Click this bar to view the full image.

در عین حال که خنک کردن (cool out ) اسب ممکن است بسیار ساده به نظر بیاید , کار بسیار مهمی نیز هست. عوارض شدیدی می تواند از باز گرداندن سریع اسب بعد از تمرین و مسابقه به باکس خود ایجاد شود. اگر اسب به شکل غیر اصولی و نادرست خنک شود باعث خشک شدن عضلاتش شده و منجر به آسیبهای جدی در ماهیچه ها و کلیه ها می گردد. یا اگر حیوان به میزان زیاد و با فاصله زمانی کم از تمرین یا مسابقه آب بنوشد باعث دل درد ( کولیک ) یا لنگش خواهد شد.شستن اسب نیز یک کار معمول بعد از تمرین و مسابقه است که در فصول گرم تقریبا هر روز باید انجام شود. سه دلیل اصلی برای این کار عبارتند از حفظ سلامتی پوست, تمیز کردن گل و خاک و عرق از بدن اسب و کاهش دادن دمای بدن اسب بعد از تمرین و مسابقه. البته به این نکته هم توجه کنید که هرچند شستن اسب باعث تمیز شدن اسب می شود ولی هیچ چیز نمی تواند جایگزین تیمار کردن اسب بشود زیرا تیمار کردن نیز مزیتهای خاص خود را دارد. در روزهای تمرین در مرتع یا باشگاه در صورت گرم بودن هوا اسب باید به طور کامل با شامپوی مخصوص و آب شسته شود و بعد از مسابقه نیز همین کار صورت گیرد البته در میدان مسابقه معمولا از شامپو استفاده نمیشود و فقط با آب این کار صورت می گیرد. در روزهای سرد چه بعد از تمرین و چه بعد از مسابقه استفاده از یک سطل آب و اسفنج برای تمیز کردن و خنک کردن اسب مناسبترین کار است. در مورد شستن اسب در هوای سرد و گرم به تفصیل در ادامه توضیح داده خواهد شد.
بعد از اینکه تمرین اسب به پایان رسید , سوارکار اسب را به اصطبل آورده و به کمک مهتر شروع به برداشتن آبخوری و زین از اسب می کنند و به اسب کله گیر می زنند. اگرهوا گرم باشد این مراحل خارج از محوطه اصطبل و اگر سرد و بارانی باشد داخل محوطه اصطبل انجام می گیرید. بعد از برداشتن لوازم از روی اسب, مهتر به همراه یک شخص کمکی اسب را می شویند و بعد از آن اسب باید بین ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت راه برود تا کاملا خشک شود. البته در هوای سرد به جای شستن کامل اسب بهتر است اسفنج را آغشته به آب ولرم کرده و به بدن اسب بکشید و عمل راه بردن اسب به منظور خنک شدن را نیز داخل محوطه اصطبل انجام دهید.
بعد از مسابقه نیزهنگامی که اسب مقامی کسب می کند به محوطه مخصوص اهدای جوایز برده می شود. در این حالت بعد از اینکه مالک و مربی و … با اسبشان عکس گرفتند زین از روی اسب برداشته شده اما آبخوری و دستجلو باقی می مانند. معمولا اسبهایی که جایزه می گیرند برای تست دوپینگ به محل مخصوصی برده می شوند. در آن محل مهتر می تواند تا زمان ادرار کردن اسب ( که برای تست دوپینگ گرفته می شود ) شروع به شستن و بعد خنک کرد اسب بکند (البته چنین امکاناتی در کشور ما مهیا نیست ).
بعد از تمرین و مسابقه و قبل از شستن اسب, به حیوان فقط باید اجازه داد به میزان بسیار کمی آب بنوشد. البته اگر اسب بسیار شدید تنفس می کند همان چند جرعه آب نیز باید به بعد از حمام دادن اسب موکول شود , یعنی اول حمام و بعد میزان کمی آب. بعد از شستن اسب و تا هنگامی که برای خشک و خنک شدن او را قدم می برید باید اجازه دهید اسب هر ۵ تا ۱۰ دقیقه به میزان کم آب بنوشد و مانع از این شوید که به سرعت این کار را انجام دهد. این کار را در طول زمان خنک کردن اسب و تا جایی انجام دهید که اسب به میل خود از نوشیدن آب امتناع کند. البته بسته به عادتش , اسب ممکن است یک یا دو سطل آب بنوشد.
بعد از اینکه اسب ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت راه رفت باید به اصطبل باز گردانده شود. در این هنگام شخصی باید اسب را تا هنگام ادرار کردن زیر نظر داشته باشد. ادرار اسب باید شفاف باشد. ادرار شیری رنگ یا کدر و همچنین دشواری در ادرار کردن نشانه ناراحتی کلیه ها یا عظله هاست و به سرعت باید به مربی گزارش داده شود.
