ترجمه: دكتر محمد جعفر احمدي بزرگ
منبع: جزوه آموزشي دانشگاه بوداپست
رفتار خرگوش خانگي:
منبع: جزوه آموزشي دانشگاه بوداپست
رفتار خرگوش خانگي:
با توجه به طبقه‌بندي، خرگوشهاي خانگي متعلق به خانواده لپ‌وريداي مي‌باشد، هر چند آنها از جنس ليپوس خلق شده‌اند، اما اين شكل ابتدايي متعلق به جنس اوريكتولاگوس مي‌باشد و بطور مستقيم از خرگوشها مشتق شده است. الگوهاي رفتاري ارثي خرگوش خانگي نوشته شده و مطيع تأثيرات عوامل محيط قرار مي‌گيرد. پس از 30 روز بارداري خرگوش و خرگوش خانگي به صورت خوابيده مي‌باشد. خلاف اين امر، بچه خرگوش صحرايي به زودي پس از گذشت 42 روز از عمر خود لانه را ترك مي‌كند. آنها همچنين با چشمان باز، پوست پوشيده از مو و با حركتي سازمان يافته مي‌باشند. خرگوش خانگي متعلق به گونه‌اي مي‌باشد كه قبل از زايمان براي خود لانه مي‌سازد. اين مكان محدود از پراكندگي پوشالها جلوگيري مي‌كند. نوزاد خرگوش خانگي برهنه است، پلكهايش بسته و اجزاي رفتاري ابتدايي آن در ده روزگي كسب مي‌شود. فعاليتهاي حركتي خرگوش در ساعات شب محدود مي‌باشد. هر چند مواد تغذيه او در هنگام عصر و غروب مي‌باشد، در ساعات روز اكثراً آنها استراحت مي‌كنند. بر خلاف اين امر خرگوشهاي خانگي بيشتر در ساعات عصر فعاليت مي‌كنند. فعاليت حركتي خرگوشها در ساعت غذا خوردن، خوردن مي‌باشد.
*توصيف كلي رفتار:
الگوهاي رفتاري ويژه‌اي در محيطي خوشايند و شرايط خانگي خوبي قرار دارند. رفتار نوزاد خرگوش به طور كامل تحت تأثير خرگوش ماده قرار مي‌گيرد.
*رفتار مراقبت كنندگي خرگوش ماده:
طبق قانون ژنتيكي آنها، خرگوش ماده مكاني را براي زايمانش فراهم مي‌سازد. او در جستجوي مكاني ساكت و آرام است و با مواد قابل دسترس (مثل: كاه، سلولز گياهي) انه‌اش را مي‌سازد. او مواد را درون دهانش جمع مي‌كند و دور يكديگر جمع مي‌كند تا زماني كه مشاهده كند كه آنجا حالت نشستن بخود بگيرد. او كارش را تا زماني كه اطرافش كامل بشود ادامه مي‌دهد. اگر برخي از محركها او پريشان و ناراحت كند. (نور مستقيم، صداها، در كنار حيوانات ديگر قرار گرفتن) او دنبال مكان ديگري مي‌گردد و لانه خودش را آنجا مي‌سازد. بنابر تغييرات مغزي وي، او چند ساعت قبل از زايمانش (در آخرين مراحل ساخت لانه‌اش) موهايش به راحتي مي‌ريزد. او از موهايي كه از سينه و شكمش ريخته شده است در ديواره‌هاي لانه استفاده مي‌كند. پس از زايمان، خرگوش ماده با دقت نوزادش را مرتب مي‌كند و او را با لايه موهايي كه از او ريخته مي‌پوشاند، نوزاد خرگوش در بيرون از لانه تميز مي‌شود. البته توسط مادرش و طبق قانون آنها را مي‌خورد و تمام مي‌كند، خوردن نوزادها بطور ژنتيكي در غريزه مادرانه و وجود دارد و تا يك روز پس از زايمان اين عمل صورت مي‌گيرد، پس از اين عمل وي مقدار قابل توجهي آب مي‌نوشد و سپس به تميز كردن خودش مي‌پردازد. بعد از تميز كردن و كمي استراحت او به بچه‌هايش شير مي‌دهد.
