات اتفاق می افتد. موقعیت توله به هنگام زایمان طبیعی از قسمت پشت است بدین معنی که پشت توله ها به طرف بالا و پشت مادر است. این وضعیت حرکت قوسی شکل ستون مهره های توله را که به صورت کمانی است میسر می کند. در حین این مرحله بهتر است محیط حیوان کاملا آرام باشد و تنها صاحب در کنار سگ حضور داشته باشد چرا که افراد غریبه می تواند روند زایمان را به تاخیر اندازد. خارج شدن توله ها با فاصله زمانی متفاوت انجام می گیرد و قابل پیش بینی نخواهد بود. زایمان معمولا به صورت متناوب از هر یک از شاخ های رحم صورت می گیرد.
در این مرحله تمام حالات و درجه حرارت و شرایط سگ ماده را ثبت کرده و مورد بررسی قرار دهید.
مرحلۀ سوم:
تفکیک مرحلۀ دوم و سوم زایمان به درستی امکان پذیر نبوده و قسمت هایی از این دو مرحله می تواند به طور هم زمان اتفاق بیفتد. این مرحله در واقع بلافاصله از خروج توله ها آغاز شده و طی آن جفت دفع می شود. هر جنین دارای یک جفت است که چیزی در حدود ۵ دقیقه بعد از خروج جنین به همراه بندناف خارج می شود. البته خارج شدن جفت در زمان های متفاوتی بعد از تولد اتفاق می افتد و گاهی بعضی از توله ها به همراه جفت و در داخل آن متولد می شوند. حتی ممکن است قبل از خروج اولین جفت دومین توله به دنیا بیاید.
در صورتیکه توله ها به همراه جفت به دنیا بیایند، سگ ماده بعد از متولد شدن هر یک از آن ها کیسۀ جفت را لیسیده و آن را پاره کرده و بند ناف را طی این عمل قطع می کند. این بسیار مهم است که مطمئن باشید هیچ جفتی در رحم باقی نمانده است زیرا جفت ماندگی باعث ایجاد عفونت در بدن سگ می شود.
لیسیدن بیشتر توله ها به خشک شدن و تحرک آن ها کمک می کند. معمولا سگهای ماده غشاهای جنینی و هر جنین مرده را می خورند. توصیه شده است که صاحبان تنها اجازۀ خوردن ۲ تا ۳ جفت را به سگ بدهند و جفتهای باقیمانده و توله های مرده را از دسترس او دور کنند.
اگر علت مرگ توله بیماری باشد خوردن آن می تواند سبب بیماری مادر شود و همچنین خوردن تعداد بالایی از جفتها می تواند باعث ایجاد اختلالات گوارشی به همراه بالا رفتن درجۀ حرارت بدن (اسهال و استفراغ) و به هم خوردن تعادل آب و املاح در حیوان شود.
مایه سیاه مایل به سبزی که متعاقبا از خروج غشاهای جنینی خارج می شود طبیعی بوده و به علت وجود رنگدانۀ اوتروردین می باشد و در اطراف ولبه های محلهای اتصال جفت وجود دارد (وجود رنگ سبز در روز اول زایمان مطلوب می باشد). این رنگدانه مشابه بیلی روبین و بیلی وردین است. بعد از مدتی رنگ ترشحات به قهوه ای مایل به قرمز تغییر رنگ پیدا کرده و به موکوس شفاف و طبیعی تبدیل می شود، اگر شاهد ترشحات سفید از واژن بودید یا قبل از خروج اولین توله شاهد ترشحات سبز رنگ بودید باید بلافاصله به دامپزشک مراجعه کنید.
دربارۀ اینکه خوردن غشای جنینی برای سگ ماده مفید یا مضر است اختلاف نظر و تئوری های مختلفی وجود دارد.
عده ای معتقد هستند که این عمل بصورت غریزی از نسلهای سگهای وحشی به سگها اهلی انتقال پیدا کرده و علت خوردن غشاهای جنینی ازبین بردن اثرات زایمان برای جلوگیری از شناسایی لانه و توله ها توسط حیوانات وحشی و جلوگیری از حملۀ آنها بوده است.
