تقریبا همه با این موضوع که امسال شگفتی های زیادی در دنیای فناوری داشتیم؛ موافق اند. عرضه آی پد، قدرت یک گجت را به ما نشان داد و سلطه فیسبوک بر سراسر جهان با نیم میلیارد مخاطب هم قدرت اینترنت را! اما به هر حال هر چه بود گذشت ... حالا وقت آن است که پیش بینی کنیم در سال 2011 قرار است چه اتفاقاتی در خصوص گجت ها و سیستم عامل ها ویا وب سایت ها بیافتد. این مساله را در بخش اول این مقاله، در مورد "تبلت ها و نت بوک ها" – "سیستم عامل ها" و "تکنولوژی های تحت وب" بررسی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید تا به سفر در آینده بپردازیم. ‏

‏ -تبلت ها در برابر نوت بوک ها: ‏ ‏
در سال 2010 اپل محصولاتی تولید کرد که توانست بازار و توجهات را معطوف خود کند. شاید بتوان از iPad به عنوان انقلابی ترین گجت امسال نامبرد. چون هم توانست بازار را متحول کند؛ هم مصرف کنندگان را کاملا راضی می کرد و هم جایگاه اپل را بالا برد و اپل با موفقیتی که از آی پد کسب کرده بود توانست بار دیگر در صدر اخبار دنیای تکنولوژی حضور پیدا کند و مایکروسافت را به عنوان بزرگترین شرکت فناوری جهان کنار بزند، سال 2010 اپل توانست عنوان ‏ بزرگترین شرکت فناوری جهان ‏ را از آن خود بکند. بدون شک موفقیت تبلت ها در سال 2011 ادامه خواهد یافت. چرا که این محصولات جدید توانسته اند که جایگاه واقعی خودشان را در دست مصرف کنندگان پیدا کنند و همچنین بسیاری از مصرف کنندگان از تبلت به مراتب بیشتر از نوت بوک لذت می برند. ‏

این ها همه واقعیات مسلم بودند. اما اگر بخواهیم به 2011 بنگریم، چشم اندازی که پیش رویمان قرار می گیرد، بسیار شبیه آن چیزی است که امسال مشاهده کردیم. احتمالا فروش نوت بوک ها مانند امسال سیر نزولی خود را ادامه خواهد داد و فروش تبلت ها هم بالا تر می رود. این ها همه روند فعلی است. پس آیا تحولی در کار نخواهد بود؟ در این بحث، اول از همه باید به این نکته اشاره کرد که فروش آی پد همچنان به خوبی پیش می رود و اگر چه نقص هایی هم در آن مشاهده می شود، اما به نظر می رسد مشتریان این نقص ها را نادیده می گیرند. با این حال اصلی ترین عاملی که می تواند باعث جنجالی عرضه شدن یا نشدن نسخه جدید آیپد بشود؛ این است که آیا اپل حرفی برای گفتن دارد یا خیر؟ اگر قرار باشد یک طراحی و نو آوری جدید در آیپد صورت بگیرد، باز هم شاهد جنجال های تبلتی زیادی خواهیم بود اما اگر قرار باشد فقط بعضی نقص ها برطرف شود، آنگاه موضوع مانند iPhone 3G و 3Gs خواهد بود. ‏

در خصوص تبلت ها باید پذیرفت فقط اپل نیست که تبلت تولید می کند و شرکت های بسیار دیگری هم پس از عرضه آی پد در این کار وارد شدند. یکی از موفق ترین نمونه ها تبلت گلکسی سامسونگ بود که توانست توجهات زیادی را به سوی خودش جذب کند. این تبلت با ویژگی های عالی و بالایی وارد بازار شد و کم و بیش خود را به عنوان یک رقیب برای آیپد مطرح کرد. از قضا، در بعضی جنبه ها مانند وجود دوربین جلویی، گلکسی بهتر از آیپد عمل کرده است و همین باعث شده که این تبلت هم پتانسیل بالایی برای رشد داشته باشد. به طوری که شاید با نسخه بعدی خود بتواند در سال 2011 موفقیت های بسیار بسیار بیشتری کسب کند. ‏

در کل تبلت ها را باید به عنوان گجت های برنده سال 2011 پذیرفت، اما مساله این جاست که چگونه مدل هایی، در این حوزه موفق خواهند بود: ‏