*مراقبت:
گروه بچه خرگوشها در لانه به سرعت رشد مي‌كند، تا حدود سه هفته شير توسط مادر تأمين مي‌گردد كه يك منبع غذايي مقوي به حساب مي‌آيد. هم مادر و هم فرزندان به يك محيط آزاد و بي‌استرس نياز دارند اگر در حال ساختن لانه يا در طول زايمان عوامل استرس بر او غلبه كند ممكن است به كارش ادامه ندهد و به كلي تلاش را براي لانه‌سازي رها كند. تأثيرات استرس همچنين ممكن است او را در حال زايمان پريشان كند. در اين مورد خرگوش ماده به كلي مشغو فرايند زايمان مي‌شود او از اين كه خصوصيات مادرانه‌اش را نشان بدهد پرهيز مي‌كند. عوامل ايجاد استرس ممكن است او در زايمان و پذيرش اولادش را دچار هيجان كند و در اين حالت خرگوش مادر بيرون مي‌ماند و بچه‌هايش را نجات مي‌دهد به سمت يك قفس سيمي شبكه‌اي پناه مي‌برد. اي كودكان ممكن است بي‌توجه و يا پراكنده بمانند و خيلي زود آنها خواهند مرد. تهيه نامناسب آب يا مواد مغذي ممكن است او را در مواظبت از فرزندانش منع كند. خرگوشهاي مادر تنها در روز يكبار به بچه‌هايش شير مي‌دهند آنهم در زمان صبح، در برخي مواقع اين شيردهي به دوبار در روز مي‌رسد. الگوي شيردهي اين خرگوش ماده متفاوت با گونه‌هاي ديگر هستند. او پشتش را به شكل سقف در مي‌آورد، شكمش را بلند مي‌كند چشمهايش را باز و گوشهايش را دراز مي‌كند و يك چيزي مانند آلارم را نشان مي‌دهند. موقعيت و حالت اين بچه‌ها در طول شير خوردن شكل خاصي ندارد و تنها هدفشان پيدا كردن و چسبيدن به نوك پستان است. حس بويايي نيز نقش مهمي را در پيدا كردن نوك پستان بازي مي‌كند. يك بار آن را پيدا مي‌كند و تنها براي 2 الي 3 ثانيه به آن مي‌چسبند، مكيدن پستان دقايقي طول مي‌كشد. شير شكم آنها را پر مي‌كند و بر مثانه ادراي‌شان فشار مي‌اورد كه اغلب به ويژه در روز اول تولد ادرار آن فوراً به كار مي‌افتد.
تأثيرات صدا يا نور زياد آنها را مي‌ترساند. در اين چنين موقعيتها خرگوش ماده از لانه بيرون مي‌زند و بدون اينكه توجهي به بچه‌هايش بكند كه در حال شير خوردن هستند. در اين موارد بچه‌ها ربوده خواهند شد و در قفسها خواهند افتاد. پس از بهبودي خرگوش ماده با يك دقت خوب مادرانه بچه‌ها را به لانه برمي‌گرداند و به آنها شير مي‌دهد.
*رفتار نوزادي:
رفتار نوزاد بصورت ژنتيكي مي‌باشد هر چند مطيع تأثيرات محيطي مادرانه و قبل و بعد از تولد مي‌باشد. اين بصورت نزديك بستگي به رفتار مراقبتي خرگوش مادر دارد. از نظر ژنتيكي رفتار نوزادي در رفتار نظارتي محدود مي‌باشد. در ارتباط با ميزان رشد تمركز، وزن نوزاد خرگوش طي 6 روز به دو برابر مي‌رسد. در روز دهم نيز او داراي مو، حركت عرضي و چشماني باز مي‌باشد. نوزادهاي خرگوش قادر به واكنش نشان دادن در برابر درجه حرارت محيطي و تغييرات آنها مي‌باشد. در ارتباط با اين امر آنها كنترل گرمايي رفتاري را نيز از خودشان نشان مي‌دهند. بهترين درجه حرارت محيطي بچه‌هاي خرگوش 35 درجه سانتيگراد است. در سلسله مراتب درجه پايين‌تر خرگوش مادر بچه‌ها را با يك لايه مي‌پوشانند تا زماني كه آنها به هم بچسبند، چسبيدن به يكديگر نفوذ گرما را در گروه كند مي‌كند در يك درجه حرارت خيلي خوب خرگوش مادر آن لايه را از روي آنها برمي‌دارد و آنها را متفرق مي‌كندو احتياجات درجه حرارت بچه خرگوشها و خرگوشهاي مادر متفاوت است (15 درجه- 35 درجه).