راههای مختلفی برای تشویق اسب به ادرار کردن وجود دارد از جمله سوت زدن, ایجاد صدای خش خش بوسیله تکان دادن پوشش کف اصطبل و تاریک کردن اصطبل که البته انتظار نداشته باشید این روشها برای تمامی اسبها کارساز واقع شود. بعد از ادرار کردن مجددا اسب را ۱۵ دقیقه قدم برده و سپس به اصطبل بر گردانید.
به کلیه مراحل دست گردان کردن اسب و آب دادن به او تا خنک شدن کامل و ادرار کردن که حدود ۶۰ تا ۷۵ دقیقه طول می کشد Hotwalking میگویند.آنقدر این مراحل بر سلامتی حیوان و عملکرد بهترش موثر است که در کشورهای پیشرفته در رشته اسبدوانی تمامی این مراحل توسط کارگران مخصوصی که به Hotwalker معروفند انجام میشود. معمولا Hotwalker ها غیر از مهتر ها و کارگران رسمی اصطبل ها هستند و به صورت روز مزد در میادین کورس کار می کنند. البته بعضی از مربیان Hotwalker های مخصوص خود را نیز دارند.
استفاده از لنژ برقی نیز برای راه رفتن اسبها تا هنگام خشک شدن مرسوم است و از آنجایی که باعث کاهش تعداد نیروی انسانی مورد نیاز برای دست گردان کردن اسبها می شود مورد پسند عده زیادی از مربیان می باشد اما از مضرات استفاده از آن می توان به موارد زیر اشاره کرد :
همیشه باید شخصی مراقب اسبها باشد تا حادثه ای رخ ندهد.
دستگاه خودش به حیوان آب نمیدهد پس دائم باید دستگاه را خاموش کرد , به اسبها آب داد و مجدد دستگاه را به راه انداخت
لنژ برقی معمولا برای کره ها و اسبهای عصبی وحشت بر انگیز است و باعث بروز صدماتی می شود.
وسایل و روش شستن اسب :
مهمترین ماده در شستن اسب شامپوی مخصوص اسب است. وظیفه اصلی شامپو تمیز کردن پوست و موی اسب است اما شامپوهای موجود در بازار حاوی مواد دیگری مانند لانولین ( نوعی روغن ) , پروتئین , و ید برای شادابی پوست و کشتن باکتری ها و قارچهای پوستی نیز می باشند.
دیگر وسایل مورد نیاز برای شستن اسب عبارتند از :
دو عدد سطل بزرگ ( ۸ تا ۱۰ لیتری ) حاوی آب گرم ,۲ عدد اسفنج, آب گیر ( Sweat Scraper), گیره آویز رخت, حوله , رو انداز پشمی خنک کننده (Woolen Cooler) یا نازک ضد حشره (Fly Sheet) .
شستن به دو طریق انجام می شود. برخی مربیان ترجیح می دهند اسبهایشان را با فشار شلنگ آب بشویند چون معتقدند این کار پوست بدن اسب را ماساژ داده و حیوان از آن لذت می برد. اما اکثر مربیان روش دوم یعنی شستن با سطل آب را به چند دلیل ترجیح می دهند . اولا اینکه اسب از پاشیده شدن آب روی صورتش بیزار است. دوم اینکه استفاده از شلنگ ممکن است باعث نفوذ آب به داخل گوشها شود که بسیار خطرناک است و دلیل سوم اینکه هنگام استفاده از شلنگ اسب نا آرامی می کند و سر دست می زند که احتمال زمین خوردنش را زیاد می کند. به همین دلایل در این جا روش دوم یعنی شستن با سطل آب که امنیت بیشتری دارد توضیح داده میشود. هر چند که شستن با شلنگ نیز چندان تفاوتی ندارد.
در هوای گرم :
۱ : برای شستن ابتدا از صورت حیوان شروع کنید. قبل از اینکه شامپو را داخل سطل بریزید و فقط با استفاده از آب و آغشته کردن اسفنج به آن صورت حیوان را تمیز کنید. مراقب باشید اسفنج داخل چشم حیوان نرود و آب نیز داخل گوش نریزد. منخرین را نیز با اسفنج نم دار خوب تمیز کنید.
۲ : حال داخل یکی از سطل ها شامپو ریخته و با استفاده از اسفنج آن را به بدن حیوان بمالید.برای این کار اول از سمت داخل ( چپ ) اسب شروع کنید و به ترتیب زیر, نقاط مختلف بدن را بشویید, گردن, شانه, دستها, کمر, پهلوها, شکم, کپل, پاها, بین پاها, بیضه ها ( در نریان ها ), دم و ناحیه مخرج. این کار را برای سمت خارج ( راست ) اسب نیز تکرار کنید. یال را نیز از سمت خارج بشویید.