با نگاهی به جنجالی ترین تبلت های ارائه شده امسال می فهمیم که اپل به عنوان شرکتی که ایده تبلت را در سطح جهانی به اجرا در آورد توانسته به موفقیت برسد و البته سیستم عامل آی پد یعنی آی او اس نیز نقش زیادی در این موفقیت داشته است. اندروید هم در گلکسی به کارگرفته شد و باز هم ایده موفقی در آمد. اگر چه نسخه Froyo برای اسمارتفون هاست و برای تبلت ها بهینه سازی شده، اما باز هم توانست مخاطبانش را راضی نماید. بر عکس تبلت هایی که از ویندوز 7 استفاده می کردند و یا ترکیبی از تبلت و نوت بوک بودند، کمتر اقبالی در بازار داشتند. اما شاید بتوان پرچم دار تبلت های ویندوزی را Libretto W100 از توشیبا دانست که از طراحی خلاقانه ای استفاده می کرد. ‏

در سال آینده Honeycomb اندروید را پیش رو داریم که اختصاصا برای تبلت ها بهینه سازی شده است و با این اوضاع انتظار به بازار آمدن تبلت هایی باسیستم عامل اندروید بسیار است. اما بر حسب تجربه تبلت های ویندوزی نمی توانند بخت و اقبال چندانی داشته باشند، مگر این که طراحی جالبی را به کار ببرند. انگار کاربران هم نمی خواهند ویندوز را به دنیای تبلت راه دهند. ‏

اما وقتی به نوت بوک ها می رسیم، می بینیم که امسال حرف خاصی برای گفتن نداشتند. هر چند هیچ وقت انتظار نمی رود که تولید یک محصول مانند نوت بوک به طور کامل متوقف شود. اما دست کم باید این واقعیت را پذیرفت که هم تولید کنندگان و هم مصرف کنندگان گرایش کمتری به تولید نوت بوک دارند. در واقع باید مخاطبین را به چند دسته تقسیم کرد: ‏

عده ای که از نت بوک ها برای کار هایی مثل گشت و گذار در وب و یا همراه داشتن اطلاعات معمولی و کارهای ابتدایی با آفیس و ... استفاده می کردند؛ عملا نوت بوک ها و نت بوک های خود را کنار گذاشته و به تبلت ها پناه برده اند. در خصوص گیمر ها هم باید گفت که آشیانه ی اصلی آنها، از ابتدا کامپیوتر های رومیزی بوده و هست. می مانند عده ای که به طور حرفه ای با کامپیوتر کار می کنند. این افراد معمولا همیشه نیاز به وسیله ای دارند که در عین قابل حمل بودن، توانایی پاسخ به نیاز هایشان را داشته باشد. از این رو نوت بوک هایی که اینگونه افراد را هدف می گیرند؛ به هیچ وجه بازنده نخواهند بود اما در خصوص دو مورد دیگری که در بالا نام برده شد، این محصولات از تبلت ها شکست خوردند. اگر چه شاید این مساله برای پلتفرم اپل کاملا صدق نکند اما باز هم با وجود غالب بودن نوت بوک های ویندوزی می توان به این نتیجه رسید. پس دست کم وضع نوت بوک ها در سال 2011 از امسال بدتر خواهد بود. ‏

‏ -سیستم عامل ها: ‏ ‏
در این خصوص هم در سال 2010، سیستم عامل ها به خوبی محک زده شدند و معلوم شد کاربران کدام سیستم عامل ها را بیشتر دوست دارند. در خصوص سیستم عامل های دسکتاپ، هنوز ویندوز در صدر جدول قرار دارد و از نظر میزان کاربرد و استفاده، رتبه اول است آن هم با اختلاف بسیار بسیار زیاد نسبت به رقیبانش. ‏

تصویری که در بالا دیدید، مربوط به سهم کلی سیستم عامل هاست. اما اگر بخواهیم به تفکیک بررسی کنیم، وضعیت کاملا متفاوت می شود. ویندوز در کامپیوتر های رومیزی یا لپتاپ ها موفق عمل کرده اما در تلفن های هوشمند و تبلت ها جای زیادی برای خود باز نکرده است. تبلت هایی که بر اساس ویندوز 7 ارائه شدند، با استقبال زیادی مواجه نشدند و ویندوز فون 7 هم بر اساس اخباری که تا کنون منتشر شده است، فروش چشمگیری نداشته. اگر به کامپیوتر های رومیزی برگردیم و این بار از نظر فنی به ماجرا بنگریم، با نتایجی نسبتا متفاوت رو به رو خواهیم شد. ‏