بنابراين احتياجات آب و هوايي بچه خرگوشها با تيه لانه‌هاي عايق گرما دبرخورد مي‌نمايد. همچنين تلاشهايي براي رساندن درجه حرارت داخل لانه به 15 درجه صورت مي‌گيرد كه به صورت دقيق براي شيردهي خرگوش مادر بررسي شده است. درجه حرارت بالاتر از اين ممكن است همچنين بر ميزان رشد بچه خرگوشها از طريق توليد شير كم مادر تأثير بگذارد. در گرما مصرف غذايي مادر كاهش مي‌يابد، كه توليد شير مادر را كم مي‌كند. آزمايشات نشان داده است كه هر درجه بيش از 15 درجه 8 گرم از شير مادر را كم مي‌كند. اين كاهش در شير مادر قابل توجه مي‌باشد.
كاهش توليد شير ممكن است آشفتگي و ناراحتي خرگوش مادر را نگه دارد و گرسنه ماندن كودكان وي را دچار عصبانين دائما مي كند و باعث التهاب در پستان او مي‌شود. كودكان دچار سوءتغذيه ممكن است داراي انرژي و پروتئين ناقص شوند. خرگوش مادر از كودكانش با دور شدن از بچه‌هايش كه نوك پستانش چسبيده‌اند و آوردن آنها از قفس، مراقبت مي‌نمايد. خرگوشهاي ضعيف و كم وزن توانائيشان در پيدا كردن نوك پستان كمتر مي‌شود، بنابراين مصرف شير آنها كمتر مي‌شود و سرانجام از گرسنگي مي‌ميرند. پس از 10 روز تولد خرگوشها سعي در شناخت محيط اطراف خود مي‌كند. خرگوشهايي كه داراي تغذيه مناسب هستند و داراي شرايط بدني خوبي نيز هستند در ابتدا لانه را ترك مي‌كنند. در حدود 14-15 روز عمر آنها اگر درجه حرارت بيشتر از 20-25 درجه سانتيگراد باشد، ممكن است آنها را در قفس ديده باشند، اگرچه درجه حرارت خانه 15 درجه مي‌باشد و توليد شير خرگوش مادر خوب مي‌باشد، خرگوشها تا زمان قبل از 20-22 روزگيشان لانه را ترك نمي‌كنند.
در حدود 14 روز پس از زايمان توليد شير خرگوش مادر روبه كم شده مي‌كند و به تدريج مقدار آن كاهش مي‌يابد و مواد مغذي آن نيز براي احتياجات بچه خرگوشهاي جوان كاهش مي‌يابد. خرگوشهاي جوان در هفته سوم سنشان از غذاهاي جامد مصرف مي‌كنند. هر چند مصرف غذاهاي جامد در اين دوره وابسته به درجه حرارت محيط دارد تا به توليد شير خرگوش مادر.
مشاهدات ما نشان داده است كه خرگوشهاي سن سه هفته بيشتر در دماي 20 درجه سانتيگراد از غذاهاي جامد مصرف مي‌كند. در هر دو درجه حرارت بالاتر و پائين‌تر رژيم غذايي، غذاي جامد به نسبت كاهش مي‌يابند.