گروهی دیگر معتقدند که این منبع غذایی راحتی بوده و از ارزش غذایی بالایی برای سگ برخوردار می باشد و درصورتی که سگ ماده ای میل زیادی به خوردن غشاهای جنینی داشته باشد، دلیلی برای منع او از این کار وجود ندارد.
اما همانطور که گفته شد خوردن تمام غشاهای جنینی مخصوصا در سگهایی که تعداد بالایی توله میزایند، ممکن است منجر به مشکلات هاضمه ای شود. بنابراین تغذیه غشاهای جنینی برای سلامتی سگ ماده و یا توله ها ضروری نمی باشد. در نهایت پایان مرحلۀ سوم زایمان با خروج کامل تمامی توله ها و جفت آن ها همراه بوده و در پایان با جمع شدن رحم روند زایمان نیز به پایان می رسد.
ندرتا در بعضی از گریت دین های ماده، که اولین زایمان خود را تجربه می کنند و یا سگ هایی که دارای حالات عصبی هستند، مادر یک یا چند عدد از توله های خود را میخورد. این حالت ممکن است مربوط به بی تجربگی در زایمان و یا ضعیف بودن و غریزۀ مادری باشد. گروهی معتقدند که مادر با از بین بردن توله های ضعیف و مریض سعی می کند تا شانس بیشتری برای زنده ماندن توله های دیگر فراهم کند. خوردن توله ها در گریت دین های خانگی و تربیت شده کم تر اتفاق می افتد. در برخی موارد نیز مادران بی تجربه در هنگام جدا کردن بند ناف و خوردن جفت به طور اتفاقی قسمتی از بدن توله را دریده یا آن را می خورند. توله ای که به این طریق و به طور ناخواسته کشته شده نیز توسط مادر خورده می شود.
بعد از زایمان درجه حرارت گریت دین به ۳۸ تا ۳۹/۵ افزایش می یابد. اگر دمای بدن به بالای پارامتر ذکر شده برسد ممکن است دلیل بر وجود عفونت باشد که لازم است سریعا به دامپزشک مراجعه شود.
مراقبت های پس از زایمان
بعد از به دنیا آمدن توله ها مادر با دقت و وسواس زیادی آن ها را لیسیده تمیز میکند و خون و مواد لزج به جا مانده از مایعات جنینی را از روی بدن و اطراف بینی و دهان آن ها پاک می کند. این کار همچنین باعث تحریک اندام های درونی بدن و راه افتادن دستگاه گوارش نوزادان می شود. اگر می بینید مادر به خوبی از عهده ی وظایف خود در رسیدگی به نوزادان بر می آید از دستکاری توله ها خودداری کرده و آن ها را جابه جا نکنید.
معمولا مادر پس از به دنیا آوردن تعدادی از توله ها از جا بلند شده و در اطراف گردش می کند سپس دوباره به محل زایمان بازگشته و مابقی توله ها را به دنیا می آورد. این امر طبیعی بوده و این اجازه را به مادر بدهید که مدتی توله ها را ترک کند. بعد از به دنیا آمدن توله ها آن ها به طور غریزی به زیر مادر خزیده، نوک سینۀ مادر را پیدا کرده و شیر می نوشند.
گاهی در پیدا کردن نوک سینه ها، مادر نیز به توله های خود کمک می کند. اگر بعد از انجام زایمان متوجه وجود تولۀ مرده ای شدید آن را به آرامی از لانه بردارید. در این هنگام باید مراقب رفتار ناگهانی و واکنش خصمانۀ مادر باشید. بعد از این که تمامی توله ها متولد شدند و مطمئن شدید زایمان پایان یافته به آرامی بستر لانه را تعویض کرده و از پوششی نرم و تمیز و خشک برای کف لانه استفاده کنید. معمولا حیوان ماده پس از زایمان ناحیۀ واژن و زیر دم خود را با لیسیدن تمیز کرده و خون و مایعات جنینی را از بدن خود پاک می کند. اگر این کار انجام نشد یا به تعویق افتاد می توانید با استفاده از پارچۀ تمیز و مرطوب و کمی آب گرم به تمیز کردن پشت مادر بپردازید. بهتر است ناحیۀ واژن را با استفاده از مواد ضد عفونی کننده شست و شو دهید تا از ایجاد عفونت های رحمی در آینده جلوگیری شود.