علی رغم این که ویندوز 7 در مقابل نسخه های پیشین توانسته به خوبی آبرو داری کند، اما باز هم در خیلی از موارد ضعف هایی نسبت به xp دارد. این سیستم عامل با مشخصات سخت افزاری بسیار متنوعی سازگار است و این مساله یک نقطه قوت بزرگ برای آن محسوب می شود. در مقابل اشکالات امنیتی زیادی وجود دارد که ویندوز را در مقابل خطرات آسیب پذیر می سازد. افزون بر این و با تاسف بسیار، باید گفت که ویندوز 7 هنوز هم از برخی ناپایداری ها رنج می برد. به طوری که حتی با مشخصات سخت افزاری بالا و مناسب، شاهد Not Responding شدن یا Crash کردن برنامه ها هستیم و این هم یکی دیگر از نقاط آسیب پذیر بودن ویندوز می باشد. با این حال طبق آمار؛ در هر ثانیه 7 ویندوز 7 به فروش می رود و این نشان می دهد که کاربران متوسط و یا نسبتا حرفه ای تا حد زیادی از امکانات این سیستم عامل راضی می باشند. ‏

روند گرایش سیستم عامل های دسکتاپ به مک یا ویندوز کاملا قابل تفسیر نیست؛ چون هر یک قشر خاص خود را طلب می کنند اما در عین حال می بینیم که روند گسترش لینوکس در طی این سال ها بسیار کند بوده و علیرغم نسخه های زیاد و پایداری زیاد؛ نتوانسته است مخاطبان زیادی را به سوی خود بکشاند. سهم 93 صدم درصدی هم گویای همین واقعیت می باشد. به هر حال در این مورد امیدواریم هم کاربران و هم سیستم عامل ها به آنچه استحقاقش را دارند برسند. ‏

حالا ببیایید نگاهی به سهم سیستم عامل های موبایل بیاندازیم. نمودار زیر که تغییرات سهم سیستم عامل ها را در 6 ماه نشان می دهد، از سه سیستم عامل عمده و قدرتمند، یعنی : iOS، اندروید و RIM تهیه شده است. ‏

همانطور که می بینید، سیستم عامل RIM از بلک بری، فراز و نشیب زیادی را طی کرده و در نهایت افت داشته است. آیفون هم همینطور. با این تفاوت که در اواخر نمودار، رشد آن را می بینیم. اما چیزی که جلب توجه می کند؛ محبوبیت اندروید است که به 32 درصد می رسد. ‏

سیستم عامل اندروید دارای قابلیت هایی است که توزیع آن برروی گجت های مختلف را راحت تر می کند و باز متن بودن آن هم باعث شده که تقریبا در همه جا با برخی تغییرات قابل اجرا باشد. این سیستم عامل در تعامل با کاربرانش نیز بسیار موفق بوده و همه این ها باعث شده که سیر صعودی متناوبی داشته باشد. iOS هم سهم قابل توجهی دارد. چون باید به این نکته توجه کرد که اندروید در دستگاه های بی شماری استفاده می شود اما آی او اس فقط در آیفون و آیپاد تاچ و آیپد مورد استفاده قرار می گیرد و سهم آن با در نظر گرفتن این عوامل همچنان بالاست. هر چند که در طی شش ماه، شش درصد کاهش سهم داشته است. با این حال تقریبا همه روی این موضوع که به زودی اندروید پلتفرم غالب تلفن های هوشمند خواهد شد؛ اتفاق نظر دارند. هر چند که این موضوع را نمی توان به قدرت فنی سیستم عامل ربط داد. نمودار دیگری هم وجود دارد که سهم این سیستم عامل ها را، در میان دارندگان تلفن همراه نشان می دهد. در این نمودار می بینیم که سهم RIM نسبتا رو به کاهش است؛ سهم آیفون تقریبا ثابت می باشد و سهم اندروید پیوسته در حال افزایش است. که بر همین اساس، این نمودار هم نمی تواند تغییری در نتیجه گیری نهایی ایجاد کند. ‏

