ايرن:در ژانويه سال 2011 سازمان حافظ زيستبوم شيخ نشين ابوظبي در تالاب حفاظت شده Wathba ياسمين را براي يافتن مسير مهاجرتي با استفاده از سيستم مرتبط با ماهواره علامت گذاري نمود. ياسمين يکي از 15 فلامينگوي بزرگ Phoenicopterus ruber کشور امارات متحده عربي مي باشد که از سال 2005 براي پژوهش درباره يافتن مسير مهاجرت، آشيان هاي جوجه آوري و ايستگاه هاي استراحت ميان راهي با کمک ردياب هاي ماهواره اي علامت گذاري گرديده اند و تا کنون 9 قطعه کماکان به ابوظبي مهاجرت مي نمايند.

داده هاي بدست آمده از رهيابي اطلاعات بسيار جالبي را از مهاجرت بين سواحل جنوبي خليج فارس تا ايران و قزاقستان به نمايش گذاشته است. سندباد دريا نورد يکي از نخستين فلامينگو هاي مورد رديابي پس از حرکت از ابوظبي چند روزي در سواحل ام القوين بوده، سپس به مدت دو ماه در درياچه نيريز فارس توقف داشته و پس از حرکت و استراحت موقت در ساحل ترکمنستان به مقصد نهايي خود يعني قزاقستان وارد شد.

از چند دهه گذشته با حلقه گذاري فلامينگو ها و بررسي مکان يافتن نمونه و کنترل حلقه مکان و مسير زادآوري و مهاجرت مورد بررسي قرار مي گرفت ولي اکنون به لطف توانايي هاي فناوري جديد حرکت نمونه در هر لحظه ازقابليت پايش و تحليل داده ها برخوردار مي باشد. حقايق جديد رونماي نامناسبي از وضعيت فلامينگوها در حين مهاجرت از مرزهاي جغرافيايي ايران را به اثبات رسانيده است. تالاب هاي فارس که روزگاري مکان مناسبي در مسير مهاجرت مرغان خسيني و درنا هاي خاکستري بوده و در سال هاي پرباران مکان زاداوري پليکان و کفچه نوک اينک به شوره زاري خشک و تهي از قطره اي اب بدل گرديده اند. نابودي هامون جازموريان و گاوخوني نيز شانس بقاي گونه هاي مهاجر را بسيار کاهش داده است و از ان هولناک تر نابود نمودن اروميه مي باشد.

بنا بر گذارش کارگروه فلامينگو هاي سازمان IUCN در سال 2001 تعداد 24000 قطعه فلامينگو براي زاداوري در درياچه حظور داشتند. بهره کشي از ذخاير ارتميا که از سال 2000 آغاز گرديده بود بنا بر نظر اين پژوهشگران تحديد جدي براي پايداري جمعيت محسوب مي گرديد. بر اساس اين گذارش در سال 2002 کلوني هاي زادآوري فلامينگو که غالبا در جزيره اشک ايجاد مي شد ديگر مشاهده نگرديدند. و اين شروع ماجرا بود. مسدود نمودن ورودي رودخانه هاي آبخيز درياچه باعث افزايش غلظت نمک و به دنبال آن حشکيدن اروميه گرديد. تنها بايد افسوس خورد بر حال اين زيستبوم که برخي از مسئولان مرتبط با آن سخن از پرورش شتر در بستر تفديده چيچست مي گويند و ديگري با اطمينان خاطر دم از عمر 50 ساله تخم ارتميا در زير آفتاب سوزان مي زند. اين چگونه زيستبومي است که در چند صد کيلومتر آن سو تر، درياچه وان ترکيه سرريز از حيات و زندگي است و چيچست محکوم به نيستي.

به احتمال بسيار زياد مرغان حسيني اروميه بهره هوشي بالايي داشته اند و شرط بقا و پايداري نسل خويش را در هجرت به امارات متحده عربي دانسته اند. در ماه سپتامبر سال 2009 خبر بسيار جالبي بگوش رسيد. يک کلوني زاداوري فلامينگو به تعداد 10000 قطعه در نزديکي بندر دبي يافت گرديد! پژوهشگران 1954 آشيانه گلي مشاهده نمودند و در ان هنگام 800 قطعه جوجه در اين اجتماع به چشم مي خورد.

