چَرخ‌ریسَک‌ها (به گیلکی : ‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کولکاپیس) پرندگانی هستند ریزجثه و ظریف به وزن تقریبی یازده گرم، درخت‌زی، بالارو، اکروبات، شاد، زیبا و فوق العاده فعال و پرجنب‌وجوش است و صدای بسیار زیبایی دارد. بال هایش کوتاه و قلبش بزرگ و قوی است. از حشرات تغذیه می کند؛ طعمه را میان پنجه های پا گرفته، با فشار آوردن روی شاخه له کرده و می خورد. در میان پرندگان نغمه خوان از همه پرانرژی تر و در مقابل گرسنگی از همه کم طاقت تر است، بطوریکه بیش از ۲۴ ساعت نمیتواند گرسنه بماند؛ از این رو تلفات این پرنده در فصل زمستان قابل ملاحضه است.

در سوراخ تنه درخت آشیانه می سازد. اگر حفره درختی پیدا نکند، در سوراخ زمین، جعبه پست منازل و حتی در قوطی کنسرو خالی هم تخم می گذارد. در سال دو بار و در هر دفعه بین ۶ تا ۱۲ و گهگاه بیشتر تخمگذاری میکند. دهقانان گیلان آن را کولکاپیس یا یاکولکافیس را زاده بلبل می دانند و عقیده دارند بلبل ماده هفت عدد تخم می گذارد که از میان تخم ها تنها یکی بلبل و بقیه کولکاپیس به دنیا می آیند.

این پرنده از خانواده چرخ‌ریسکان(Paridae)است. چرخ‌ریسک‌ها بجز آمریکای شمالی در جنگل ها، بیشه ها، پارک ها و باغ های تمامی نقاط دنیا یافت می شود.



گونه‌ها

چرخ‌ریسک پشت‌بلوطی (Penduline tit)

چرخ‌ریسک دم‌دراز (Aegithalidae)

چرخ‌ریسک سرآبی (Cyanistes caeruleus)

چرخ‌ریسک سرسیاه (Poecile lugubris )

چرخ‌ریسک پشت سرسفید (Periparus ater)

چرخ‌ریسک بزرگ (Parus major )

چرخ‌ریسک بخارایی یا تورانی Parus bokharensis)