كسن ها اغلب از ويروسها و گاه از باكتريهاي كشته شده يا تخفيف حدت داده شده عامل بيماريهاي كشنده در سگها و بيماريهاي مشترك بين آنها با انسان تهيه مي شوند و تزريق آنها به حيوان، منجر به هوشياري و فعال شدن سيستم ايمني
سگ در برخورد با بيماري ها شده، همچنين بدن را وادار به ساخت آنتي بادي هايي جهت مقابله با اين بيماري ها مي نمايد. در اين صورت هنگامي كه بدن با عامل اصلي بيماري برخورد كند، آمادگي دفاع از خود در برابر آن را خواهد داشت. آنتي باديهاي ترشح شده در بدن در اثر تزريق واكسن ها، داراي حافظه محدودي بوده و بعد از مدتي از بين رفته و يا آنقدر ضعيف مي شوند كه توانايي مقابله با بيماري را نخواهند داشت. بنابر اين طبق دستور كارخانه سازنده واكسن كه روي برچسب آن نيز نوشته شده است، در زمانهاي معيني بايد تكرار شوند. علاوه بر آن هر واكسني را در هر سني نمي توان تزريق كرد و براي اين منظور زمانهاي مشخصي در نظر گرفته شده كه بايد رعايت شود. توجه داشته باشيد كه شما ممكن است با افرادي برخورد كنيد كه عنوان مي كنند كه
سگ خود را هرگز واكسينه نكرده اند و تا كنون هم هيچ مشكلي براي آنها پيش نيامده. در اين مورد هيچ تضميني وجود ندارد كه در صورت عدم واكسيناسيون، براي حیوان خانگی شما هم مشكلي پيش نيايد و با توجه به كشنده بودن بيماريهاي مذكور و طبق قانون احتمالات، عاقلانه آن است كه حیوان خانگی خود را در زمانهاي مقرر واكسينه كنيد.
ايمني قبل از 2 ماهگي
سگ ها قبل از تولد، در محيط محصور و استريلي به نام رحم زندگي مي كنند كه در آن هيچگونه آلودگي وجود ندارد. وقتي كه توله ها متولد مي شوند، به ناگاه در محيطي پر از ميكروارگانیسم قرار مي گيرند كه هر كدام از آنها مي تواند براي توله بيماريزا باشد و بدن توله نيز هيچگونه آمادگي براي مقابله با آنها ندارد. براي جلوگيري از بيماري و مرگ توله ها از چند روز قبل از زايمان غدد شيري مادر شروع به ترشح موادي براي توانمند سازي بدن توله ها در برخورد با بيماريها مي كند و اين واكسن طبيعي بلافاصه بعد از تولد نوزادان با اولين جرعه هاي شير وارد بدن آنها شده و توله ها را ايمن مي سازد. اين ماده سرشار از مواد مغذي و آنتي باديها، آغوز نام داشته و در چند روز اول بعد از زايمان از پستانهاي مادر ترشح شده و در اختيار نوزادان قرار مي گيرد. ماهيت اين پادتنها از جنس پروتئين است و جالب اينجاست كه در يكي دو روز اول زندگي، معده توله ها به دليل نداشتن آنزيمهاي لازم براي هضم پروتئين، نمي تواند آنها را هضم كرده و همانطور دست نخورده از ديواره روده جذب مي شوند. بعد از اين مدت، ديگر پادتنهاي موجود در آغوز بصورت سالم از روده جذب نشده و شكسته مي شود و در اين
زمان ماهيت شير نيز به حالت طبيعي آن بر مي گردد. اين، بدان معناست كه توله هايي كه در بدو تولد شير مادر را ننوشند، از اين مواد ايمني بخش محروم شده، بسيار ضعيف و حساس خواهند بود و به راحتي در معرض بيماري ها قرار مي گيرند. اين ايمني مادري به مدت حدود 2 ماه دوام داشته و بعد از آن توله ها بايد بطور مصنوعي واكسينه شوند.
واكسيناسیون
سگ در 2 ماهگي
اولين دوره انجام واكسيناسيون در توله ها بايد در سن 6 تا 8 هفتگي يعني در حدود 2 ماهگي صورت گيرد. در اين سن 3 تا 6 نوع واكسن در قالب واكسنهاي مخلوط شده سه گانه، چهارگانه، پنج و يا شش گانه به توله ها تزريق مي شود. انجام به موقع اين واكسيناسيون براي حفظ سلامتي و جان توله شما از اهميت خاصي برخوردار است و با توجه به حساسيت زياد توله ها در اين سن، ابتلا به بيماري مي تواند براي او كاملا خطرناك و كشنده باشد.
