فارس : درحالی که بانک مرکزی با صدور بخشنامه‌ای بانک‌ها را مجاز به استفاده از ضامن غیر کارمند رسمی و بدون فیش کسر از حقوق کرده اما بانکی‌ها تمایلی به اجرای این بخشنامه ندارند و آنرا به آرشیو دستورالعمل‌های اجرایی نشده‌ منتقل کرده‌اند.

هر زندگی بالا و پایین دارد؛ ممکن است روزی همه چیز بر وفق مراد باشد اما روز دیگر به یکباره همه چیز تغییر کند؛ حتی در یک زندگی مرفه بازهم یک روز می‌شود که نیاز مالی در خانه آدم را بزند چه برسد به زندگی‌های معمولی.

شما در این شرایط چه کاری می‌کنید؟ به خانواده و فامیل رو می‌اندازید؟ از دوستانتون می‌خواهید که به شما پول قرض دهند؟ به صندوق قرض‌الحسنه تک‌واحدی محل زندگی سری می‌زنید یا به بانک‌ می‌روید و رسماً‌ و کتباً‌ تقاضای دریافت وام می‌کنید؟

زندگی‌های امروزی نشان داده که اکثر مردم گزینه آخر را انتخاب می‌کنند و به بانک‌ها می‌روند تا شاید این موسسات پولی گره‌گشای مشکلشان شوند.

اما طی سال‌های اخیر و به خصوص این روزها رفتن به بانک و درخواست وام به مانند تیری در تاریکی انداختن شده شاید به هدف بخورد شاید هم نخورد.

البته در این مورد خوردن تیر به هدف به عواملی چون وضعیت رئیس شعبه، داشتن دوست یا آشنای کارمند دولتی برای ضمانت، صاحب خانه بودن تا در صورت نیاز سند ملک را بعنوان وثیقه در بانک بگذارید، بستگی دارد.

اینها در شرایطی است که شانس با شما یار باشد و شعبه‌ای که برای دریافت به آنجا رفته‌اید "بودجه" داشته باشد و رئیسی که از جنس مردم بوده و ارتباطات فامیلی و غیره وی را در نوبت‌گذاری برای پرداخت تسهیلات تحت تأثیر قرار ندهد.

از همه مهم‌تر اینکه رئیس شعبه از شما هم خوشش بیاید و شرایط پر پیخ و خمی را که این روزها در بانک‌ها مُد شده را برای شما هموارتر کند بلاخره تجربه ثابت کرده این رؤسای شعب هستند که تعیین می‌کنند چه کسی با چه شرایطی از بانک وام بگیرد!!

با این تفاسیر برای کسی که بنابه هر دلیلی احتیاج به پول دارد بازهم بانک‌ها نقطه امیدی هستند و ترجیح می‌دهد برای یک بارهم شده شانس خود را امتحان کند.

آنچه در این قسمت می‌خوانید قسمتی از وضعیت یک فرد نیازمند به پول است که می‌خواهد از طریق سیستم بانکی برای رفع این مشکل اقدام کند البته خاطره وام‌گرفتن از بانک‌ها و رفتن به شعبه مورد تازه ای نیست چراکه همه ما برای یک بار هم شده از این خاطره را تجربه کرده‌ایم.

وقتی برای خرید جهیزیه دخترم پول کم آوردم با مشورت همکارانم تصمیم گرفتم از بانک وام خرید کالا بگیرم اما وقتی با شعبه تماس گرفتم گفت حتماً باید در بانک ما حساب فعال و دو ضامن کارمند رسمی با فیش کسر از حقوق داشته باشید. اما بعد از کلی تلاش و پیگیری و البته پیدا کردن یک بند "پ" در شعبه یکی از بانک‌ها دل رو به دریا زدم و با کمی امید که شاید فرجی شود سری به شعبه‌ زدم تا بتوانم این وام را بگیرم اما در زمان مراجعه به شعبه کارمند پشت باجه به راحتی حرف‌هایی را که قبلاً هم شنیده بودم و می‌دانستم را با جزئیات بیشتری برایم تکرار کرد و گفت: در بانک ما حساب دارید؟ کارمندید؟ چقدر حقوق می‌گیرید؟ ضامن معتبر دارید؟ ضامنت باید گواهی کسر حقوق داشته باشد! چک دارید با گردش حساب معتبر؟ سفته چطور؟ و سوالات مشابه مکرر.