چشمان توله های نوزاد بسته بوده و گوش هایشان نمی شنود. آنها تلاش می کنند با خزیدن خود را زیر بدن مادر کشانده و در آن جا به نوشیدن شیر یا استراحت بپردازند. مادر ممکن است پس از زایمان احساس ضعف شدید یا خستگی مفرط کند. در این زمان از ایجاد سرو صدا یا رفت و آمد در اطراف لانه خودداری کرده و به او اجازه بدهید مدتی بخوابد.
استفاده از شیر و غذاهای پر انرژی پس از زایمان برای مادر بسیار مفید بوده و به افزایش شیر او کمک خواهد کرد. اگر مشاهده کردید که پس از زایمان یا در خلال روز های اولیه شیردهی مادر کسل یا بی حال بوده و یا در ایستادن و حفظ تعادل خود دچار مشکل است به احتمال زیاد دچار کمبود کلسیم بعد از زایمان شده است. این اختلال که به آن تب شیر هم می گویند در اثر کاهش ذخیرۀ کلسیم بدن مادر به علت از دست دادن مقدار زیادی کلسیم در خلال زایمان و آماده نبودن بدن برای تامین کلسیم مورد نیاز موجود در شیر و یا ناتوانی در دریافت آن از طریق غذا های زورانه ایجاد می شود و اگر این وضعیت با دادن غذا های مقوی و سرشار از کلسیم بر طرف نشد حتما با دامپزشک مشورت کنید. علاوه بر عوارض گفته شده زمین گیری یا تشنج مادر نیز در این وضعیت ممکن است دیده شود که به درمان سریع و به موقع نیاز دارد.
سخت زایی و عمل سزارین
هر گونه اشکالی در زایمان طبیعی، سخت زایی نامیده می شود. علل بروز سخت زایی متفاوت بوده و در برخی موارد بدون نیاز به عمل جراحی قابل رفع است. یکی از انواع سخت زایی سخت زایی انسدادی است که در اثر وضعیت غیر طبیعی جنین، بزرگ بودن نسبی جنین و تنگ یا مسدود بودن کانال زایمانی به وجود آمده و باعث ایجاد اشکال در روند زایمان و بروز زورهای بی حاصل می شود. این امر می تواند به دلیل زیر باشد:
_ بد قرار گرفتن جنین ها در داخل رحم.
_ جفت گیری سگ ماده با سگ نر خیلی بزرگتر از خود.
_ جفت گیری زود هنگام سگ مادۀ کم سن و سال.
_ وجود اختلالات جسمی و آناتومیکی غیر طبیعی در جنین.
_ جنین های مرده و متورم شده در رحم.
_ وجود اختلالات اسکلتی در لگن و کانال زایمان مادر.
علامت بالینی این نوع سخت زایی ها و عدم توانایی در به دنیا آوردن توله ها پس از شروع مرحلۀ اول زایمان است. در این وضعیت ممکن است مایعات جنینی از واژن سگ ماده خارج شده و حتی سر جنین نیز در آستانۀ کانال زایمان دیده شود ولی توله قادر به عبور از کانال نبوده و زور زدن های مکرر سگ ماده سبب به نفس نفس افتاده و بی حالی او می شود. با گذشت حدود ۲ ساعت از آغاز این وضعیت سگ ماده به احتمال زیاد دچار سخت زایی شده و برای زایمان به کمک نیاز دارد. این امر ممکن است در هنگام به دنیا آمدن اولین توله باشد و یا توله های بعدی درون کانال گیر افتاده و قادر به خروج نباشند. در این حالت حیوان را به سرعت به مراکز مجهز دامپزشکی منتقل کنید. گاهی اوقات با چرب و لغزنده کردن اطراف گردن رحم و دهانۀ مهبل استفاده از پنسهای مخصوص یا بریدن لبه های واژن جنین ها خارج می شوند. در غیر این صورت برای خارج کردن توله ها، نیاز به عمل جراحی سزارین خواهد بود.
