اقدامات بهداشتی وآرایشی روزانه درسگ حائزاهمیت خاصی است. این کارنه تنها باعث درخشندگی وبراقی موها می گردد بلکه به کشف وشناسائی جراحتهای پوستی. انگلها وپوسته پوسته شدن کمک می نماید. برای نگهداری سگ دریک وضعیت خوب ضرورت دارد که پوشش خارجی وموهای حیوان تمیزوبراق بماند. وسائل مورد نیازبرای آرایش روزانه فقط شامل یک برس یا شانه ای است که دارای دندانه های نوک تیزنباشد. سگهایی که دارای موهای نرم هستند را بهترمی توان آرایش نمود. زیرا کثافات ومواد زائد جذب آنها نمی شود وازسوی دیگرموهای آنها حالت کرکی پیدا نمی کند ولی سگهایی که دارای موهای سیم مانند هستند می بایست موهایشان 2 الی 4 باردرطول سال کوتاه شود. ودراین فواصل برس زدن منظم می تواند مورا دروضعیت مناسبی قراردهد. سگهای موبلند نیزنیازدارند که مرتبا شانه وحمام داده شوند. این امرازژولیدگی موها جلوگیری می کند.

آرایش منظم حیوان چندان کارسخت وطاقت فرسائی نیست. این عمل نه تنها باعث تمیزی مو می گردد بلکه باعث عکس العمل نشان دادن پوست وعضلات می شود. قبل ازبرس یا شانه زدن بهتراست که پوست را به خوبی وتوسط هردودست ماساژداد. این امرباعث بهبود گردش خون درپوست گشته وازسوی دیگربه جداشدن موهای مرده ازسطح بدن نیزکمک می کند. بعدازاین کارباید موهای حیوان را به خوبی برس زد یا شانه کشید تا موهای مرده ازبدن زدوده شود. سگهایی که دچارریزش موهستند به آرایش بیشتری نیازدارند. بخصوص اگردرداخل خانه نگهداری می شوند. این کاررشد موهای جدید را تشویق می کند وزمان موریزی را کاهش می دهد. درمورد نژادهای کوچک خانگی چنانچه این عمل برروی یک ورق کاغذی بزرگ نظیرروزنامه انجام گیرد می توان پس ازاتمام برس زدن به راحتی این کاغذ که حاوی موهای ریخته شده است را جمع کرد ودورانداخت. وبه این ترتیب می توان ازآلوده شدن لباسها ووسائل منزل با موهای سگ پیشگیری نمود. درواقع یکی ازمعضلات صاحبان سگهای خانگی ریزش موی حیوان آنها است وبه گمان وقوع یک بیماری پوستی به دامپزشک مراجعه می کنند. درتوضیح این مطلب باید گفت که موها نیزمانند سایرسلولهای بدن دارای زندگی محدودی هستند وپس ازطی این دوره می میرند وازبدن جدا می شوند. درک صحیح این مطلب وقتی کسب می گردد که شما به برس خانوادگی خود نظری بیاندازید. قطعا دربرس تارهایی ازموهای خود را خواهید یافت. این موها چیست وازکجا آمده است؟ این موها درواقع همان موهای مرده هستند که چون اتصال ریشه آنها سست شده است هنگام برس زدن کنده شده ودرلابلای دانه های برس قرارگرفته اند. مثال دیگرزمانی است که صبح ازرختخواب برمی خیزید اگربه دقت برروی بالش خود بنگرید چند عدد ازتارهای موی خود را خواهید دید که دراثراصطکاک سربا آن جدا شده است. ولی نکته مهمتراین است که درشرایط طبیعی با مرگ هرمویک رشته دیگربه وجود می آید ورشد می کند واین همان عاملی است که سرافراد را همیشه پرازمونگه می دارد. ولی اگرسرعت مردن وریزش موها ازسرعت خلق ورشد آنها بیشترگردد موها کم پشت شده وبه تدریج پوست آن ناحیه قابل رویت می گردد. پدیده ای که آن را تحت عنوان بی مویی نامگذاری کرده اند. درایجاد بی مویی عوامل بسیارزیادی دخالت دارند که می توانند منجربه بیماری پوست وموگردند وباعث ریزش موها شوند. دراینجاست که لفظ بیماری را به کارمی برند.

باید دانست که سگها دارای ریزش موی فصلی نیزهستند که دراین ایام ریختن موها شدت می گیرد. به طوری که بادست کشیدن به بدن حیوان تعداد بی شماری موجدا شده وبه سطوح مختلف ازجمله دست. لباس. اشیاء داخل منزل می چسبند واین همان شکایت قدیمی مراجعه کنندگان ودارندگان سگ است. ولی بدن این حیوانات هیچگاه بی مویی را نشان نمی دهد. پس این پدیده یک بیماری نیست بلکه یک حالت فیزیولوژیک است که البته تحت شرایطی ازقبیل سوء تغذیه. استرس. کمبود ویتامینها و000 تشدید می شود. وتنها راه علاج آن برس وشانه زدنهای مکررو روزانه می باشد. غیرازایام موریزی سگهای خارج ازخانه اغلب نیازی به آرایش ندارند. زیرا درمقابله با شرایط جوی لازم است که روغنهای طبیعی را درموهای خود داشته باشند. حتی به سگهایی که پوست خیلی خشک وپوسته پوسته دارند می توان روغن کبد ماهی داد وازمکملهای مشابه استفاده کرد. آرایش سگها به منظورنمایش ومسابقه می تواند جنبه جدی تری پیدا کند ودرکشورهایی که این مسائل مطرح می باشد بسیاری ازافراد ترجیح می دهند که حیوان خود را برای آرایش وشستشو به سالنهای مخصوص اینکارارجاع دهند. دراین سالنها حیوان به نحو حرفه ای مورد آرایش قرارمی گیرد. حتی آرایش نمودن برخی ازسگها نظیرOld English Sheepdog به وسائل اختصاصی احتیاج دارد.