بعد از شنیدن این اظهارات از سوی کارمند شعبه همان اندک امیدی را هم که داشتم از دست دادم و با حال خاصی از بانک بیرون آمدم آنهم با این فکر که چه کسی را پیدا کنم که ضامن من شود چه ضامنی را پیدا کنم که گواهی کسر حقوق هم داشته باشد از همه مهم‌تر اصلا کسی حاضر می‌شود ضامن من شود؟ اگر کسی پیدا نشد چطوری بقیه جهیزیه را بخرم؟

عجب معضلی شده است این وام گرفتن از بانک‌ها؛ در همین فکر و خیال بودم که به یک باجه روزنامه فروشی رسیدم و نگاهم به تیتر یکی از روزنامه‌ها افتاد کمی نزدیک ‌شدم تا با دقت این موضوع را بخوانم و متوجه شدم که درست دیدم؛ در این خبر آمد بود بانک‌ها می‌توانند ضامنی غیر از کارمند رسمی دولت را قبول کنند در خبر که تمرکز کردم دیدم رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده بانک‌ها می‌توانند به اشخاصی وام بدهند که ضامن کارمند رسمی و فیش کسر از حقوق هم نداشته باشند.

بلافاصله روزنامه را خریدم و با خود به همان بانک بردم و به مسئول شعبه گفتم من وام می‌خواهم اما ضامن کارمند ندارم اما وی در پاسخ معذرت خواهی و من را به بیرون هدایت کرد. زمانی که روزنامه را به وی نشان دادم لبخندی زد و گفت از این خبرها روزی هزار بار روزنامه‌ها چاپ می‌کنند.

باشنیدن این موضوع ناامید تر از قبل بیرون آمدم ولی هنوز نمی‌دانم باید چه کار کنم؟ اداره وام نمی‌دهد،‌ از دوستان و آشنایان نمی‌توانم قرض بگیرم به خاطراینکه وضعشان بدتر از من است واقعا چه کاری می‌توانم بکنم؟!

بانک مرکزی در ماه‌ گذشته برای اینکه مسیر دریافت وام را برای متقاضیان هموار و یکی از مشکلات جدی مردم در این خصوص را برطرف کند اقدام به تدوین و صدور بخشنامه‌ای جدید برای سهولت در این امر کرد.

آنچه در این گزارش می‌خوانید قسمتی از دغدغه‌های مردم از فرآیند پر پیچ و خم گرفتن وام از یکی از بانک‌های موجود در سیستم بانکی است.

این بار خبرگزاری فارس تصمیم دارد از زبان مردم به بیان مشکلات فعلی دریافت و پرداخت وام بپردازد.
از سویی دیگر محور در نظر گرفته شده برای این گزارش بخشنامه اخیر بانک مرکزی مبنی دریافت ضامنی غیر از کارمندهای رسمی و بدون داشتن گواهی کسر از حقوق است.

بانک مرکزی ماه گذشته اعلام کرد از این پس بانک‌ها می‌توانند در زمان پرداخت تسهیلات از مشتریان خود ضامن غير کارمند رسمی دولت قبول کنند همچنین نکته جالب دیگری که در این بخشنامه جنجالی قید شده بود این بود که دیگر نیازی نیست ضامن گواهی کسر از حقوق داشته باشد.

اما اجرای این بخشنامه از حرف تا عمل فاصله زیادی دارد و موید این امر بی‌توجهی بانک‌ها به موارد اعلام شده از سوی بانک مرکزی در این خصوص است.