در هفته چهارم سن خرگوشها مصرف غذاي جامد بستگي زيادي به نيازهاي مواد مغذي دارد. اگرچه تأثير درجه حرارت هنوز مشاهده مي‌شود، يعني كاهش درجه حرارت مصرف غذاي جامد را افزايش مي‌دهد. رفتار خوردن خرگوش بايد به دقت در توجه بدست آوردن غذاهاي حبه‌اي شكل صورت گرفته باشد. اگر قطر اين حبه‌ها بالاتر از 5 ميليمتر باشد، خرگوشها بايد حبه‌ها را دوباره گاز بزنند كه ممكن است مقدار ضايعات غذايي را افزايش دهد. ضايعات غذايي ممكن است بالا باشد. اگر بافت حبه اسفنجي باشد و خرگوشهاي جوان هم با حبه هاي بزرگ تغذيه كرده باشند. بنابراين از هر دو نقطه فيزيولوژيكي و اقتصادي حداقل 13 درصد محتواي بافتي و 3 ميليمتر قطر مطلوب به نظر مي‌رسد. در اين زمان وقتي خرگوشها شروع به خوردن مي‌كنند آنها در پي آب هم مي‌باشند. در مورد استفاده وسايل آب دهنده در يك فضاي باز در اين اتفاق بي‌شمار رخ مي‌دهد كه دستهاي خرگوش خيس شود. براي تميز كردن آنها به دستهايشان ليس مي‌زنند و با استفاده از دستها به دقت براي تميز كردن پوست اطراف دهان، چشمها و گوشها استفاده مي‌كنند. افزايش خردن غذاي جامد، نياز آب را نيز افزايش مي‌دهد. در مزارع خرگوشي جديد از پستونكهاي آبدهنده بطور گسترده‌اي استفاده مي‌شود. آب از پستونكهاي آبي پائين مي‌آيد، مخصوصاً در طول آب خوردن، تمامي حواس خرگوش مادر جمع توجه بچه خرگوشهايش مي‌شود و شرايط را براي آب رساندن به آنها تسهيل مي‌نمايد. اگر يك پستونك آبدهنده در قفس استفاده شود و اگر متناسب با قد باشد(يعني قد آنها به آن برسد) رفتارهاي آب خوردن تغيير خواهد كرد. در اين مثال خرگوشهاي مادر ممكن است آب را از پستونك‌ها نخورند، اگرچه آنها بايد دولا شوند و گردنشان را بچرخانند، در اين فرم بدني طبيعي مصرف آب محدود مي‌باشد كه ممكن است در كاهش توليد شير نقش داشته باشند. از طرفي ديگر بندي وسايل آبدهنده براي بچه خرگوشها نامناسب مي‌باشد، زيرا آنها مجبورند روي دو پاي عقبي‌شان بيشتر بايستند و بدن كشيده‌شان را بلند كنند در حالي كه توسط پنجه هاي جلويشان بر خلاف ديوار شبكه‌اي قفس خم مي‌شوند. اگر طرح اين قفس بد شد، آنها هيچ حفاظتي براي خم شدن ندارند و مصرف آب تقريباً غير ممكن مي‌شود. مصرف كاهش يافته آب او را بي‌حوصله مي‌كند و آنها سعي در ايجاد مزاحمت براي يكديگر مي‌كنند، سيمهاي قفس را گاز مي‌گيرند و سعي مجدد براي آب خوردن مي كنند.
رفتار نوشيدن همچنين بصورت قانوني ژنتيكي مي‌باشد (مثال آنها مثل سگها ليس نمي‌زنند)، هر چند مصرف آب از وسايل آبدهنده گوناگون آموخته شده است.مصرف غذاي جامد در زندگي برابر با خوردن شير، هر چند رشد كردن خرگوشها بيشتر در لانه انجام مي‌شود. اين، رفتار گروه را تغيير مي‌دهد يعني آنها بيشتر از لانه استفاده مي‌كنند و الگوهاي رفتاري از شير گرفتن آغاز مي‌شود. زماني كه خرگوشها از شير گرفته مي‌شوند خرگوش مادر در رأس اين هرم قرار مي‌گيرد. پس از، از شير گرفتن وقتي كه خرگوشهاي از شير گرفته شده در گروه چاق شده‌اند، اين گروه از قرار گرفتن خرگوشهاي بيگانه و غريبه در كنارشان نگران و مضطرب مي‌شوند. غريبه‌ها- طبق قانون- رفتار فرمانبرداري را نشان مي‌دهند آنها كه ژنتيكي پرخاشگر هستند جان سالم به در نخواهند برد و در بيشتر موارد تجديد سازمان مي‌شوند. پرخاشگري تازه واردها بر سر جايگاه مي‌جنگند، هر چند آنها ممكن است شديداً زخمي شند و زخم عميق آنها نيز مي‌تواند منجر به مرگ شود.