توجه: در صورت بروز سخت زایی از دست کاری کردن دهانۀ مهبل و تلاش خودسرانه برای خارج کردن توله ها خودداری کرده و این امر را به جراح دامپزشک واگذار نمایید زیرا ممکن است در اثر تاخیر در خارج شدن توله ها جان مادر را به خطر بیاندازید.
سخت زایی انسدادی، در مادران جوانی که زایمان اول خود را تجربه می کنند بیشتر مشاهده می شود.
نوع دیگر ناتوانی در به دنیا آوردن توله ها در اثر فقدان انقباضات رحمی و در نتیجه آغاز نشدن مرحلۀ اول زایمان به وجود می آید. در این وضعیت گردن رحم متسع شده ولی جنین ها وارد مبهل نمی شوند و هیچ نشانه ای از زایمان وجود ندارد. علت این وضع هنوز ناشناخته است ولی عواملی وجود دارند که می توان از دلایل بروز این امر دانست که عبارتند از:
_ کم بودن تعداد جنین ها مثلا یک یا دو عدد و عدم تحریک کافی هورمونی.
_ زیاد بودن تعداد جنین ها و یا مایعات جنینی و کشیدگی زیاد رحم در این وضعیت نیز ممکن است باعث عدم شروع انقباضات رحمی و در نتیجه آغاز نشدن زایمان شود و اگر اقدام به موقع در جهت کمک به مادر صورت نگیرد مادر و توله ها از دست خواهند رفت.
_ عدم تعادل کلسیم و فسفر در جیرۀغذایی سگ باردار.
_ ناکافی بودن هورمون پاراتیروئید.
_ عدم پاسخ غدۀ پاراتیروئید به محرک های هورمونی و مکانیکی.
_ عدم توازن هورمون های القاء کننده زایمان.
_ زمینۀ اررثی و ژنتیکی.
گاهی نیز در حین انجام زایمان و پس از به دنیا آوردن چند توله ممکن است انقباضات رحمی مختل شده و روند زایمان متوقف شود. در این وضعیت با وجود این که هنوز تعدادی از جنین ها در رحم باقی مانده اند حیوان دیگر زور نمی زند و اگر این وضع بیش از ۲ ساعت طول بکشد باید در به دنیا آوردن توله ها به مادر کمک شود. در بعضی از ماده سگ های پیر انقباضات رحمی در حین زایمان ضعیف بوده و بهتر است با استفاده از دارو های القاء کننده زایمان به حیوان کمک شود.
توجه داشته باشید که زایمان برای گریت دین ماده یک امر کاملا طبیعی و عادی بوده و حیوان به طور غریزی می تواند تمام مراحل آن را به تنهایی و به سلامت سپری کند. اختلالات ذکر شده در روند زایمان گریت دین نادر بوده و می تواند در اثر تغذیۀ نادرست یا نگهداری غلط حیوان در زمان آبستنی به وجود آید. بنابراین انجام زایمان را به دست طبیعت و به غریزۀ خدادادی حیوان واگذار کنید و تا زمانی که مادر در این امر ناتوان نباشد از دخالت کردن در روند زایمان خودداری نمایید.
دما و محیط زندگی توله های تازه به دنیا آمده باید چگونه باشد؟
نگهداری از توله های تازه به دنیا آمده هیجان انگیز و در عین حال بسیار سخت و دشوار است. اگر چه غریزه طبیعی سگ در به دنیا آوردن و نگهداری از توله ها به شما کمک می کند اما می توانید با فراهم کردن وسایل لازم و مطمئن شدن از اینکه توله ها هرچه که می خواهند در اختیار دارند به مادر کمک کنید. به خاطر داشته باشید که نگهداری از توله ها همانقدر اهمیت دارد که نگهداری از مادر و حمایت او مهم است. چون سگ شما به انرژی زیادی برای نگهداری از توله هایش نیاز دارد.