اعلام این خبر در روزهای نخست موجب لبخند مشتریان و متقاضیان وام بانکی شده بود اما این شادی مدت زیادی دوام نیاورد چرا که این افراد بعد از مراجعه حضوری و یا غیرحضوری به بانک متوجه شدند که آنچه شنیده‌اند فقط در حد حرف بود و کاربردی در عمل ندارد.

مردم بعد از اعلام اینکه می‌توانند با ضامنی غیر از کارمند رسمی هم وام بگیرند این بار با امیدواری وارد بانک می‌شدند اما وقتی بی‌اطلاعی کارمندان بانکی را می‌دیدند باز هم مثل سابق پشیمان از بانک بیرون می‌آمدند.

مشروح مشاهدات خبرنگار فارس که در این گزارش به آن اشاره خواهد شد بیانگر بی‌اطلاعی بانک‌ها از بخشنامه مهم بانک مرکزی و سرگردانی مشتریان و متقاضیان وام بانکی است.


*بخشنامه بانک مرکزی کجاست؟!

خانم مرادی سرپرست خانواده خود است که به دلیل مشکل مالی بعد از جستجوی فراوان بانکی را پیدا کرده که وام می‌دهد آنهم در این فصل.
وی که به گفته خود بعد از شنیدن خبر تغییر شرایط ضامن و قبول افراد دیگر به جای کارمند رسمی دولت انگیزه بیشتری برای دریافت وام داشت در مراجعه به یکی از شعب یک بانک دولتی با بی‌اطلاعی کارمند شعبه مواجه شده است.
همان‌طور که این متقاضی وام بیان می‌کند کارمند شعبه وقتی متوجه درخواست وی شده به راحتی گفته است که این بخشنامه هنوز به شعبه ما ابلاغ نشده است.
کارمند شعبه مذکور به متقاضی وام تاکید کرده اگر وام می‌خواهد باید ضامن کارمند رسمی با گواهی کسر از حقوق داشته باشد.
این شهروند تهرانی که از نحوه برخورد کارمند بانک ناراضی بود در بخشی از صحبت‌های خود به نقل از مسئولان شعبه می‌گوید: این موضوع فقط در تلویزیون عنوان شده بود و جنبه عملی ندارد.

البته این دفعه اولی نیست که بانکی‌ها بخشنامه بانک مرکزی را انکار می‌کنند و به راحتی به مردم می‌گویند این خبرها فقط خبر است و جنبه دیگری ندارد.
ولی سوال اینجاست که چرا مقام ناظر بر عملکرد سیستم بانکی با وجود رویت این گزارش‌ها و این تخلفات اقدامی انجام نمی‌دهد تا دیگر مشابه این رفتارها در بانک‌ها مشاهده نشود.


*برداشتی جدید از بخشنامه بانک مرکزی

یکی از کارمندان بانکی آن هم از نوع دولتی درباره اجرای این بخشنامه در شعبه این بانک می‌گوید: ضامن کارمند رسمی همچنان برای دریافت و پرداخت وام در بانک‌ها معتبر است.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی هنوز بخشنامه مربوطه را به بانک‌های عامل ابلاغ نکرده است،‌ افزود: اما طبق آنچه به صورت شفاهی به بانک‌ها اعلام شده بانک‌ها می‌توانند از این پس ضمانت کارمند پیمانی شرکت‌های بزرگ را نیز قبول کنند.
این کارمند بانک دولتی ادامه داد: همچنین برخی اعلام کرده‌اند که دیگر گواهی کسر از حقوق برای ضمانت افراد در زمان پرداخت وام الزام نیست اما بانکی‌ها تاکنون این مورد را از زبان یک مقام مسئول در نظام بانکی نشنیده‌اند.
وی در توضیح مورد مذکور گفت: آنچه برای بانک و شعبه اهمیت دارد بخشنامه بانک مرکزی یا شعبه مرکزی آن بانک است و اخبار و روزنامه‌ها نقشی در سیاست‌گذاری‌های آنها ندارند.