*رفتار دفع كردن:
در زندگي عادي بچه خرگوشها مكان خاصي در مكانشان را براي دفع (دفع ادرار و تخليه شكم) انتخاب نمي‌كنند زيرا در اين زندگي آنها بيشتر در لانه قرار دارند. وقتي كه آنها شروع به خوردن غذاي جامد مي‌كنند، اين بطور زياد مشاهده است كه خرگوشها از ظرف غذايشان بالا مي‌روند و غذاي كمي مي خورند و همانجا مدفوع مي‌كنند. اين، هر چند نمي‌تواند به عنوان يك عمل يك عمل غريزي تلقي شود و هيچ كوششي را نيز براي پيدا كردن يك مكان براي دفع نمي‌كنند. به خاطر اينكه اين خرگوشها ممكن است حتماً در شبكه‌هاي توري كف قفس هم مدفوع كنند.
نظافت قفس نقش مهمي را در دوره پيش از شير گرفتن بازي مي‌كند. اگر اين قفسها شامل زوايايي باشد كه آثار مدفوع و ادرار وجود داشته باشد خرگوشهاي از شير گرفته شده آنجا را پيدا مي‌كنند و همانجا عمل دفع را انجام مي دهند. در يك قفس كاملاً تميز شده، بچه خرگوشها معمولاً قسمت پشتي قفس و يا اطراف زير وسايل آبدهنده را براي مدفوع كردن انتخاب مي‌كنند.
خرگوشهايي كه در قفسهاي همجوار نگهداشته شده‌اند ممكن است بر رفتار مدفوع و ادرار كردن تأثير بگذارند و از طريق حس بويايي، اين منطقه ممكن است با خرگوشهايي كه در قفس مدفوع مي‌كنند، تلقي شده باشد.
*مدفوع كردن در ظروف غذا اغلب در عمل خرگوشها مي‌باشد:
تميز كردن و گندزدايي هميشگي ظروف غذا ممكن است از اين رفتار نامطلوب جلوگيري نمايد. پس از اينكه اين رفتار يك بار انجام شد، خلاص شدن از اين مسئله كار سختي است. ظروف غذا را هميشه بالاتر قرار دهيم، هر چند حتي در اين مورد هم اين رفتار به طول نمي انجامد، معني و مقصود حس بويايي در انتخاب جا براي مدفوع ممكن است توسط مشاهدات ما روشن شود. در ابتداي آزمايش با خرگوشهاي از شير گرفته ما نديديم كه آنها در ظرفهاي غذا خوري‌‌‌‌‌شان مدفوع كنند. بعد ما بصورت غير قابل انتظار ديديم كه خگوشهاي در يك گروه سعي دارند در ظرف غذا ادرار و مدفوع بكنند. پس ما مكان ظرف‌ها را تغيير داديم و هيچ نتيجه مفيدي حاصل نشد. ما نتوانستيم كه آن موقعيت را شرح دهيم تا اينكه پي برديم كه ظروف غذا از ورقه‌هاي حلبي ساخته شده است كه به سه قسمت تقسيم شده‌اند. به اين پي‌برديم كه مميزهايي كه براي جوشش اين ورقه‌ها بكار مي‌رود همان بوهاي مدفوع را توليد مي‌كنند و همين امر موجب جذب كردن خرگوشها به آن نقطه براي ادرار و مدفوع كردن در آنجا مي‌شود.
