ین بیماری یکی از مهمترین اختلالات دستگاه گوارش در سگ ها و گربه ها می باشد که طی آن سلول های التهابی زیادی به مخاطات روده راه می یابند، و از درجات خفیف تا حاد بروز می کند. (IBD) بیشتر در گربه های میانسال دیده می شود که با تظاهرات بالینی کاهش وزن، استفراغ مزمن و اسهال به کلینیک ارجاع داده می شوند.

این بیماری یک التهاب مزمن روده است که اغلب ایدیوپاتیک می باشد. در صورت عدم رسیدگی و توجه نهایتاً به لنفوسارکومای گوارشی (ISA) و مرگ حیوان منتهی می گردد. در طی یک گزارش آمده است که ۳ گربه از ۹ گربه‌ای که مبتلا به بیماری IBD بوده اند بعد از ۱۸-۹ ماه به لنفوسارکوما مبتلا گردیده اند.

اتیوپاتولوژی این بیماری بر ۲ اصل استوار است 
۱) آسیب دستگاه گوارش که طی آن مخاطات آسیب می بینند و نفوذ پذیری آن ها افزایش می یابد که این امر به علت باکتری ها آنتی ژن ها موجود در رژیم غذایی و یا ویروس ها می باشد.

۲) پاسخ ایمنی اولیه به طور نامناسب افزایش می‌یابد و سلول‌های التهابی موجود در دستگاه گوارش با تولید موادی مثل ایکوزانوئیدها، سیتوکین‌ها و رادیکال‌های آزاد به مجاری دستگاه گوارش و مخاطات آن آسیب می رساند. این افزایش احتمالاً یکی از مهمترین علل تظاهرات بالینی IBD می باشد. اصولاً این بیماری بر مبنای افزایش نفوذ لنفوسیت‌ها، ائوزینوفیل ها، پلاسماسل ها و نوتروفیل ها در مخاطات دستگاه گوارش تشخیص داده می شود و بر حسب نوع سلول نفوذ کرده نیز نامگذاری می گردد (جدول تنظیم شده نیز بیانگر همین مسئله می‌باشد).

به طور کلی دلایل مختلفی برای نفوذ لنفوسیت ها و پلاسماسل ها به مخاطات روده وجود دارند که عبارتند از : حساسیت به نوع رژیم غذایی، انگل ها، سموم باکتریایی، نئوپلازی و بیماری های ناشناخته.

نشانه های بالینی
معمول ترین سن ابتلای گربه ها به این بیماری بین ۷-۵ سال است ولی در سگ ها در سنین بالای ۲ سال نیز دیده می شود این بیماری در گربه های نژاد خالص مثل: Persian Himalayan،Abyssinian و در سگ‌های نژاد ,German shepherd Yorkshire, Terrier, Cocker Spanielبیشتر دیده می شود. ارتباط جنس با این بیماری هنوز مشخص نشده است.

استفراغ مزمن، تغییر اشتها یا بی اشتهایی، اسهال و کاهش وزن از مهمترین نشانه ها در سگ ها و گربه ها می باشند.اسهال ممکن است با منشاء روده بزرگ یا کوچک و یا هر دوی آن ها باشد. استفراغ، ملنا و درد در محوطه شکمی اغلب نتیجه تخریش و زخم‌هایی در روده و معده خواهد بود (ulcerative colitis) که این زخم‌ها بیشتر در مناطقی می باشند که اسید ترشح نمی کنند بیشترین محل ابتلا دئودنوم می باشد. در معاینه بالینی ممکن است اختلالی مشاهده نگردد ولی کاهش وزن مهمترین نشانه‌ای است که جلب توجه می کند. از دیگر یافته‌ها می‌توان به افزایش ضخامت روده‌ها اشاره کرد. در یک گزارش از ۲۸ گربه دچار IBD که در نهایت به لنفوسارکوما مبتلا شده اند، ۲۴ گربه دارای توده قابل لمسی در ناحیه شکم بوده اند (نوع حادIBD). علائم IBD حاد عبارت است از : آسیت، کوآگولوپاتی، انسداد مجاری صفراوی، ترومبوآمبولی و نفروپاتی.