به نظر می‌رسد این بار هم بانکی‌ها پیروز میدان هستند و تا زمانی که به قول خودشان بخشنامه رسمی و کتبی از مقامات مذکور به آنها ارسال نشود کار خودشان را انجام می‌دهند یعنی طبق روال سابق مردم برای دریافت یک وام ساده باید از مسیری که آنها مشخص می‌کنند رد شوند تا در صورت احراز صلاحیت و البته تشخیص و تایید روسای شعب موفق به دریافت وام شوند.
یکی از کارمندان بانک ضمن تاکید بر اینکه اصلا منابعی برای پرداخت تسهیلات وجود ندارد در واکنش به بخشنامه بانک مرکزی و موضع‌گیری مردم می‌گوید: آنچه شما شنیده‌اید بنده هم شنیده‌ام اما بانک مستندات شفاهی را قبول نمی‌کند فقط باید بخشنامه کتبی ارائه شود.

*اگر وام می‌خواهید نظر رئیس شعبه را جلب کنید

با گذشت زمان و افزایش ابزارهای نظارتی در بانک مرکزی این امید در ذهن همگان ایجاد شد که دیگر واسطه‌گری و ارتباطات فامیلی و غیرفامیلی نقشی در معاملات بانکی در خدمات آنها نداشته باشند اما هر چه زمان می‌گذرد و بیشتر با بانک‌ها سر و کار پیدا می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که همچنان برای راه افتادن امور و کارهایمان باید یک آشنای بانکی داشته باشیم.
اگر این آشنا از نوع رئیس شعبه باشد دیگر مشکلی در خدمات و البته دریافت تسهیلات بانکی برای شما پیش نمی‌آید به خاطر اینکه این روسای شعب هستند که تایید می‌کنند چه کسی می‌تواند وام بگیرد و چه کسی از این صلاحیت فاصله دارد. این موردی است که به تایید بانکی‌ها هم رسیده است.


یکی از آنها درباره شرایط ضامن و نحوه پرداخت وام بدون اینکه توضیحی در خصوص این موارد بدهند می‌گوید: همه امور وام گرفتن بستگی به نظر رئیس شعبه و شرایط ایشان دارد.
وی اضافه می‌کند: ممکن است آقای رئیس تشخیص دهد نیازی به ضامن کارمند رسمی نباشد و شاید برعکس و ایشان مایل باشند هر دو ضامن باید کارمند رسمی دولت با فیش کسر از حقوق باشد.
این کارمند بانکی با تاکید بر اینکه در برخی از موارد و البته در بسیاری از تقاضاها رئیس شعبه با پرداخت وام مخالفت می‌کند، افزود: آنچه اهمیت دارد این است که رئیس شعبه تعیین می‌کند به چه کسی و با چه شرایطی چه مبلغی وام پرداخت شود.
وی اضافه می‌کند: اینکه برخی می‌گویند ضامن کارمند رسمی پیش‌شرط اصلی پرداخت وام نیست مربوط به بانک‌های دولتی است و ارتباطی به بانک‌های خصوصی ندارد چرا که این بانک‌ها قوانین خودشان را دارند.

اما جستجویی در بین شعب بانک‌ها از نوع دولتی و خصوصی هر بار قانون نانوشته جدیدی را برای ما علنی می‌کند.
یکی از بانک‌ها پیش از اینکه بانک مرکزی بخشنامه بدهد تغییرات خود در شرایط ضامن را اعمال کرد و یکی دیگر بی‌توجه به امور جاری و روز سیستم بانکی غرق در قوانین نانوشته خود است.
برخی از بانک‌ها اصلا توجهی به قوانین سیستم بانکی ندارند و هر طور که روسای بانک و اعضای هیات مدیره تصمیم بگیرند به مردم خدمات بانکی ارائه می‌دهند.