وسایلی که به آنها نیاز خواهید داشت:
غذای کمکی سگ، آب تمیز و تازه، مکمل های ویتامین، لامپ گرمازا (لامپ مادون قرمز)، درجه، ترازوی دیجیتال، روزنامه یا پد، حولۀ نرم، پتوی ظریف.
بعد از زایمان وعده های غذایی مادر باید بیشتر شود و مطمئن شوید که آب فراوان و تازه همیشه در اختیارش قرار دارد. غذا و آب را در ناحیه ای قرار ندهید که توله ها سهوا درون ظرف غذا و آب نیفتند برای جلوگیری از چنین حوادثی بهتر است از ظرفهای غذایی استفاده شود که دارای مخزنی برای غذا و آب هستند و یا از ظروفی که بر روی پایه های بلند قرار می گیرند.
مطمئن شوید غذایی که مادر را با آن مورد تغذیه قرار می دهید از کیفیت بالا برخوردار است و سرشار از ویتامین باشد. غذا باید پر ویتامین، سرشار از پروتئین و کم چربی باشد.
به سگتان مکمل های غذایی بدهید و مطمئن شوید به اندازه کافی ویتامین و مواد معدنی دریافت می کند. برای ساختن شیر از منابع داخل بدن مادر استفاده می شود پس باید سعی شود مادر مواد لازم را بصورت کامل دریافت کند تا در سلامت کامل سبب رشد توله ها گردد. با دامپزشک دربارۀ مکمل های پیشنهادی و میزان اضافه کردن آنها به غذا مشاوره داشته باشید.
دمای مناسب برای توله ها
دمای داخل جعبۀ توله ها را همیشه کنترل کنید. کنترل دمای محیط توله ها نباید از روی حدث و گمان صورت گیرد بلکه باید با نسب درجه در محیط و در جعبۀ زایمان انجام گیرد. توله گریت دین های تازه متولد شده بسیار به سرما حساس هستند و دمایی که برای انسانها مطلوب است برای آنها می تواند خطر مرگ را بهمراه داشته باشد. درجه حرارت بدن توله های تازه متولد شده به مدت ۸ روز اول پائین می باشد و تا ۳ هفتگی صاحبان باید بصورت مداوم دمای محیط را زیر نظر داشته باشند.
در هفتۀ اول درجه حرارت مورد نیاز بدن توله ها باید بین ۲۹ تا ۲۸ سانتی گراد باشد. در هفتۀ دوم: ۲۶ تا ۲۷ هفتۀ سوم: ۲۴ تا ۲۵ و در هفتۀ چهارم: ۲۲ تا ۲۳ باشد. توله ها از ۴ هفتگی می توانند درجه حرارت بدن خود را با دمای محیط هماهنگ سازند.
برای تامین گرمای محیط داخل جعبۀ زایمان، شما نیاز به لامپ های گرمازا (لامپ مادون قرمز) دارید این لامپها سبب می شود تا قسمتی از جعبه همیشه دارای گرمای یکسان باشد. این لامپ باید دارای روکش محافظ باشد تا در صورت برخورد مادر با آن حادثه ای ایجاد نگردد. بیاد داشته باشید، اگر کل دمای محیط گرم باشد آسبیی به توله ها وارد نمی شود اما این گرما سبب آزار مادر و کلافگی او می شود و همین امر سبب خارج شدن گریت دین مادر از حالت شیردهی و ترک محیط توله ها شود.
اگر دمای داخل جعبۀ زایمان بالا باشد تنفس توله ها سریع می شود و آنها با دهانی باز تنفس می کنند. در این زمان رنگ پوست آنها رو به قرمزی می رود و در جعبه پراکنده از هم قرار می گیرند. اما اگر دمای جعبۀ زایمان پائین تر از حد لازم باشد توله ها در گوشه ای کنار هم جمع می شوند و بصورت مداوم ناله می کنند.
