وقتی ماه رمضان فرا می‌رسد، مردم هم بیش از پیش تلاش می‌كنند عادات ناپسند را كنار گذاشته و رفتارهای خوب را در وجودشان پرورش دهند؛ این گونه رفتارها می‌تواند با تمركز بر ذهن و جسم ایجاد شده و با تمرین و تكرار ادامه یابد.
همه ما می‌توانیم از این فرصت در وجوه مختلف زندگی بهره بگیریم و به یقین یكی از این موارد كه بر آن تاكید هم شده، توجه به سلامت جسم است.
دیابتی‌ها نیز یكی از گروه‌هایی هستند كه باید به این مساله توجه داشته باشند. پس لازم است پیش از آغاز ماه رمضان و روزه‌داری ضمن مشورت با پزشك خود، نكات خاصی را نیز رعایت كنند.
دكتر اسدالله رجب، رییس انجمن دیابت ایران با اشاره به این كه دیابتی‌هایی كه می‌خواهند روزه بگیرند باید با برنامه و آمادگی این كار را انجام دهند، می‌گوید: «بهتر است افراد مبتلا به دیابت قبل از روزه‌داری، آمادگی لازم برای این كار را كسب كرده و پیش از شروع ماه رمضان، قند خونشان را در محدوده طبیعی كنترل كنند، چراكه اگر قند خون در حد طبیعی كنترل نشده باشد، فرد دیابتی هم نمی‌تواند روزه بگیرد.»
دكتر رجب می‌افزاید: «مقدار قند خون در حد طبیعی 60 تا 140 میلی‌گرم درصد است و توصیه می‌شود میزان قند خون ناشتای فرد دیابتی بین 90 تا 130 بوده و دو ساعت پس از صرف غذا نیز قندشان بیش از 180 نباشد. با این توضیح اگر قند خون فرد در این محدوده قرار نداشته باشد، نمی‌تواند روزه بگیرد و ابتدا باید این مشكل را برطرف كند.»
به گفته وی، افراد مبتلا به دیابت كه قند خونشان بیشتر از حد طبیعی است، بیمارانی كه دچار عوارض دیررس دیابت مانند مشكلات چشمی یا قلبی و عروقی هستند و همچنین كسانی كه در كنار دیابت، فشار خون بالایی نیز دارند بهتر است روزه نگیرند.
دكتر رجب ضمن بیان این‌كه افراد دیابتی كه از آموزش‌های لازم برخوردار شده‌اند بخوبی قادرند تشخیص دهند آیا می‌توانند روزه بگیرند یا خیر، می‌گوید: «روزه‌داری برای بیمارانی كه تحت درمان با انسولین هستند توصیه نمی‌شود، اما در صورتی كه چنین افرادی تمایل زیادی به روزه گرفتن داشته باشند، حتما باید ابتدا با پزشك معالج مشورت كرده و در شرایطی خاص زیر نظر پزشك می‌توانند روزه بگیرند.»
روزه‌داری و درمان با داروهای خوراكی
علاوه بر دیابتی‌هایی كه با انسولین درمان می‌شوند، گروهی از بیمارن هم از داروهای پایین‌آورنده قند خون استفاده می‌كنند. بنابراین لازم است شرایط روزه‌داری برای این گروه از بیماران نیز توضیح داده شود.
دكتر رجب در مورد این بیماران می‌گوید: «لازم است این افراد با پزشك معالج خود مشورت كنند؛ در واقع اگر قند خون آنها در حد طبیعی كنترل شده و همچنین دچار افزایش وزن نیز باشند، روزه‌داری حتی می‌تواند به كنترل قند خونشان كمك كند.»
رییس انجمن دیابت تاكید می‌كند: «بیمارانی كه از داروهای خوراكی استفاده می‌كنند، باید دقت داشته باشند در صورت روزه‌داری میزان داروها هم تغییر می‌یابد و به همین دلیل توصیه می‌شود حتما با مراجعه به پزشك و زیر نظر او، مقدار مناسب دارو را مصرف كنند.»
