شب‌ادراری كودكان 3 دلیل عمده دارد؛ 1 درصد از این دلایل جسمی و شامل عفونت ادراری، مشكلات ساختمانی دستگاه ادراری یا مشكلات سیستم مغز و اعصاب است.
در 80 درصد موارد هم دلایل تكاملی مطرح می‌شود؛ یعنی هر فردی در سن خاصی این تكامل را به‌دست می‌آورد و تاخیر در آن دلیل كم‌هوشی، مشكلات مغز و اعصاب و عقب‌افتادگی نیست.
19 درصد شبادراریها هم دلایل هیجانی - عاطفی دارند كه شامل استرس، اضطراب، مسایل عاطفی، هیجانی كودك و... است. در بررسی شب ادراری كودكان، ابتدا دلایل جسمی را مدنظر قرار می‌دهیم تا مشخص شود چه مشكلی وجود دارد. بعد از آن كودك را از نظر عاطفی ارزیابی می‌كنیم و در نهایت به مشكلات تكاملی او می‌پردازیم كه زودتر اتفاق می‌افتد. سخت‌ترین كنترل هم كنترل ادرار شبانه است كه مهارت آن دیرتر به دست می‌آید.
کنترل نكردن ادرار بعد از 5 سالگی، بیماری محسوب می‌شود. به همین دلیل نباید در مورد كودكان زیر 5 سالی كه كنترل شبانه ندارند، نگران شد. اینكه فرزند شما طی روز مشكلی ندارد یعنی سیر تكاملی او در بخش‌های دیگر كامل شده است و باید كمی صبر كنید تا این مهارت را هم به دست بیاورد. نگران نباشید و كودك را تنبیه نكنید. او را مضطرب نكنید
. دیر به دست آوردن کنترل شبانه ادرار جنبه ارثی هم دارد و احتمالا در خانواده پدری یا مادری، مواردی از این دست وجود داشته است. برای تسریع در سیر تكاملی ادراری کودکان می‌توان اقدام‌های زیر را انجام داد:
1. از ساعت زنگ‌دار استفاده كنید
معمولا محدوده ساعتی كه كودك در خواب خود را خیس می‌كند، معلوم است. می‌توانید نیم?ساعت قبل از آن یك ساعت زنگ‌دار را تنظیم كنید تا زنگ بزند و كودك را از خواب بیدار و هوشیار كند. سپس در هوشیاری کامل به توالت برود. اگر كودك خواب‌آلوده باشد و هوشیاری كامل نداشته باشد، انجام این تمرین تاثیری نخواهد داشت چون آموزش می‌بیند در خواب ادرارش را رها كند. انجام این تمرین به همكاری كودك نیاز دارد و اگر همكاری نكرد، او را مجبور به انجام آن نكنید. اگر فرزندتان چند بار طی شب خود را خیس می‌كند، از ساعت زنگ?دار استفاده نکنید، برایش توضیح دهید و به او بگویید: «چون كیسه یا مثانه تو خیلی زرنگ و پركار است و كثیفی‌های خون را زود به زود می‌گیرد و در ساعتی از شب پر می‌شود، ممكن است دریچه آن باز شود. به همین دلیل ما یك ساعت را كوك می‌كنیم تا قبل از اینكه دریچه باز شود و رختخوابت را خیس كند، ساعت زنگ بزند و بیدارت كند تا دستشویی بروی و كیسه را خالی كنی.
می‌دانم كار سختی است، اما بهتر از این است كه صبح بلند شوی و ببینی رختخواب و لباس‌هایت خیس شده. حالا خودت انتخاب كن كه كدام بهتر است.» با توضیح این موضوع، كودك تصمیم می‌گیرد با زنگ ساعت از خواب بیدار شود. در این زمان باید به او بگویید خودش باید از خواب بیدار شود نه اینكه مامان یا بابا از خواب بیدارش كنند.
در این زمان ما معمولا به كودك می‌گوییم: «از مامان و بابا خواهش می‌كنیم اگر بیدار نشدی، بیدارت كنند درحالی كه اصلا وظیفه ندارند این كار را انجام بدهند.» با این حرف به كودك تفهیم می‌كنیم چون از پدر و مادرت خواهش كرده‌ایم به تو كمك می‌كنند. در این صورت وقتی شب‌ها والدین، كودك را برای دستشویی رفتن صدا می‌كنند، او ناراحت و عصبانی نمی‌شود.
