سوسنبر
اسم من سوسنبر است . به من سیسنبر و آسن بویه هم مى گویند. گیاه شناسان قدیم ایران مرا دو رگه و بین نعنا و پونه مى دانستند. اخیرا یكى از فرنگى ها با تشریح ساقه و ریشه من این موضوع را ثابت كرده و كشف آنرا بخود نسبت داده است . عربى من غام است و فرنگى ها به من نعناع فلفلى گویند و اقسام زیاد دارم كه فرنگى ها آنرا به سیاه و سفید قسمت كرده اند. مرزنگوش - فراسیون و مشكطرامشیع - از اقسام من بوده و همگى مقوى جسم و روح و احشاء و امعاء مى باشیم . قلب و دماغ را نیرو مى بخشیم - ضد عفونى كننده - پیشاب آور بوده ، عرق را زیاد مى كنیم و عادت ماهانه زنان را باز مى نماییم . ضد كرم بوده و زیاده روى در خوردن ما جهت زنان آبستن خوب نیست ، زیرا ممكن است باعث سقط جنین شود. مسكن التهابات معدى و بادشكن مى باشیم . خوردن من با عسل ضد سم عقرب ، با سكنجبین پادزهر نیش زنبور است و مالیدن برگ من بر محل نیش حشرات نافع است . جوشانده ما مسكن سكسكه و پیچش شكم است . براى مبتلایان به تقطیر بول و سنگ مثانه غذاى خوبى هستیم و مسكن درد رحم مى باشیم . حشرات مخصوصا شپش از بوى ما گریزانند، و حمول برگ من بدبویى رحم را برطرف مى كند. با اسانس من قرص نعنا درست مى كنند و براى معطر كردن شربتها و داروهاى معدى به كار مى رود دم كرده ده هزار برگ ما درمان شكم روش و سوءهاضمه بوده ، دردهاى عصبى را نیز برطرف مى كنیم . دو تا ده قطره اسانس من در تسكین دردهاى عصبى و سیاتیك و التهابات معدى مفید است .
زبان خوراکیها
غیاث الدین جزایری
من ((شیر خشت )) هستم !
برادرانم بید خشت - ترنجبین - ون انگبین - شكر گز - و شكر تیغال و بیست انگبین دیگر مى باشند. ما جزو انگبین هاى دوایى هستیم و با انگبین هاى غذایى گز انگبین و گز علفى برادر ناتنى مى باشیم و فرق ما بیشتر در خاصیت مسهلى ما است زیرا به مقدار زیاد خاصیت اسهالى داریم ولى اسهال ما بدون اذیت و اضطراب است و پس از آنكه معده را پاك كردیم ، تولید یبوست نمى نماییم و بهترین مسهل براى اطفال و پیران سالخورده مى باشیم ، در گذشته ما قلم مهمى از صادرات ایران را تشكیل مى دادیم ولى اكنون كمى از مصرف ما كم شده و كشورهاى دیگر بازار ما را گرفته اند!
((منج )) من از دسته سوم یعنى ((میكرومنج ))ها است ، در اثر خراش ‍ وارده بر روى پوست برخى گیاهان میكرومنج من وارد عمل شده و مرا مى سازد - در خراسان و هرات مرا از گیاهى به نام ((كاروان كش )) مى گیرند و نوع عالى من است . به این گیاه ((كشیرو)) نیز مى گویند، ولى در شهرهاى دیگر ایران ، نوع دیگر من از گیاه ((كپ شیر)) به عمل مى آید. این گیاه در كرج - ارنگه - آذربایجان - ارومیه - صائین قلعه - زنجان - رودبار و بلوچستان مى روید، ولى در همه جا شیر خشت نمى دهد و علت آن عدم وجود ((میكرومنج )) در آن نواحى است ، محصول من در سال هاى خشك بیشتر از سال هاى بارانى است . حال اجازه بفرمایید سایر برادران خود را معرفى كنم و بعد خواص مشترك خود را براى شما شرح دهیم .
بید خشت
انگبین من از گیاهى از خانواده ى بید بدست مى آید. این بید در مازندران به نام نك در رامسر و تنكابن فوكا و در گیلان ویدار نام دارد.
این بید در جوستان طالقان ، نزدیك تبریز و در جنوب ایران كوه هاى اطراف شیراز مى روید، پزشكان قدیم ایران انگبین مرا خنك ترین و بهترین نوع انگبین مى دانستند.
ترنجبین
اسم من در اصل ترانگبین بوده ولى اعراب آنرا ترنجبین كردند. در اروپا به نام مان ایران معروف مى باشم ، مرا از خارشتر مى گیرند. همان بته اى كه در شب چهارشنبه سورى به شهرها مى آورند و آتش مى زنند و شما از روى آن مى پرید. در اكثر نقاط ایران مى رویم ولى در همه جا ترنجبین نمى دهم چون منجك من در همه جا نیست . من علاوه بر خواص طبى و درمانى براى شیرین كردن داروها به مراتب بهتر از قند مى باشم .
