با توجه به اينكه هنوز مطالعه دقيقي در رابطه با نژادهاي شتر در كشور بعمل نيامده است. لذا ميتوان آنها را بر حسب محل زيست آنها به توده های نژادي زير تقسيمبندي گردد :
الف : توده های نژادی شترهاي يك كوهانه
1- توده نژاد شتر بيابان مركزي
-مشخصات: داراي اندامي متوسط، رنگ بدن به رنگ شتري (قهوهاي روشن) و عاري از لكههاي اختصاصی بوده و جثه آنها كوچكتر از شتر تركمني و بلوچي ميباشد. اين شتر دو منظوره (گوشتي و شيري) بوده و داراي زير شاخههاي كلكوهي (پرورش در استان قم) طرودي و خارتوراني( پرورش در استان سمنان)، مهابادي و اناركي (استان اصفهان) و رباطي و بافقي (استان يزد) ميباشد كه تفاوت كمي از لحاظ جثه بایکديگر دارند.
- جمعيت: 70.000 نفر (بطور تقريبي)
- زيستگاه: بيابانهاي مركزي ايران
- پراكنش: استانهاي سمنان، قم، اصفهان، تهران، خراسانرضوي، يزد، شمال كرمان
- ويژگي: دو منظوره بوده و بمنظور توليد گوشت و شير نگهداري ميشوند همچنين داراي كيفيت خوب كرك بوده كه از آن در تهيه عبا و البسههاي سنتي (دستكش، سجاده و زيرانداز و ...) استفاده ميشود كه عباي نائيني از شهرت جهاني برخوردار است.
2- توده نژاد تركمني
- مشخصات : يك كوهانه بوده و داراي اندامي متوسط ميباشد، رنگ بدن به رنگ شتري قهوهاي روشن و بدون لكههاي اختصاصي بوده و جثه آنها نسبت به شترهاي بلوچي بزرگتر ميباشد ميشود. عضلات آنها خيلي قوي نميباشد. اندازه كوهان آنها متوسط است. پستان خيلي بزرگ و توسعه يافتهاي دارد و سياهرگ شيري آن برجسته است. البته پستان در شترها وقتي كه بزرگ باشد به طرف پايين نميآيد بلكه در زير شكم كشيده به موازات طول بدن ميگردد.
- جمعيت: بين 3 تا 4 هزار نفر براورد ميگردد.
- زيستگاه: صحراي قره قورم در كشور تركمنستان و حاشيه مرزي ايران با تركمنستان
- پراكنش: استان گلستان ( منطقه تركمن صحرا) در شهرستانهاي گنبد و آققلا
- ويژگي: داراي استعداد گوشت و شير ميباشد.
بهترين شترترده نژادي شيروار در بين توده نژادهاي ايراني محسوب ميشود بطوريكه برحسب اظهارات شترداران، توليد شير آنها در سال بين 2000 تا 2500 ليتر ميباشد كه در اصطلاح شترداري به اين گونه شترها مري (شتر شيروار رام) گفته ميشود.
3- توده نژاد شتر بلوچي
- مشخصات: جثه آنها نسبت به شترهاي بيابان مركزي بزرگتر ميباشد. رنگ بدن آنها قهوهايي روشن تا قهوهاي تيره و حنايي رنگ و ندرتا سفيد متغير است.
- جمعيت: 50 هزار نفر تخمین زده می شود.
- زيستگاه: جنوب شرق ايران، ايالت بلوچستان پاكستان، جنوب غربي افغانستان
- پراكنش: استان سيستان و بلوچستان و مناطق مرزي بين استان خراسان جنوبي و سيستان و بلوچستان
- ويژگي: اين توده نژاد دو منظوره گوشتي و شيري ميباشد.
4- توده نژاد شترسواري (جماز، بندري)
- مشخصات: شتري است داراي فرم بدني مناسب و ظريف و با دست و پاهاي باريك و قلمي، گردن باريك و ظريف و عضلاني و در محل اتصال به شاخه فرم مناسبي دارد. شكم آنها مانند بطري است. بدن آنها را اگر از ناحيه دست و پا قطع نمائيم به شكل قايق ميباشد. استخوانها در حين قوي بودن چندان ضخيم نميباشد. سر به طور نسبي كوچك، پيشاني برجسته، قسمت عقب بدن كوتاه و عضلاني و شيبدار است. رانها فشرده و عضلاني ميباشد پوست بدن نازك و موهاي كوتاه و فشرده دارند.
- جمعيت تقريبي: 25000 نفر تخمین زده میشود.
- زيستگاه: كشورهاي حوزه خليجفارس (ايران – امارات متحده عربي و ...)
- پراكنش: مناطق جنوب استان كرمان، جنوب استان سيستان و بلوچستان، هرمزگان
- ويژگيها: داراي استعداد خوبی در سواري و دوندگي جهت شركت در مسابقات شتردواني ميباشد.
ب : شتر دو كوهانه
- مشخصات: شترهاي دو كوهانه داراي استخوانهاي بزرگ و قوي، پاها نسبتا كوتاه، كوهان گرد و لبها بزرگ، پوشش پشمي ضخيم. كف پاها بزرگ و مسطح ميباشند. ميانگين محصول پشم و كرك آنها ساليانه 5 كيلوگرم و در حيوانات نر بالغ بيش از 8 كيلو و در نرهاي اخته شده به 10 كيلوگرم ميرسد. رنگ شترهاي دو كوهانه اغلب قهوهاي تيره بوده و وزن آنها به 750 تا 850 كيلوگرم و وزن لاشه آنها به 375 تا 475 كيلوگرم ميرسد. ميزان شير توليدي آنها كمتر از شترهاي يك كوهانه ميباشد.
- جمعيت تقريبي: حدود 200 نفر
- زيستگاه: چين، مغولستان، آسياي مركزي، ايران و مناطق سرد سیر جنوب روسیه
- پراكنش: استان اردبيل (شهرستانهاي پارس آباد و ...) استان آذربايجان شرقي
- ويژگي: اين شترها مختص پرورش در مناطق سرد و خشك ميباشند و قادر است در راههای کوهستانی و پر برف رفت و امد نماید. شتر دو کوهانه می تواند تا درجه حرارت 30 درجه سانتی گراد زیر صفر در زمستان تا درجه 30 درجه سانتی گراد بالای صفر در تابستان را به خوبی تحمل نماید . توليد گوشت و كرك آنها نیز زياد ميباشد. قد آنها از شترهاي يك كوهانه كوچكتر ولي عضلانيتر از آن ميباشند.متوسط باری که شتر دو کوهانه می تواند در مسافت های طولانی حمل نماید 100 تا 150 کیلوگرم می باشد و در مسافت های کوتاه (5-15 کیلو متر )می تواند 250 تا300 کیلوگرم را حمل نماید.از اين شتر ميتوان جهت آميختهگري با شترهاي يك كوهانه استفاده كرد (نر دو كوهانه با ماده يك كوهانه). شترهاي دو كوهانه معمولا آرامتر از شترهاي يك كوهانه ميباشند.
بيومتري تقريبي نژادهاي شتر)بالغ) در كشور
لازم به ذكر است كه با توجه به اينكه بيومتريهاي فوق توسط اشخاص مختلف انجام شده است تقريبي است.