توله ها ۹۰% روز را می خوابند و گاهی به خود کششی ناگهانی می دهند که این رفتار کاملا طبیعی است و دلیلی بر سلامت آنها می باشد.
پاکسازی محیط توله ها
قرار دادن پتوی نازک و لطیفی در کف جعبه نیز می تواند باعث عایق کردن محیط شود و در هر صورت مطمئن شوید لبه های پتو به زیر جعبه قرار گیرد تا از گم شدن و خفگی احتمالی آنها جلوگیری به عمل آید.
کف جعبه را حداقل روزی یک بار تعویض کنید. یک ورق مقوایی کلفت در زیر بستر قرار دهید سپس آن را با چند لایه از پد بپوشانید و روی آن حوله یا پتو قرار دهید. زمانی که توله ها خوردن غذای جامد را شروع کردند، بستر را روزی ۲ تا ۳ بار عوض کنید تا زمانی که زمان آموزش دفع آغاز گردد.
مادر و توله ها را در اولین فرصته ممکنه به دامپزشک ببرید (۲۴ ساعت اولیه) تا چکاپ شوند. پزشک سلامتی توله ها را بررسی می کند و مشکلات احتمالی بعد از زایمان را در مادر چک می کند. وقتی توله ها به سن ۶ تا ۸ هفتگی رسیدند دوباره برای واکسینه شدن به دامپزشک مراجعه کنید.
کنترل وزن توله ها
توله ها باید هر روز تا مدت ۳ هفته وزن شوند. اگر وزنشان بطور یکنواخت افزایش نیافت بدانید که از غذای کافی برخوردار نمی باشند یا دچار عارضه ای هستند.
توله هایی که با وزن پایین متولد می شوند از نظر فیزیولوژی، نابالغ بوده و در رقابت با توله های بزرگتر برای بدست آوردن غذا ناکام می مانند و ضعیف و ضعیفتر می شوند. همچنین به علت عدم تکامل ریه ها، کبد و کلیه ها انتظار زنده ماندن آنها بسیار پایین می باشد.
توله هایی که با وزن پایین متولد می شوند نیاز به توجه بیشتری از سمت صاحب دارند. در این زمان صاحبان باید توله های ضعیف را بیشتر زیر سینۀ مادر برای شیر خوردن قرار دهند، زیرا با دریافت شیر کافی و دادن کلستروم به توله های ضعیف می توانند رشد خوبی پیدا کنند.
وزن توله ها طی یک هفتۀ اول تولد، در تشخیص سلامت جسمی آنها بسیار موثر است به همین علت باید توله ها هر روز توسط صاحب وزن شوند. توله ها پس از متولد شدن باید بعد از ۲۴ ساعت ۱۰ درصد اضافه وزن پیدا کنند برای این منظور لازم است بعد از زایمان تک تک توله ها وزن شوند.
وزن مناسب برای توله ها به جثۀ گریت دین متفاوت می باشد اما بطور کلی وزن آنها باید در مدت ۱۰ روز دو برابر وزن روز تولد (۴۵۰ تا ۶۲۵ گرم) گردد. بیاد داشته باشید اگر توله ها طی ۲۴ ساعت افزایش وزن نداشته باشند یعنی به میزان کافی از کلستروم (آغوز) مادری برخوردار نشده اند و دچار عارضۀ کمبود وزن می باشند و باید هرچه سریعتر به دامپزشک مراجعه کرد.
کمبود وزن توله ها می تواند به علت تغیۀ نامناسب سگ ماده، نداشتن شیر کافی، بالا بودن تعداد توله ها، مشکلات مادرزایی، عفونتهای ویروسی و باکتریایی، کمبود مواد معدنی ویتامینی و غیره باشد که علت اصلی آن را تنها دامپزشک می تواند تشخیص دهد.
________________
ترجمه: سارا رنجبر