شكر تیغال
گیاه من تیغى است از خانواده خارخاسك ، به نام تیغال و تیهال ، و منجك آن از دسته ى قاب بالان است ، به نام خز و كك . طرز ساختمان من با سایر انگبین ها فرق دارد، زیرا خز و كك مرا براى تغذیه خود نمى سازد، بلكه براى حفظ نوزاد خود نیكنوش گیاهان را گرفته ، و آنرا به صورت انگبین در آورده ، و مانند پیه دور تخمها و نوزاد خود مى بندد و پس از چندى كه نوزاد بالغ شد، پیله را سوراخ كرده از آن خارج مى شود. تركیبات این پیله عبارتند از سلولز - نشاسته و قندى به نام تره هالز - در آن یك ماده ى ضد حساسیت نیز وجود دارد. و به همین جهت است كه بعضى از بیمارانى كه مبتلا به تنگ نفس مى باشند، از جوشانده ى من بهره مند مى گردند. من مانند سایر انگبین ها ملین بوده و دستگاه گوارش را منظم مى نمایم . به گیاه من اعراب ((رعى الایل )) و ((شوك الجمال )) - ((شوك الجمل )) - ((شكر تیار)) هم میگویند. جهت سرفه و سوزش مرى توصیه شده ام - صدا را زیاد مى كنم و خشكى گلو را برطرف كرده ، نرم مى نمایم . زیاده روى در خوردن من تولید قى مى نماید و مقدار خوراك من تا هجده گرم مى باشد. صاحب كتاب اختیارات مرا اشتباها ((سكرالعشر)) دانسته است و من غیر از آن مى باشم !
خواص مشترك انگبینها
حال كه مختصرى از خواص چند تن از ما خانواده را دانستید، اجازه بفرمایید خواص مشترك خودمان را كه مخصوص تمام انگبین هاى غذایى و دوایى مى باشند شرح دهم .
از نظر كلى ما انگبین ها همان شراب رنگارنگ هستیم كه در سوره ى نحل به آن اشاره شده است . زیرا چهل تا پنجاه درصد از تركیب ما یك ماده ى شیرین است كه در شیمى به آن مانیت مى گویند. این ماده گرچه به ظاهر نوعى قند است ، ولى از نظر علمى نوعى الكل شناخته شده است . الكلى كه در اصل مایع نیست و مستى نمى آورد، مایعى است مفید كه چون وارد دهان شود، آنرا خنك مى كند و عطش را برطرف مى سازد.
نیكنوشى است كه شفا را در بردارد و هر دارویى با آن همراه شود اثرش ‍ چندین برابر مى شود.
ما مثل سایر الكل ها خاصیت ضدعفونى كننده داریم و میكربها را از بین مى بریم و با این حال هیچگونه ضرر و حساسیت نداریم . ما به مقدار كم ملین و به مقدار زیاد مسهل هستیم ، و اسهال ما با سایر مسهل ها فرق دارد. پس از آنكه معده را پاك كردیم ، ایجاد یبوست نمى نماییم . ضمنا صفرا و اخلاط سوخته را دفع مى نماییم . مقوى كبد، معده و روده ها هستیم . حرارت و التهابات درونى راتسكین مى دهیم و غم و غصه را برطرف مى سازیم . سینه و گلو را نرم كرده ، سرفه را تسكین مى دهیم . اگر مبتلا به نزله و سرفه نیستید، بهتر است ما را همراه با گلاب یا هل میل نمایید. چه در این صورت مفیدتر مى باشیم . مبتلایان به حصبه و سایر امراض عفونى روده اى كه احتیاج به تبرید دارند، و هندوانه به علت داشتن نفخ براى روده ى آن ها خوب نیست ، مى توانند آب هندوانه را گرفته و همراه با ما نوش نمایند، و ما همگى مخلوط با آب جوشانده ى جو (ماءالشعیر) مسهل خوبى براى مبتلایان به تب هاى حاد هستیم ، اطفال و سالخوردگان مسهلى مناسب تر از ما ندارند. ضماد ما ضدعفونى كننده پوست بوده ، رنگ چهره را باز مى نماید. اگر شیر نجوشیده را با ما مخلوط و شیرین كنید و آنرا به صورت بمالید جهت طراوات گونه بسیار مؤ ثر مى باشند. اگر دم كرده ى زیره را با ما شیرین كرده و بنوشید قرقر شكم را از بین مى بریم . اگر شیر تازه دوشیده را با ما شیرین كرده میل نمایید، شهوت را تقویت مى كنیم ، و بدن را گرم مى نماییم . در تب هاى حاد، آبله مرغان و انواع حصبه و اسهال خونى و بواسیر و پیدا شدن خون در ادرار، از خوردن ترنجبین خوددارى كرده ، و به جاى آن شیر خشت یا بید خشت میل نمایید زیرا در بین ما تنها ترنجبین است ، كه تولید صفرا مى كند. ما همه داراى ویتامین هاى مختلف ، مخصوصا ویتامین ((د)) هستیم و املاح زیاد مخصوصا كلسیم داریم و به همین جهت است كه براى معالجه و پیشگیرى نرمى استخوان اثرى نیكو و مؤ ثر داریم . این شیرین كردن داروها حتما از ما استفاده كنید، زیرا به علت داشتن اشعه رادیواكتیو، اثر داروها را چند برابر مى نماییم . شیرینى ما نه تنها براى دندان مضر نیست ، بلكه از كرم خوردن و پوسیدگى آن جلوگیرى مى نماید. در فصل زمستان صبحانه یك لیوان شیر كه با ترنجبین شیرین شده باشد اضافه كنید، از عوارض آن روى كبد جلوگیرى كرده اید.
زبان خوراکیها

Original thread: سوسنبر, Author: farhad.masumi, Site: تالار گفتگوی پرشین پت(مای پت)