*رفتار توليدمثل:
خرگوشهاي ماده زماني كه به وزن و سن جواني مي‌رسند بلوغ جنسي مي‌شوند. آنها داراي شهوت هستند آنها ممكن است خرگوش نر را بپذيرند، اما در اين سن آنها قادر به آميزش جنسي و بارداري نمي‌باشند. ماده خرگوشها براي جفت زماني مناسب هستند كه وزن بدن آنها در حدود 80 تا 85 درصد جواني برسد. خرگوشهاي نر اولين نشانه‌هاي رفتار نري را در 9 ال 10 هفتگي سنشان نشان مي‌دهند. فعاليتهاي زيادي در اين سن ديده شده است. علي‌رغم بي‌حوصلگي خرگوشهاي نر آنها قادر به جفت‌گيري در سن 15-16 هفتگي‌شان خواهند بود، حضور و بوي خرگوشهاي نر، خرگوشهاي ماده را تحريك مي‌نمايند. هر چند تنها خرگوشهاي ماده چرخه‌اي، خرگوشهاي نر را مي‌پذيرند، خرگوشهاي نر بي‌نهايت در زمان جفت‌گيري حساس مي‌شوند. بنابراين تدارك محيط تميز و آرام اهميت حياتي دارد. به همين دليل است كه خرگوشهاي ماده را براي جفت‌گيري در قفس خرگوشها قرار مي‌دهند. قبل از جفت‌گيري، آلات تناسلي خرگوش ماده بايد مورد بررسي قرار گيرد. خرگوشهاي ماده دوست دارند كه جفت‌گيري اندكي حالت استثنائي داشته باشد. ديوانگي آني نيز ممكن است براي 2 تا 3 روز به طول بيانجامد. خرگوشهاي ماده دوره‌اي در هنگام جفت‌گيري حالتي مثل قوس در كمرشان را بخود مي‌گيرند.
شهوت ممكن است خوب واضح باشد و تلاش زياد را شامل شود، ژست جفت‌گيري و تحريك‌پذيري خرگوشهاي نر خسته اين امر را نشان مي‌دهد. خرگوشهاي خانگي ماده تحريك تخمك گذاري را در اختيار دارند. جفت‌گيري خودش باعث تخمك گذاري مي‌شود. هر چند ديگر محركهايي مانند ترشح ماده تحريك كننده ديگر خرگوشهاي ماده زماني كه در مكان شلوغ كوچكي قرار مي‌گيرند ممكن است باعث تخمك گذاري شود كه – با توجه به قانون- منجر به بارور كردن آن مي‌شود. رفتار خرگوش ماده حامله تغيير مي‌كند. پس از تخمك گذاري آنها نزديك‌هاي خرگوشهاي نر را رد مي‌كنند در ارتباط با عملكرد اين مجموعه پيچيده تا 14 الي 18 روز پس از تخمك گذاري غدد پستاني متورم و ترشح مواد لزجي رحمي مشاهد شده است. در انتهاي دوره‌ي بارداري وي آماده براي زايمان مي‌شود او در اين دوره بي‌خواب مي‌شود، شروع به لانه سازي مي‌كند و موهايش را مي‌كند. رفتار غده وذي با رور كردن را در 2 الي 3 روز متوقف مي‌كند. تلاش موجود جفت‌گيري خرگوش ماده دو رور پس از اولين جفت‌گيري اغلب از حاملگي جلوگيري مي‌كند. همچنين اين وجود دارد كه خرگوش ماده حامله تكرار جفت گيري را رد مي‌كند. ميزان بالاي پروژستون در بيشتر خرگوشهاي ماده باردار مانع چرخه جنسي مي‌باشد. هر چند استثناء‌هايي وجود دارد. برخي از خرگوشهاي ماده حامله قوي (درنيمه دوم بارداري) مايل به جفت‌گيري مي‌شوند و اين قضيه همچين اتفاق مي‌افتد. در حدود 10 روز پس از جفت‌گيري نطفه ها ممكن است به خوبي حس شود. خرگوشهاي ماده نابارور، بارور و باردار بايد از يكديگر جداشده باشند، خرگوشهاي ماده ممكن است همچنين پس از عملكردهاي هورموني مناسب بارور شده باشد.
The underlying connection was closed: Could not establish trust relationship for the SSL/TLS secure channel.