بيماريهاي ويروسي كه در اين سن بر عليه آنها واكسيناسيون انجام مي شود عبارتند از بيماري ديستمپر يا بيماري سگهاي جوان، بيماري پاروويروس، بيماري پاراانفولانزا و هپاتيت عفوني سگها. تمام اين بيماري ها از درصد كشندگي بالايي برخوردار بوده و در صورت ابتلاء توله، نجات آن بسيار مشكل است و در صورتي كه توله از آن جان سالم به در ببرد، از برنامه رشد عقب مانده و حيوان ضعيفي خواهد شد . اين واكسنها از ويروس ضعيف شده يا كشته شدة عامل بيماري تهيه شده، بايد در يخچال نگهداري شود و بر حسب نوع تهيه و دستور كارخانه سازنده بايد زير پوست يا در عضله تزريق شود. واكسنهاي سه گانه با نام تجارتي DHP كه در واقع حرف اول سه بيماري مذكور شامل ديستمپر، هپاتيت و پاروويروس مي باشد. واكسنهاي چهارگانه هم با نام تجارتي DHPPi علاوه بر سه بيماري فوق، پاراانفولانزا را نيز در بر مي گيرد. واكسنهاي پنج و شش گانه علاوه بر موارد ياد شده داراي يك يا دو نوع مختلف از باكتري كشته يا تخفيف حدت داده شده عامل بيماري لپتوسپيروز مي باشد و با نامهاي تجارتي مختلفي از قبيل DHPPi/L و يا DA2P+PV+LCi و يا نام هاي ديگر عرضه مي شود. كشورها و كارخانجات مختلفي به تهيه اين نوع واكسنها مي پردازند و ممكن است شكل ظاهري آنها، برچسبهايشان و حتي نام تجارتي آنها با هم متفاوت باشد. اين واكسنها ممكن است بطور جداگانه نيز در كپسولهاي تك دزي توليد شده و سپس با هم مخلوط شوند. هر كدام از اين محصولات در صورتي كه استاندارد بوده، به درستي و در شرايط مناسب حمل شده، نگهداري شوند و طبق توصيه سازنده تزريق شوند، مؤثر بوده و ايمني لازم را بوجود مي آورند. بعد از تزريق اين گروه از واكسنها در سن حدود 2 ماهگي كه حتما بايد توسط دكتر دامپزشك صورت گيرد، براي حيوان شناسنامه بهداشتي صادر مي شود. در اين شناسنامه مشخصات صاحب حيوان، مشخصات حيوان، برچسب واكسنهاي تزريق شده و تاريخ تزريق واكسنها و تكرار بعدي آنها ذكر مي شود. توجه داشته باشيد كه اعتبار و صحت واكسيناسيون به چسباندن برچسبهاي روي واكسن در شناسنامه و تأييد دكتر دامپزشك با مهر و امضاء شخص او مي باشد. توجه داشته باشيد كه تصميم گيري در انتخاب نوع واكسن تزريقي در 2 ماهگي بر حسب شرايط محيطي، بيماري هاي موجود در منطقه و وضعيت حيوان كاملا بر عهده دكتر دامپزشك خواهد بود.
واكسيناسيون
سگ در سن 3 ماهگي
در حدود 10 تا 12 هفتگي و بطور متوسط در 3 ماهگي علاوه بر تكرار واكسنهاي تزريق شده در 3 ماهگي، واكسن هاري نيز بايد به حيوان تزريق شود. از آنجا كه تكرار مجدد واكسنهاي تزريق شده در 2 ماهگي براي ايجاد ايمني مؤثر و پايدار بسيار حائز اهميت بوده و از سويي ديگر ايمني عليه بيماري هاري كه يك بيماري بسيار خطرناك و كشنده براي انسان و حيوانات به شمار مي رود از جايگاه اهميت ويژه اي برخوردار است، واكسيناسيون در اين سن داراي اهميت زيادي است. در اين
زمان معمولا به سگها واكسن هفتگانه تزريق مي شود كه علاوه بر شش بيماري ذكر شده در بالا، هاري را هم در بر مي گيرد. در شرايط ويژه و با صلاح ديد دكتر دامپزشك و شرايط موجود ممكن است واكسنهاي ديگري نيز به حيوان تزريق شود.
تكرار واكسيناسيون
تكرار واكسنهاي چهار و ششگانه بصورت ساليانه بوده و از تاريخ تزريق در 3 ماهگي بايد هر سال تكرار شود. در مورد واكسن هاري بر حسب سفارش كارخانه سازنده، تكرار مي تواند هر شش ماه يكبار و يا بصورت ساليانه باشد. امروزه اكثر واكسنهاي هاري براي تزريق ساليانه تهيه شده است. ولي هنوز هم واكسنهايي كه تكرار آنها هر 6 ماه يكبار توصيه شده، وجود دارند.