گزارشی از ۳۰ روز پرسه زنی در کوچه ارباب جمشید
کلاه مخملی‌های کوچه ارباب جمشید
مقصد ما در یک روز سرد زمستانی، ‌هالیوود تهران است. خیابان منوچهری، کوچه ارباب جمشید که زمانی‌ هالیوود تهران محسوب می‌شد و حالا به خیابانی تبدیل شده، پر از فروشگاه‌های کیف، چمدان و چرم، عتیقه فروشی‌هایی که اغلب اجناس شان خاک گرفته و دستفروشانی که بساطی از لوازم دست دوم و قدیمی‌پهن کرده اند. مغازه‌های دیگری هم این خیابان را به بورس لوازم آرایشی تبدیل کرده و حالا دیگر سینما و عاشقان سینما در آن گم شده اند. اگرچه تابلوی «ارباب جمشید» همچنان خودنمایی می‌کند اما امروز دیگر از عشاق سینما و آن هیاهو، خبری نیست. هنوز برخی از قدیمی‌های سیاهی لشکر به این خیابان می‌آیند تا بلکه کارگردانی، مدیر تولید یا کسی آ ن‌ها را برای ایفای نقش انتخاب کند. البته ایفای نقش که نه، به عنوان سیاهی لشکر و شخصیتی حاشیه ای در یک فیلم. وقتی نه خیلی خوش تیپ باشی و نه خیلی زیبا و البته اقبال چندانی هم نداشته باشی و عاشق سینما و بازیگری باشی، ممکن است تنها چیزی که از سینما نصیبت شود، سیاهی لشکر بودن باشد. کسانی که با کمترین پول، سر صحنه حاضر می‌شوند. کسانی که بارها و بارها آن‌ها را می‌بینیم. گهگاه صدای سلام گفتن شان را هم می‌شنویم اما آن‌ها را به یاد نمی‌آوریم. بیشتر اوقات در میان خیل جمعیت چهره شان گم می‌شود و گاه فقط پشت شان به دوربین است. در عروسی‌ها نشسته اند و زنانشان کل می‌زنند.

سراغ «چیچو» را گرفتیم
در خیابان منوچهری، کوچه ای هست که همه آن را می‌شناسند. کوچه «ارباب جمشید» کوچه عشاق سینما، کوچه سیاهی لشکرها، اما وقتی ما به این کوچه رفتیم، خبری از عشاق سینما نبود. سراغ «چیچو» قدیمی‌ترین و مشهورترین سیاهی لشکر سینما را گرفتیم، آدرس قهوه خانه ای که هنوز هم پاتوق سیاهی لشکرهاست را دادند. آن جا هم نبود. در یکی از پاساژهای خیابان منوچهری، «چیچو» خودش به سراغ ما آمد. از عکس‌هایی که پیش از این از او دیده بودم، پیرتر شده بود. سرش را تراشیده بود و کلاهی به سر داشت. «چیچو» می‌گوید که از فیلم «دختر لر» کارش را شروع کرده است! در حالی که این فیلم زمانی ساخته شد که به نظر می‌آید «چیچو» هنوز به دنیا نیامده بود. چون «دخترلر» سال ۱۳۱۲ یعنی ۷۷ سال پیش آن هم در هند ساخته شد و «چیچو» ۷۶ سال سن دارد. «غلام ژاپنی» هم به جمع ما می‌پیوندد. او از بیکاری گلایه دارد و بساط کوچک فروش رنگ مو، جلوی پاساژ زیبا دارد. در این خیابان همه آن‌ها را می‌شناسند و می‌دانند که در سینما حضور دارند اما خودشان هم عاشق سینما هستند و هم از سینما گلایه دارند. اصغرخانی هم به جمع ما می‌پیوندد. ریش و موهایش را بلند کرده تا شاید بتواند در نقشی که نیازمند مو و ریش بلند باشد بازی کند. او هیچ شغلی غیر از سیاهی لشکر بودن ندارد و در طول ۶۰ سال زندگی اش، تنها کاری که انجام داده، هنروری یا همان سیاهی لشکر بودن است. تعداد سیاهی لشکرهایی که از دهه ۴۰ در این خیابان بودند و تا امروز باقی مانده اند، روز به روز کمتر می‌شود و حالا دیگر از آن‌ها تعداد اندکی باقی مانده اند.
آن‌ها می‌گویند که روزگاری این خیابان رونقی داشت و هر کسی که می‌خواست بازیگر شود یا بازیگران را ببیند، به این خیابان می‌آمد و بسیاری هم که به این خیابان می‌آمدند، همین جا ماندگار می‌شدند. سینما آدم‌ها را جادو می‌کند و آن روزها هم بسیاری جادوی این هنر بی رحم می‌شدند. «غلام ژاپنی» می‌گوید: دیگر کسی به سراغ ما نمی‌آید. زمانی برای خودمان در میان سیاهی لشکرها و آدم‌های سینما کسی بودیم. این جا همه جور آدمی‌ می‌آمدند اما وقتی ستارگان آن روز سینما مثل بهروز وثوقی، فردین و ناصر ملک مطیعی می‌آمدند، غلغله می‌شد. این خیابان محل کسب درآمد ما بود. آن زمان دائم فیلم تولید می‌شد و همه به سیاهی لشکر نیاز داشتند و ما هم می‌رفتیم. اصلا «چیچو» مرا به سینما آورد. «محمد تاجیک» هم عشق سینماست. او هنوز به این خیابان می‌آید. او سیاهی لشکر هم نبود یعنی انتخابش نمی‌کردند. وقتی ستاره‌های سینما به این خیابان می‌آمدند، تاجیک ماشین آن‌ها را می‌شست و آن‌ها هم به او پول می‌دادند. حالا او هنوز به این خیابان می‌آید تا شاید نقشی یا کاری در پشت صحنه سینما به او پیشنهاد شود. خودشان می‌گویند علاف این خیابان و سینما هستند و بساط فروش رنگ مو، عتیقه و اجناس دست دوم، بهانه ای برای رسیدن به سینماست. «چیچو» می‌گوید: حالا فقط مردان سیاهی لشکر به این خیابان می‌آیند و دیگر از زنان سیاهی لشکر خبری نیست. در گذشته تمام هنر ایران به خیابان‌های اطراف این کوچه منتهی می‌شد. لاله زار رونق عجیبی داشت اما حالا کیف فروشان، کارشان رونق دارد نه سینماگران و علاقه مندان به سینما!