مجله نوروز > جامعه

 - گشتی کوتاه در برخی از نقاط دیدنی شهر همدان

عکس و گزارش: امیدسلیمی بنی/ همدانا، همگتانا، اکباتان یا هر آنچه اسمش بوده و هست، شهری است زیبا در غرب ایران. تا تهران 5 ساعت بیشتر راه نیست.

مردمش عموما فارس زبانند و در اطراف آن طوایف ترک و لر و کرد ساکنند. همدانیها عموما دارای خلق و خوش آرام و به دور از تنش و خشونتند. این را می شود از همان برخورد اول فهمید. خصوصا وقتی در بازار به دنبال سوغات این شهر، انگشت پیچ می گردی که نوعی شیرینی نیمه مایع است، با چسبندگی فراوان، به رنگ سفید که مثل گز انگبین، شیرین است.

کاسبها، چانه می پذیرند و از کم و زیاد درآمد گلایه نمی کنند. این شهر، در بهار و به خصوص روزهای ابتدای سال، هوای ملایم و دلچسبی دارد که گاه گاه با بارانهای ناگهانی، هاشور می خورد.

دیدنیهای همدان

همدان، پایتخت سلسله های پادشاهی زیادی بوده، این شهر که از دیرباز به دلیل استراتژیک بودن آن، مورد توجه حاکمان سیاسی وقت بوده، تاریخی مصور برای دوره های مختلف زندگی ایرانیان شمرده می شود. از مادها، آشوریها، هخامنشیان، تا بعد از اسلام که همدان برای خود قطبی در علم و فرهنگ شمرده می شد.

از این روست در همدان، مکانهای فراوانی از دوران باستان گرفته تا مقبره های شعرا، عارفان و عالمان به چشم می خورد. یکی از معروفترین این مکانها، مقبره نابغه شرق، ابن سینا، دانشمند بزرگ ایرانی است.

آرامگاه این فیلسوف، طبیب و دانشمند را از روی قدیمی ترین بنای تاریخ دار دوره اسلامی در ایران، یعنی گنبد قابوس بن وشمگیر ساخته اند. اما کمی با هم تفاوت دارند. آرامگاه بوعلی اندازه نیمی از گنبد قابوس است. آن گنبد هیچ منفذی از پایین تا بالا ندارد. ولی آرامگاه بوعلی سینا، 12 ستون دارد که نشان دهندة دوازده رشته دانشی است که ابن سینا بر آن ها احاطه داشته. گفته می شود مکان فعلی آرامگاه، منزل ابوسعید دخدوک بود که شیخ مدتی میهمان او بود و از دوستانش به حساب می آمد. این مقبره  در زمینی به مساحت 3090 متر مربع احداث شده و زیر بنای اصلی آن حدود 1792 متر مربع است .

نمای آرامگاه از سنگ خارا است. چهار طرف آن را راهروهایی با دیواره های خارا گرفته اند و در زیر مقبره نیز موزه ای از یادگارهای دوران پس از اسلام همدان برای بازدید ساخته شده.

کاخ و تپه باستانی هگمتانه

در میدان ورودی شهر، جایی که می توان از آنجا، دورنمای الوند سر به فلک کشیده را دید، ویرانه های کاخ همگتانه قرار دارد که به روایتی در قرن هشتم قبل از میلاد ساخته شده. این کاخ در دوران اقتدار نظام نظام سیاسی مادها ,پس از تشکیل دولت مرکزی و تسخیر آشور , درسال 614 قبل از میلاد توسط کیاکسار مادی و باهمدستی "نابو پولاسار" بابلی ساخته شد.

هر چند تاکنون حفاری های متعددی روی این تپه صورت گرفته ولی گفته می شود اسرار فراوانی از دوران هخامنشیان در آنجا وجود دارد که فرصت بیشتری برای یافتن و کشف آنها باید صرف شود. برخی آثار نشان می دهند که تپه هگمتانه احتمالا" محل خزانه پادشاهان هخامنشی بوده است.

این تپه در حال حاضر توسط سایه بانهایی محافظت می شود و ورود به بخشی از آن برای گردشگران ممنوع است.

عریان همدانی

حال و هوای مقبره بابا طاهر عریان، از همان ابتدای ورود، عرفانی بودنش را به رخ شما می کشد. اگر شانس داشته باشید درویشی هم هست که گاهی می آید و شعرهای باباطاهر را با آواز می خواند. کاشی کاری معرّق و تزئینات قسمت های داخلی مقبره، این حالت را دوچندان می کند. در این جا آدم می تواند کمی از هیاهوی دنیا رها شود و با خود خلوت کند.

نوشته اند بابا طاهر، مرد ساده لوحی بوده که به سفارش رندان و به عشق یادگیری بیشتر، شبی را در حوض یخ زده به صبح رسانده بود و صبح، با احاطه به زبان عربی که زبان علم و ادب آن روزگار بوده، گفته: امسیت فارسیا و اصبحت عربیا (فارس بودم که خوابیدم و در حالی برخاستم که عرب شده بودم)

ولی تاریخ زندگی واقعی این عارف نامی که فرمانروایان خونریز زمان خود را به عدل و احسان سفارش می کرد، حدودا" در اواخر قرن چهارم  و اوایل قرن پنجم برآورد می شود. مساحت کل زیر بنای آرامگاه و باغ آن حدود 8965 متر مربع  برآورد شده است. دوبیتیهای فراوانی را به وی منسوب کرده اند که شنیدن آن همیشه روح را تازه می کند:

نسیمی کز بن آن کاکل آیو / مرا خوشتر ز بوی سنبل آیو

چو شو گیرم خیالش را در آغوش/  سحر از بسترم بوی گل آیو

دروازه بان سنگی شهر حکمت

شیرهای سنگی، زمانی دروازه هگمتانه را پاسداری می کرده اند. شیرهایی که گفته می شود دو تا بوده اند تا اینکه در زمان حکومت دیلمیان به سال 319 قمری، مرداویچ دیلمی که قصد داشت یکی از این شیرها را به ری منتقل کند و نتوانست، دست های این یکی را شکست و دیگری را به طور کامل خراب کرد. این شیرها قبل از اسلام بر دروازة شهر همدان قرار داشتند. اما الان فقط این یکی در وسط میدان سنگ شیر دیده می شود و برای خیلی از مردم آن جا محترم است.

برخی این شیرها را منسوب به اسکندر می دانند و می گویند این کشورگشای مقدونی، دستور ساخت آنها را داده است. شاید برای همین است مکانی در همدان به نام مقبره اسکندر معروف شده.

همدان دیدنیهای فراوان بسیاری دارد. از جمله بازار بزرگ و سرپوشیده این شهر، کتیبه گنجنامه، گنبد علویان، آرامگاه استرومردخای، دومین مکان مقدس یهودیان سراسر دنیا، قلعه دختر، برج قربان، دره و آبشار گنجنامه، دره زینا، پیست اسکی، میشان تپه، قله زیبای الوند که قدیمی ترین پناهگاه های استاندارد کوهنوردی در دامنه آن ساخته شده و بسیاری از دیدنیهای دیگر، سفر به همدان را خاطره انگیز، پربار و دیدنی می کند. به همدان می روید؟ بدون دوربین هرگز!