به گفته وی، روزه‌داری نه‌تنها موجب كاهش كالری دریافتی می‌شود، بلكه حتی شیوه زندگی افراد را نیز تغییر خواهد داد؛ به طوری كه افراد در روزهای معمول سه تا پنج وعده غذا مصرف می‌كنند و در ماه رمضان طی روز اصلا غذایی نمی‌خورند. بنابراین كاملا طبیعی است كه میزان داروی مصرفی هم باید تغییر كند.
كنترل بهتر قند خون با روزه
گروهی از بیماران دیابتی بدون دارو و با استفاده از رژیم غذایی مناسب و فعالیت جسمی قند خونشان را كنترل می‌كنند كه طبق نظر متخصصان روزه‌داری زیر نظر پزشك معالج برای این گروه از افراد مناسب است.
دكتر رجب نیز با اشاره به بیمارانی كه از دارو استفاده نمی‌كنند، توضیح می‌دهد: «روزه‌داری برای افرادی كه با تغذیه مناسب و فعالیت جسمی، قند خونشان را كنترل می‌كنند می‌تواند به كنترل بهتر قند خون كمك كرده و در این زمینه موثر باشد. در واقع پس از گذشت هشت ساعت كه فرد روزه‌دار غذایی مصرف نمی‌كند، بدن برای تامین گلوكز مورد نیاز از ذخایرش استفاده می‌كند؛ به طوری كه ابتدا از ذخایر قندی كمك می‌گیرد سپس از ذخایر چربی و به همین دلیل ممكن است وزن فرد كاهش یابد.»
به گفته وی، كاهش وزن عامل موثری برای كنترل بهتر قند و همچنین فشار خون به حساب می‌آید و می‌توان گفت روزه گرفتن برای این گروه از بیماران دیابتی مناسب است.
مراقب تغذیه خود باشید
با این‌كه در ماه رمضان معمولا تعداد وعده‌های غذایی كاهش می‌یابد، ولی متأسفانه در ایام روزه‌داری، به علت كاهش فعالیت جسمی و همچنین پرخوری، افراد زیادی با مشكل افزایش وزن روبه‌رو می‌شوند. بنابراین متخصصان توصیه می‌كنند هر دو تا سه روز یك بار وزن خود را اندازه‌گیری كنید تا بموقع از بروز این مساله پیشگیری شود.
دكتر رجب درباره انتخاب مواد غذایی مناسب در ماه رمضان به بیماران دیابتی توصیه می‌كند: «هنگام سحر بهتر است از غذاهایی استفاده كنید كه بیشتر حاوی مواد غذایی دیرجذب و كربوهیدرات‌ها باشد؛ به عنوان نمونه نان، برنج و... انتخاب مناسبی است. علاوه بر این، مصرف مقدار كافی میوه و سبزیجات را نیز فراموش نكنید، چون این خوراكی‌ها فیبر زیادی داشته و به همین دلیل موجب می‌شود قند خون دیرتر افزایش یابد.»
رییس انجمن دیابت با تاكید بر اهمیت مصرف مایعات، توضیح می‌دهد: «میوه‌ها و سبزیجات نیز حاوی مقداری آب است، ولی مصرف مقدار كافی مایعات را نیز نباید نادیده بگیرید.»
وی با تاكید بر این كه پرخوری هنگام افطار كار اشتباهی است، توصیه می‌كند: «بهتر است هنگام افطار از مواد غذایی شیرین و شیرینی‌هایی مانند زولبیا، بامیه، حلوا و... كمتر استفاده شده یا اصلا آنها را مصرف نكنید. همچنین خوب است هنگام افطار، ناگهان مقدار زیادی غذا نخورده و افطار را در دو یا سه نوبت میل كنید. در طول این ماه مصرف غذاهای پرچرب را نیز كاهش دهید و فعالیت جسمی را فراموش نكنید.»
رییس انجمن دیابت ایران تاكید می‌كند: «هنگام روزه‌داری هم حتما باید قند خونتان را كنترل كنید و بویژه به یاد داشته باشید حدود ساعت 13 تا 15 قند خون نباید كمتر از 70 میلی‌گرم درصد باشد.»