۳ : حال اسفنج را با آب بشویید تا کاملا از کف پاک شود. سطل آب را آماده کنید, اسفنج را در آن خیس کرده , آن را روی بدن اسب گرفته و بفشارید تا آب از اسفنج روی بدن اسب بریزد. این کار را آنقدر تکرار کنید تا کف روی سطح بدن اسب از بین برود. پس از آن مجددا اسفنج را خیس کرده و آن را روی بدن اسب بکشید. این کار را آنقدر ادامه دهید تا کف کاملا از پوست و لای موهای بدن و یال و دم اسب پاک شود.
۴ : با کشیدن آبگیر به بدن اسب خیسی آن را بگیرید. لازم نیست خیلی محکم آبگیر را به بدن اسب فشار دهید همچنین توجه داشته باشید که روی دست و پا و صورت از این وسیله استفاده نکنید. برای خشک کردن دست و پا و صورت از یک اسفنج خشک استفاده کنید.
۵ : حال با استفاده از یک اسفنج کاملا خشک و کشیدن آن روی بدن اسب تا جایی که ممکن است هر گونه نم و رطوبت را از بدن حیوان بگیرید. زدن مقداری پودر تالک به پاشنه سم ها بسیار ایده مناسبی برای جلوگیری از لیز خوردن اسب هنگام راه رفتن با سم های خیس است .
۶ : اگر مایل هستید می توانید یک رو انداز ضد عرق (Anti-Sweat Sheet) روی اسب بکشید. البته خیلی از مربیان ترجیح می دهند این کار را در هوای گرم و شرجی انجام ندهند.
۷ : اگر از رو انداز ضخیم اصطبلی (Stable Blanket) بعد از استحمام اسب در هوای گرم استفاده می کنید بعد از ۵ تا ۱۰ دقیقه راه بردن اسب آن را بردارید و بدون رو انداز حیوان را تا خشک شدن کامل راه ببرید.
در هوای سرد :
۱ : پاک کردن صورت و منخرین بااسفنج نم دار.
۲ : خیس کردن اسب با اسفنج و آب گرم.
۳ : آغشته کردن تمام بدن و یال و دم به کف با استفاده از اسفنج.
۴ : شستن تمام بدن با آب گرم.
۵ : گرفتن خیسی بدن با آبگیر.
۶ : خشک کردن بدن اسب بوسیله کشیدن حوله خشک به صورت دورانی روی بدن.
۷ : انداختن دو عدد رو انداز پشمی رو اسب به طوری که از پشت گوش تا بالای دم را بپوشاند.
۸ : با استفاده از گیره آویز رخت ( اگر رو انداز چسب یا گیره ندارد ) جلوی رو انداز ( ناحیه زیر گردن) و ناحیه زیر شکم را با گیره به هم متصل کنید سپس اسب را به اصطبل برده و یونجه در اختیارش قرار دهید.
۹ : هر ۱۵ دقیقه ۱ بار رو انداز ها را برداشته و با حوله بدن اسب را خشک کنید. کل زمان شستشو در هوای سرد نباید بیشتر از ۱۰ دقیقه و خشک کردن نباید بیشتر از ۱ ساعت طول بکشد.
نکات مهم در شستن اسب :
تا جایی که می توانید اسب را سریع و البته کامل و صحیح بشویید.
اگر از شلنگ استفاده می کنید مراقب شیطنتهای حیوان و گیر کردن شلنگ بین دست و پایش باشید.
شستن ناحیه زیر دم فراموش نشود.
قبل از انداختن هرگونه رو انداز از قرار گرفتن یالها به سمت خارج ( سمت راست بدن اسب ) مطمئن شوید( جهت خواب یال باید به سمت راست گردن باشد).
به هیچ وجه از آب یخ و جوش برای شستن حیوان استفاده نکنید.
هیچگاه روی قسمت خلفی اسبی که بدنش داغ است آب سرد نریزید. این کار باعث بوجود آمدن حالت دردناکی از گرفتگی عضلات (tying up) می شود.
اگر هنگام راه بردن اسب باد می وزید از یک تنگ برای ثابت نگه داشتن رو انداز استفاده کنید.

نگهداری حرفه ای از اسب کورس (Professional Care Of The Racehorse) نوشته T.A.Landers
Dover Saddlery - Quality English Horse Tack & Horse Supplies for the Equestrian.

مترجم و گرد آورنده : نوید نوین باهران

منبع:horseiran.