تشخیص
بی اشتهایی و اختلال در جذب، از مشکلات اولیه ای است که جلب توجه می کند. اختلالات خاصی در آزمایشات خونی (CBC) و بیوشیمیایی دیده نمی شود. گاه نفوذ ائوزینوفیل به مخاطات در بعضی سگ ها و گربه ها مشاهده می گردد. از اختلالات بیوشیمیایی که ممکن است مشاهده شود عبارتند از : افزایش پروتئن موجود در خون، کاهش آلبومین، افزایش گلوبولین، افزایش غلظت آنزیم های موجود در کبد و نیز اختلالات الکترولیتی. افزایش آمیلاز نیز گزارش شده است. اختلالات الکترولیتی شامل هیپوکالمی ثانویه است که در نتیجه بی اشتهایی و دفع پتاسیم از طریق استفراغ و اسهال رخ می دهد. تغییراتی که در رادیوگرافی مشاهده می گردد عبارت است از: افزایش ضخامت مجرای روده و انسداد مجاری صفراوی در گربه ها و نیز تجمع گاز یا مایع در معده و روده. یافته های اولتراسونوگرافی نیز در این زمینه به ما کمک می کند. در بعضی مواقع بیوپسی از طریق آندوسکوپی نیز می تواند ما را در امر تشخیص یاری دهد. در جریان آندوسکوپی گاه زخم و خراشیدگی در مخاط و نیز افزایش ضخامت لامیناپروپریا مشاهده می گردد. عموماً در لامیناپروپریا افزایش تعداد پلاسماسل، لنفوسیت، ائوزنیونیل و نوتروفیل را خواهیم داشت.

هیستوپاتولوژی
ارزیابی هیستوپاتولوژی مخاطات روده برای تشخیص طبیعی بودن، ملتهب بودن و یا نئوپلازی بودن آسیب های دستگاه گوارش لازم و ضروری است. مشکل اصلی برای ارزیابی نمونه ها فقدان هماهنگی بین پاتولوژیست های مختلف برای سنجیدن نمونه های بافتی مختلف روده می باشد. سلول‌های مختلف التهابی ممکن است به داخل مخاطات روده راه یابند که شامل ائوزینوفیل، نوتروفیل، لنفوسیت و پلاسماسل ها می باشند. ۱۰درصد از این سلول ها، لنفوسیت و پلاسماسلها در بیماری IBD بیشتر یافت می شوند که در پرزها و لامیناپروپریا قرار دارند.

درمان 
رژیم غذایی مناسب، داروهای ضد میکروبی، کورتیکواستروئیدها، مترونیدازول، داروهای ضد قارچ از عمده درمان های مربوط به IBD می باشند. اگر بخواهیم داروهای مورد استفاده در درمان IBD را دسته بندی کنیم می توان ۳ گروه را بیان کرد:

داروهای ضد میکروب، ضد التهاب و سرکوب کننده سیستم ایمنی ابتدا باید به حذف غذاهایی که حساسیت زا هستند اقدام نمود اگر این عوامل در غذا وجود ندارند باید رژیم غذایی متعادلی در اختیار حیوان قرار داد. کورتیکواستروئیدها برای درمان IBD بسیار مفید می باشند. بسیاری از بیماران به پردنیزولون جواب مثبت می دهند که این درمان باید ۳ تا ۶ ماه صورت گیرد.

استفاده از دگزامتارون نیز توصیه می شود به ویژه در گربه هایی که پاسخ ضعیفی به درمان توسط پردنیزولون داده اند. مترونیدازول نیز داروی دیگری است که برای درمان IBD به کار برده می شود. از داروهای دیگر می توان به Azathioprine اشاره کرد که بیشتر برای سگ ها تجویز می گردد. این دارو یک سرکوب کننده قوی سیستم ایمنی می باشد و به همین دلیل نباید بیشتر از ۵-۳ هفته از این دارو استفاده کرد. داروی مشابه این دارو به نام Chlorambucil وجود دارد که برای گربه ها تجویز می گردد. متیل پردنیزولون نیز از این دسته داروهاست (اما با قدرت کمتر) که گاه برای درمان استفاده می گردد. نکته مهم در درمان IBD استفاده مداوم و طولانی مدت از داورهای کورتیکواستروئید می باشد.

نتیجه گیری 
بیماری IBD در سگ ها و گربه های پیر و یا سنین بالا می تواند به لنفوساروکومای گوارشی (LSA) تبدیل گردد. نشانه های IBD عبارتند از: استفراغ مزمن، بی اشتهایی، از دست دادن وزن بدن و اسهال.اگر در تاریخچه و معاینات بالینی و یافته های هیستولوژیک نشانه هایی مبنی بر وجود LSA پیدا نکرده باشیم درمان IBD عقلانی به نظر می رسد ولی اگر نشانه های LSA مشاهده شد اوتانازی بهترین کار می باشد.

همانگونه که در جدول زیر مشاهده می گردد نوع سلول های نفوذ کرده به مخاطات روده تعیین کننده نوع بیماری IBD می باشد.