*در یک سال آینده منتظر تغییر شرایط ضمانت باشید

یکی از این بانکی‌ها در واکنش به اینکه آیا بخشنامه بانک مرکزی در این شعبه اجرایی شده یا خیر؟ خیلی بی‌تفاوت می‌گوید: قبلا هم اگر فردی شرایط لازم را اخذ می‌کرد می‌توانست ضامن بازنشسته یا کسبه را به بانک معرفی کند.
وی می‌گوید: آنچه بانک مرکزی در صدا و سیما اعلام می‌کند حداقل یک سال زمان می‌برد تا به صورت رسمی و کتبی به بانک‌ها اعلام کرده و آنها را ملزم به اجرای سیاست‌های جدید نمایند.
این کارمند بانک با اشاره به صدور بخشنامه‌های متفاوت و متعدد بانک مرکزی اضافه می‌کند بسیاری از این اخبار و بخشنامه‌ها فقط در حد حرف بوده و ارزش دیگری ندارند.
وی ادامه می‌دهد بارها مشاهده شده طرحی که در دست بررسی و تحقیق بوده توسط مسئولان بانکی اعلام می‌شود ولی این طرح بعد از ماه‌ها تازه به تصویب سیاست‌گذاران رسیده و بعد از طی مراحل اداری و گذشت مدت زمانی خاص به بانک‌های عامل ابلاغ می‌شود.

*برق خوشحالی در چشمان مردم نیامده پرید

ناگفته نماند که بانک مرکزی هم با این بخشنامه‌ها خبرهای خوش خود درباره شرایط جدید وام بانکی شور و هیجان خاصی بین مردم راه انداخت و بسیاری از آنها را روانه شعب کرد.
به گفته یک کارمند بانکی از زمانی که این بخشنامه در رسانه‌ها اعلام شده هر روز مردم برای دریافت وام به شعبه مراجعه می‌کنند اما پاسخ منطقی نمی‌گیرند.
وی با تاکید بر اینکه هیچ بخشنامه‌ای برای تغییر شرایط و یا تسهیل آن به شعب ابلاغ نشده است، گفت: بهتر بود قبل از اینکه این مسئله رسانه‌ای شود مسئولان مربوطه آن را به بانک‌ها ابلاغ می‌کردند و آنها را در جریان کار می‌گذاشتند.
این کارمند ادامه داد: من هم یک شهروند هستم و حال مردم را درک می‌کنم می‌دانم چقدر سخت است یک ضامن دولتی پیدا کنی که حاضر شود ضمانت شما را به عهده گیرد اما به هر حال ماموریم و معذور.

*ضامن کارمند رسمی "وحی مُنزل" سیستم بانکی است

یکی از این بانکی‌ها با تاکید بر اینکه بخشنامه بانک مرکزی از ارزش کارشناسی برخوردار نیست، می‌گوید: حتما باید ضامن کارمند رسمی دولت باشد تا بانک از بازگشت پول خود اطمینان پیدا کند.
وی با بیان اینکه در برخی از موارد مشاهده شده ضامن کارمند رسمی هم از پرداخت اقساط وام خودداری می‌کند، افزود: اگر فردی ماشین داشته باشد ماشین خود را 60 قفله هم نماید وقتی دزد در کمین آن باشد بالاخره یک روز ماشین وی دزدیده می‌شود اما اگر در کنار ماشین 60 قفله ماشینی بدون قفل باشد دزد ترجیح می‌دهد به سراغ ماشین دوم برود.
این کارمند بانکی مثال مذکور برای ماجرای وام گرفتن از بانک‌ها با ضامن کارمند رسمی مطرح کرد و ادامه داد: تمام این موارد بستگی به خود فرد دارد اگر بخواهد قسط را پرداخت می‌کند و اگر نخواهد هم پرداخت نمی‌کند.
و این بود ارتباط ضامن کارمند رسمی با ماشین 60 قفله؛ به هر حال آنچه که از صحبت‌های این کارمند برداشت شد این بود که تنها قوت قلب بانک‌ها ضمانت کارمند رسمی دولت است.