سیستم عامل هایی مانند سیمبیان که چندی پیش بسیار پر استفاده و مطرح بودند؛ اکنون چندان مطرح نیستند و نظرات کاربران خیلی به آنها معطوف نشده. پیش بینی می شود که در سال 2011 اگر همه چیز همینطور پیش برود؛ آندروید در رقابت با بقیه سیستم عامل ها پیروز می شود.(هر چند که انتظار یک شک جدی از طرف اپل هم چندان دور از ذهن نیست). iOS هم دستکم مخاطبان فعلی اش را به خوبی حفظ می کند و در نهایت سیستم عامل هایی که رابط کاربری مناسبی ندارند و از نظر فنی نمی توانند نیاز های کاربرانشان را براورده کنند؛ روز به روز سهم کمتری پیدا می کنند. به هر حال باید صبر کرد و دید که آیا سرنوشت اپل اینگونه خواهد بود یا به خوبی از پس اندروید بر خواهد آمد: ‏

‏ -تکنولوژی های تحت وب: ‏ ‏
امسال خیلی از فناوری های موثر هم به وب پیوستند. در سال های اخیر وجود فناوری هایی مثل jQuery ، JAVA، فلش و Css جذابیت بیشتری به وب داده اند. مساله ای که خیلی در این زمینه مطرح بود؛ این بود که اپل حاضر نبود از فلش برروی آیفون استفاده کند و به همین دلیل خیلی از کاربران نمی توانستند بعضی از ویدئوهای وب را تماشا کنند و خیلی کار های دیگر هم برای آن ها ممکن نبود. ‏

همه ی مسائل به اپل ختم نمی شوند. ایده ساخت HTML 5 چند سالی است که مطرح شده و مرورگر ها کم و بیش از آن پشتیبانی می کردند. اما امسال استفاده از HTML5 تقریبا به طور رسمی شروع شد و تا این جا نسخه موبایلی یوتیوب که از HTML5 استفاده می کند؛ یکی از مطرح ترین سایت های تحت این فناوری می باشد. در مورد حجم و سرعت هم HTML5 توانایی های بیشتری نسبت به فلش دارد و اگر آن را با CSS3 هم ترکیب کنیم؛ به وب سایتی فوق العاده دسترسی پیدا خواهیم کرد. ‏

اما در رقابت بین فلش و HTML5 که چند سالی است ادامه دارد؛ کدام یک پیروز خواهند شد؟ باید گفت که HTML5 توانسته است جای خود را به خوبی در عرصه وب باز کند و خود را به خوبی مطرح سازد. دمو هایی که از HTML5 روی وب قرار گرفته؛ نشان می دهد که این فناوری می تواند کاربرد های بسیار جالبی را در عین حجم کم ارائه دهد. از اجرای فریم های مخصوص تا ویدئو های بهتر و اسکریپت های قوی تر گرفته تا تکنولوژی های پیشرفته ای مانند WebGL که گرافیک سطح بالایی را در وب ایجاد می کند؛ همه از قدرت های استثنایی HTML5 هستند که ثابت می کنند این فناوری هسته ی بسیار خوبی برای طراحی و اجرای صفحات وب خواهد بود. ‏

از نظر سرعت و امنیت نیز، HTML5 بسیار برتر از فلش می باشد. پس پتانسیل کشتن آن را دارد. این جا یک جمله است که به خوبی از عهده توصیف این رقابت بر می آید: "از دل برود هر آن که از دیده برفت" و بر این اساس تا وقتی که فلش از دیده ی ما خارج نشود؛ از میان نمی رود. گمان هم نمی کنیم که این گونه بشود چون فلش در حال حاضر تقریبا در همه جا کاربرد دارد و برای منسوخ شدن زمان زیادی لازم است. ‏

پس در مورد رقابت این دو بیشتر از یک سال برای معلوم شدن برنده نهایی زمان لازم است. با این حال در سال 2011 انتظار ها بر این است که سهم HTML5 بیشتر شده و سهم فلش کمتر شود. اما خیلی ها پیش بینی می کنند که در نهایت HTML5 برنده خواهد شد. ‏

‏ -سخن آخر: ‏ ‏
در پایان هر سال لازم است نگاهی به آن چه حاصل شده انداخته شود و همچنین نگاهی کنیم به چشم اندازی که سال بعد، در پیش رو داریم. در بخش دوم نگاهی خواهیم داشت به برندگان و بازندگان در عرصه کنسول های بازی، پردازنده ها و کارت های گرافیک. اما شما چه تحول هایی را از سال پیش رو انتظار دارید؟ ‏