2 اجازه بدهید کودک تنهایی لباس‌هایش را عوض کند
اگر با وجود همه این اقدام‌ها صبح روز بعد دیدید كودك خودش را خیس كرده و با زنگ ساعت بیدار نشده، ناراحت نشوید. یك ملحفه و لباس تمیز كنار تختش بگذارید و از او بخواهید خودش ملحفه خیسش را جمع كند و در جایی كه از قبل تعیین كرده‌اید، بگذارد و سپس وارد حمام شود و لباس‌هایش را عوض كند. كودك بلد نیست به خوبی این كارها را انجام دهد ولی با این كار مسوولیت كارش را به خودش می‌دهیم تا حس سرزنش و ناراحتی در او كاهش پیدا كند.
ضمن اینكه وقتی كودك احساس مسوولیت كند، بیشتر همكاری خواهد كرد. ممكن است كارش را به درستی انجام ندهد اما از اینكه كارهایش به خودش واگذار شده، لذت می‌برد. طی زمانی كه این كارها را انجام می‌دهد، می‌توانید به او كمك كنید. پس از یكی دو بار، یاد می‌گیرد چه باید بكند و سعی می‌کند كمتر این اتفاق بیفتد.
3. از تشك زنگ‌دار استفاده کنید
تشك زنگ‌دار هم تقریبا كار ساعت را انجام می‌دهد، با این تفاوت كه تشك بعد از آنكه كمی خیس شد، شروع به زنگ زدن می‌كند. در این حال كودك با شنیدن صدای زنگ بیدار می‌شود، صدای زنگ را قطع می‌كند و به دستشویی می‌رود. اگر زنگ تشك خاموش نشود، تشك به زنگ زدن خود ادامه خواهد داد. این كار باعث می‌شود كودك طی زمان با پر شدن مثانهاش بیدار شود.
از نظر درمانی، استفاده از تشك زنگ‌دار تا 80 درصد جواب خواهد داد اما در تمام دنیا فقط 30 درصد پزشكان و روان‌پزشكان استفاده از آن را توصیه می‌كنند و مشخص نیست چرا از این وسیله با اینكه نتیجه خوبی هم دارد، كمتر استفاده می‌شود.
4. دارودرمانی
اگر بخواهیم به هر دلیلی برای كودكانی كه كنترلی بر ادرار شبانه خود ندارند دارو تجویز كنیم، استفاده از ساعت و تشك زنگ‌دار لازم نیست زیرا كودك با مصرف دارو شب‌ادراری نخواهد داشت. البته باید عمل به توصیه‌های دیگر مانند ادراركردن قبل از خواب، خوردن مایعات كمتر از عصر به بعد و انجام مسوولیت‌های بعد از ادراركردن در صورتی كه احیانا ادرار كرد را همچنان ادامه داد و به ازای هر كار درستی كه كودك انجام می‌دهد یا ادرار نكردن در رختخوابش، به او امتیاز بدهید. استفاده از داروها باعث می‌شود مثانه كودك ریلكس شود و حجم بیشتری از ادرار را در خود جای دهد و دیرتر تخلیه شود. عامل دوم این است كه دریچه یا اسفنكتر مثانه سفت می‌ماند و دیرتر باز می‌شود.
از طرفی داروهای تجویزشده تا حدودی استرس را كم می‌كنند و درنتیجه كودك كنترل بیشتری روی اعمال بدن خود خواهد داشت. همچنین استفاده از داروها تغییری در مغز و سیستم خواب ایجاد می‌كند و وقتی مثانه پر می‌شود، مغز هوشیارتر عمل و كودك را از خواب بیدار می‌كند. داروهای دیگری هم تولید ادرار در شب را كم می‌كنند. در بدن ما هورمونی وجود دارد كه شب‌ها ترشح می‌شود و تولید ادرار را در شب كم می‌كند. دارویی كه ما تجویز می‌كنیم، مشابه این هورمون است. درنتیجه میزان ادرار در مثانه كاهش پیدا می‌كند و شب‌ادراری كودك كم می‌شود. نباید در مورد مصرف داروها نگران باشید. خوشبختانه داروها عارضه عمده‌ای ندارند.
اگر پزشك صلاح دانست دارو تجویز كند، حتما از آنها استفاده كنید. تحقیقات نشان داده‌اند داروها می‌توانند به سیر تكاملی كنترل مثانه سرعت ببخشند. اگر خیلی نگران هستید، بهتر است ابتدا كودك را نزد متخصص اطفال ببرید تا از نظر بیماری‌های جسمی بررسی شود. اگر مسایل جسمی وجود نداشت، با مراجعه به روان‌پزشك اطفال از درمان‌های روان‌پزشكی بهره ببرید زیرا روان‌پزشك با مداخله‌های رفتاری و غیردارویی و در صورت نیاز دارویی به سیر تكاملی كودك سرعت می‌بخشد.