*ضامن کارمند نداشتم بیخیال وام ازدواج شدم

یک شهروند تهرانی درباره وضعیت موجود در سیستم بانکی می‌گوید: برای ازدواج می‌خواهم وام بگیرم اما به هر دری می‌زنم و به هر بانکی می‌روم می‌گویند باید ضامن داشته باشی که کارمند رسمی و دارای فیش کسر از حقوق باشم.
وی با بیان اینکه در نزدیکان خود کارمند رسمی ندارم افزود: اگر فردی ضامن کارمند نداشته باشد چکار باید بکند؟! با این تفاسیر یا باید از وام گرفتن منصرف شود و البته دیگر بایدی در کار نیست و به صورت کلی نباید امیدی به وام گرفتن داشته باشد.
وی افزود: زمانی که شنیدم بانک مرکزی اعلام کرد دیگر نیازی به کارمند رسمی نیست دوباره به شعبه نزدیک محل زندگی‌ام رفتم ولی باز هم خبر خوشی نشنیدم و نشنیدم.
این متقاضی دریافت وام گفت: وقتی به کارمند شعبه خبر بانک مرکزی را گفتم لبخندی زد و با کنایه گفت از این خبرها روزی هزار بار مطرح می‌شود.


*آقای بهمنی به فکر مردم هم باشید

یک بازنشسته تهرانی نیز که در دریافت وام از بانک‌ها ناموفق بوده به خبرنگار فارس می‌گوید: برای خرید جهیزیه دخترم خواستم از بانک وام خرید کالا بگیرم ولی چون کارمند رسمی در اطرافیانم ندارم هنوز موفق به این امر نشده‌ام.
وی می‌گوید: یکی از آشنایانم در تلویزیون شنیده بود آقای بهمنی رئیس کل بانک مرکزی به مردم گفته از این به بعد می‌توانند به راحتی از بانک‌ها وام بگیرند بدون اینکه دغدغه ضامن داشته باشند.
این مرد میانسال از خبرنگار فارس خواست تا پیغام وی را به بهمنی برساند.
پیغام این شهروند بازنشسته این بود که آقای بهمنی لطفا فکری به حال مردمی که ضامن کارمند رسمی دولت ندارند هم بکنید بالاخره افراد زیادی که نیازمند وام هستند قشر ضعیف جامعه‌اند.

براساس این گزارش روز گذشته بار دیگر محمود بهمنی به مردم اطمینان داد که این بخشنامه جنجالی صحت دارد و بر قوت خود باقی است؛ وی با تأکید براینکه بانک مرکزی بار دیگر این بخشنامه را به بانک‌ها فرستاده و آنها را ملزم به اجرای مندرجات در آن به خصوص قبول ضمانت افرادی که کارمند رسمی دولت نیست کرده است، گفت: مردم اگر دیدند تخلفی در این خصوص روی می‌دهد به من نامه بزنند.
اما آقای بهمنی باید به بانک مرکزی یادآوری کنیم که امروزه تمامی شعب بانک‌ها از اجرای این بخشنامه امتناع می‌کنند و طبق آنچه در این گزارش آمده قوانین نانوشته‌ای را در زمان پرداخت تسهیلات برای مردم وضع می‌کنند.
از آقای رئیس کل بانک مرکزی و همچنین قائم مقام ایشان که در حوزه نظارت حضور قابل توجهی دارند باید خواهش کنیم که این مورد را به صورت جدی رصد کنند؛ خبرگزاری فارس هم اعلام آمادگی می‌کند که نام و آدرس شعبه این بانک‌ها را در صورت نیاز در اختیار بانک مرکزی قرار دهد.
این آشفتگی در شعب بانک‌ها در این ماه‌ها به حدی رسیده که به ندرت می‌توان شعبه‌ای را پیدا کرد که وام بانکی‌ دهد چه رسد به اینکه ضمانت افراد غیر کارمند رسمی را برای پرداخت وام قبول کند!
نیمه اول امسال که تمام شد امیدواریم مقام محترم بانک مرکزی و مدیران عامل بانک‌ها تغییر رویه‌ای در این خصوص انجام دهند و کمی هم به نیازهای مردم توجه داشته باشند.