اين خبر موفقيت بسيار بزرگي براي دبي مي باشد. از سال 1922 که آخرين گذارش از مشاهده اينگونه کلوني زاداوري در جزيره بوبيان کويت به ثبت رسيد تا اواخر قرن ديگر آماري از زادآوري فلامينگوي بزرگ در جنوب خليج فارس در دست نمي باشد. البته در سال هاي 1990و93 و 94 فلامينگوها بصورت پراکنده سعي در آشيان سازي داشتند ولي اجتماعي اينگونه بزرگ تاکنون رويت نگرديده بود.
به دنبال اين واقعه، کارشناسان به فوريت پيشنهاد حفاظت اين بخش از ساحل ابوظبي را به مقامات تقديم نمودند. به دليل نزديکي اين کلوني تا بندر اين احتمال حتمي است که به دليل افزايش فشار جمعيت انساني و ساخت و ساز انبوه ، پرندگان احساس نا امني نموده و اين کلوني را ترک نمايند.

شيخ نشين ابوظبي گام هاي بزرگي را براي بهبود شرايط زيستگاه هاي آبي خود برداشته است. لاک پشتان دريايي و پستانداران دريايي چون دلفين و دوگونگ در کنار پژوهش هاي علمي از امنيت کافي در زيستگاه هاي خود برخوردار مي باشند . در سال هاي اخير پناهگاه هاي حيات وحش ساحلي چون Al Wathba با هدف پايداشت جمعيت پرندگان مهاجر و بومي و پرنده نگري ايجاد گرديده اند. پناهگاه حيات وحش Al wathba با وسعت 5 کيلومتر مربع در سال 1998 بنا بر فرمان شيخ زايد آل نهيان ايجاد گرديد و اکنون زيستگاه 232 گونه پرنده مي باشد.درياچه آب شوري به مساحت 1.5 کيلومتر مربع در اين منطقه وجود داشته و در همين ناحيه در سال 2005 نخستين فلامينگو براي مسير يابي با ماهواره علامت گذاري گرديد. فاصله اين زيستگاه تا شهر ابوظبي 40 کيلومتر بوده و امکان بازديد عمومي از ان براي حفظ آرامش و از دست ندادن ارزش هاي زيستي مقدور نمي باشد ولي درکنار پژوهشگران ، گروه هاي دانش آموزان به تعداد محدود براي پرنده نگري به اين ساحل مي آيند.

پژوهش هايي که از سال 2005 شروع گرديده و تشکيل کلوني زاداوري در سال 2009 همه گواهي از ناتوانايي و بي دانشي ما در حفظ زيستبوم هاي آبي مي باشد. نخستين مرحله فاجعه خشکاندن هامون جازموريان به دليل تغيير رژيم آبي هليل رود بود که کسي بدان توجهي ننمود. مانند ديواري فرسوده که آجري را از پي آن بردارند به تدريج بي فکري اثر خويش را نمايانيد. طشک، بختگان، ارژن، گاوخوني، اروميه و مسيله قم همگي به يکباره خشکانيده شدند. تا حال در جواب دلسوزان زيستبوم و شکايت از بيداد و جفا در حق زيستگاه ها، پرديسانيان سري تکانده و لبخندي تحقير اميز مي زدند که جان دو قورباغه چه ارزشي دارد. بله جان دو قورباغه و يک درنا در برابر سلامت يک جامعه قابل قياس نيست ولي تغيير مسير مهاجرت يک گونه شاخص زيستگاه نشان از تغييراتي دارد که در آينده اثر منفي خويش را به مساوات بر آدم و حيوان خواهد گذارد.

تنها زيستگاه آبي که تابحال طعم تلخ زهکشي و سدسازي را نچشيده بود ميانکاله و خليج گرگان بود که گويا مي بايست آخرين پناهگاه گروه هاي مرغان حسيني باشد که چند صباحي در حين سفر رحل اقامت در اين ديار مي افکندند.

با اندک گماني مي توان شرايط پيش روي ميانکاله را برآورد نمود. بعيد نيست که فلامينگوها به يمن از دست دادن اين آخرين ايستگاه امن خود در طول مسير مهاجرت بين قزاقستان و ابوظبي همچون آناني که براي زاداوري به اين سرزمين پناه اورده اند براي هميشه بهار و پائيز ساحل ابوظبي را در کمال آسايش و آسودگي خيال تجربه نمايند.

... چه زيبا بود ميانکاله
... چه شکوه مند بود چيچست وگاوخاني