خانه سيف العلماء
اين خانه در محله گزاوشت كه از محلات قديمي شهر بناب است ودرخيابان شهيد بهشتي (خيابان دريا ) قرار دارد. فاصله اين خانه از ميدان اصلي شهر در حدود 500 متر به سمت غرب ميباشد.
مشخصات معماري :
اين بنا مربوط به اوايل دوره قاجاريه است كه به منزل سيف العلماء شهرت دارد كه متعلق به شيخ علي قاضي ميباشد و بنا در دوطبقه و با نمايي آجري رو به جنوب بنا گرديده است كه مصالح عمده آن چوب ، آجر و خشت است.ميتوان گفت اين بنا با الگوبرداري ازمسجداسماعيل بيگ بناب كه مربوط به دوره صفويه ميباشد،ساخته شده است. ايوان جلوي اين منزل داراي چهار ستون با پايه ستونهاي سنگي درست شده است ومساحت اين خانه 450 متر بوده و داراي حياط در جلوي ساختمان و با عرصه اي در حدود 490 متر ميباشد. اين خانه در دوطبقه ساخته شده است. باتوجه به پنجره هاي موجود در طبقه فوقاني چنين استنباط ميشود كه اين خانه در وسط باغ بزرگي قرار گرفته بود كه تماماً در اضلاع چهارگانه آن پنجره هاي كوچكي جهت تهويه و روشنايي استفاده ميگرديد.اين نظريه با اظهارات محلي كاملا مطابقت دارد. خيابان شهيد بهشتي در سالهاي قبل باغ ضلع جنوبي ساختمان را به دو قسمت تقسيم و اضلاع ديگر آن نيز بوسيله وراث به قطعاتي تفكيك و به مرور زمان به واحدهاي مسكوني و تجاري معاصر تبديل گرديده است.درحال حاضر در قسمت شمالي ساختمان، باغ بزرگي هنوز وجود دارد. بعد از ورود به حياط يك ايوان ستوندار با چهار ستون چوبي درجهت شرقي و غربي در يك رديف ديده ميشود كه زير اين ستونها پايه ستونهاي سنگي به ابعاد 42 سانتيمتر در ارتفاع و 37 سانمتيمتر درعرض بصورت مربع و حجاري شده بصورت مقرنس و خطوط كنده زيگزاگي بصور مثلث هستند. قسمت تحتاني پايه ستونها بصورت مربع و قسمت تكيه گاه ستونهاي چوبي بصورت دايره كه وسط آن حفره اي جهت نشست ستونها گود گرديده است.
در حال حاصر حياط اين خانه بصورت مستطيل ودر ابعاد 28 متر طول (غربي – شرقي) و عرض بعد از ايوان 70/7 متر(شمالي – جنوبي) ميباشد. نماي اين ساختمان با آجر و داراي تزئينات آجري در داخل قاب بندي بصورت خفته و راسته ودر نماي طبقه فوقاني بصورت خوابيده و اشكال هندسي و در رخبام بصورت آجرهاي شتري و قورباغه اي كار شده است.
ورودي ساختمان از سمت جنوب و با ورود به سرسرا كه از دو طرف سرسرا دو اطاق در سمت غربي و دواطاق در سمت شرقي وجود دارد. در ضلع شمالي اين اطاقها دواطاقك ديگر نيز در هر قمست تعبيه شده است. در هر اطاق دواشكاف و دوعدد طاقچه درداخل ديواره هاي قطور خشتي وجود دارد.در اطاق انتهايي (ضلع شرقي – غربي) دو شومينه آجري قرار دارد. سپس با يك راه پله به عرض 60/2 متر و به ارتفاع هر 1پله 20 سانيتمتر و به تعداد 4 پله به يك پاگرد كه به دوجهت طبقه بندي فوقاني وسپس با 6 پله به ارتفاع 20 سانتيمتر به بالا راه مييابد.
راه پله در طبقه فوقاني به يك سرسرا منتهي است از نظر پلان ومعماري طبقه فوقاني دقيقاً تكرار پلان و معماري طبقه اول است. در لايه برداري اندودهاي داخلي اين خانه ميراث فرهنگي شهرستان بناب در زير لايه گچي به بقاياي رنگ وتزئينات مختلف هندسي و گياهي با رنگ آبي لاجوردي برخورد نمود.سقــف اين خانه در طبقه فوقاني واول بصورت مسطح ويا مصالح تيرهاي چوبي و پردو پوشش گرديده است. ازويژگي هاي شاخص معماري اين بنا ميتوان به قرينه درنما اشاره كرد. درها و پنجره هاي اين خانه از چوب و با تزئينات قاب بندي مستطيل ومربع بصورت ساده درست شده است. لازم به ذكر است كه مصالح اين خانه اكثراً ازخشت با روكش (نما) آجري، چوب و پوشش داخلي با گچ وكاهگل ودر سقف بصورت كادربندي تزيين گرديده است.