چنانچه برس زدن موهای سگ به طورمنظم صورت پذیرد معمولا نیازچندانی به شستن حیوان نمی باشد. اما درمواردی که آلودگی پوست وموها با شانه زدن رفع نمی شود ویا حیوان دارای موهای سفیدی است که به شستن احتیاج دارد می توان اقدام به شستشو وحمام دادن حیوان کرد. با این وجود شستشوهای مکرر وزود به زود به دلیل نرم شدن موها وازبین رفتن چربیهای طبیعی پوست به هیچوجه توصیه نمی شود.

برای شستن بدن سگها بهتراست که ازشامپو استفاده گردد ودراین رابطه می توان ازانواع شامپوهای بچه بهره گرفت. مشروط برآنکه نهایتا بدن حیوان را به خوبی آب کشیده ودرضمن طی چند روزبعد موها وپوست را ازلحاظ وجود شوره مورد بررسی قرارداد. چنانچه بعد ازشستشو بدن حیوان شوره بزند به دوموضوع باید مشکوک شد. اول آنکه به آن شامپو حساسیت وآلرژی وجود دارد. دوم آنکه عمل آب کشیدن به طورمناسب صورت نگرفته است. درهردوصورت بدن حیوان خارش می گیرد واین مسئله می تواند صاحب دام را سریعا متوجه موضوع نماید. درهرصورت بهتراست که درمواجه شدن با چنین مواردی با یک دامپزشک آگاه مشورت شود ویا درشستشوی بعدی ازشامپوی دیگری استفاده گردد. برای شستن دام بهتراست که ازآب ولرم مایل به سرد بهره گرفته شود زیرا دراحساس سگها حرارت گرم 27 درجه وحرارت داغ معادل 38 درجه می باشد.

درزمان حمام دادن یا شامپو زدن باید دقت کرد که شامپو وآب وارد چشمها وگوشهای حیوان نشود. استفاده ازوانهای کوچک ویا تشت برای شستشوی حیوانات مناسب است. بدین ترتیب می توان سگ را به طورکامل درآب شناورساخت وبه خوبی شست. بسیاری ازحیوانات چنانچه ازاوان زندگی به حمام کردن عادت داده شوند ازاین عمل لذت می برند اما شستن سگهای بزرگی که ازحمام خوششان نمی آید کارمشکلی است واغلب به کمک فرد دیگری نیزنیازدارد. پس ازاتمام شستشو وبخصوص درایام سرد باید بدن حیوان را خشک کرد. بهتراست تا چند ساعت ازبرخورد هوای سرد با سگ جلوگیری کرد. این نکته بخصوص درسگهای نژاد کوچک ازاهمیت بیشتری برخورداراست.

نحوه خشک کردن حیوان نیزبه حوصله وزمان وامکانات صاحب آن بستگی دارد. می توان سگ را به وسیله یک پارچه جاذب الرطوبه مثل لنگ یا حوله خشک کرد. برخی ازافراد ترجیح می دهند که سگ خود را به وسیله موخشک کن های برقی خشک کنند.

گاهی اوقات وبسته به شرایط جغرافیایی ممکن است موها به وسیله موادی ازقبیل نمک. قیر. لجن. رنگ. صمغ درختان وامثال آن آغشته وآلوده گردد. دراین موارد برای پاک کردن مووپوست به هیچوجه ازموادی نظیربنزین. نفت. تورپنتین ومواد شیمیائی مشابه استفاده نکنید. زیرااین مواد باعث خشکی پوست وتخریب آن می گردند. چنانچه این آلودگیها مختصروسطحی باشند می توان با قیچی موهای آلوده را قیچی کرد. درغیراین صورت بهتراست که منطقه آلوده را به وسیله روغنهای گیاهی یا معدنی به مدت 24ساعت چرب نگه داشت وبعد ازآن به وسیله صابون وآب بدن را شستشو داد.

درمناطقی که گیاهان تیغ داررویش زیادی دارند. صاحبان سگها می بایست به طورمکررنواحی مختلف بدن حیوان نظیربین پنجه ها. زیرپاها. اطراف گوشها ودستگاه تناسلی را بازرسی نموده واین خارهای خطرناک را ازبدن جدا سازند.

گل ولای ولجن وتوده های سفت اغلب دراطراف گوش وزیرپاها یافت می شوند وباعث آلودگی محیط وگرفتاریهای زیادی می گردند. دربعضی موارد حیوان با توسل به دندانهایش سعی به کندن ودفع آنها می کند. این توده ها را به راحتی می توانید ازسطح موقیچی کرده وجدا سازید. درانجام این کارباید به دونکته توجه کرد. اولامو را نباید آنچنان قیچی کرد که کم پشتی آن بارزگردد. دیگراینکه به پوست نیزآسیبی وارد نگردد. البته توده های کوچک را بهتراست که با شانه کردن ازسطح وموازی با پوست ازروی موها جدا نمود. اقدامات آرایشی وبهداشتی تنها محدود به موها نمی شود بلکه چشم ها. دندانها. ناخنها وگوش ها نیزباید مورد مراقبتهای خاص قرارگیرند.