برگشت غذا (Regurgitation) و استفراغ (Vomiting) بطور شایعی در پرندگان دیده میشوند. برگشت غذا به معنای بیرون ریختن محتویات دهان ، مری یا چینه دان است. چنین پرنده‌ای اغلب سر خود را تکان داده و گردن را کشیده نگه میدارد. غذای بیرون ریخته شده به نظر هضم نشده است بطور مثال دانه کامل را که هضم نشده به همان شکلی که خورده شده بوده بیرون می ریزد. 

برگشت غذا معمولاً یک رفتار طبیعی در پرنده بحساب می‌آید. استفراغ هم بالاآوردن محتویات پیش معده ، معده یا روده است. در این حالت معمولاً محتویات معده و ... بطور پرتابی از دهان بیرون می ریزد و پرنده سر خود را به اینطرف و آنطرف تکان میدهد. استفراغ را باید نشانه بیماری جدی دانست و هر چه سریعتر به آن رسیدگی نمود. متأسفانه اغلب مواقع تفریق موارد برگشت غذا از استفراغ دشوار است. 

علل برگشت غذا و استفراغ در پرندگان
- عفونت ها : (باکتریایی) : Salmonella , Pasteurella , Megabacteria , Mycobacterium و تعداد زیادی از باکتریهای دیگر گرم منفی و مثبت 

(قارچی) : کاندیدا ، آسپرژیلوس و Mucor 

(ویروسی) : بیماری Pacheco ، Polyomavirus ، Poxvirus ، Papilomatosis ، بیماریهای منقار و پرها ، Adenovirus ، Herpesvirus و Paramyxovirus 

(انگلی) : کاپیلاریا ، پلاسمودیوم ، کرمهای نواری ، تریکوموناس ، ژیاردیا ، کرمهای گرد و کوکسیدیا 

(سایر علل عفونی) : سندرم اتساع پیش معده ، اتساع نوتروفیلی معده و Macaw Wasting disease 

- بیماریهای اندامهای مختلف : 
بیماریهای قلبی (در توکان ها و مینا بیشتر شایع است) - بیماریهای کبدی - پانکراتیت - بیماریهای کلیوی - تروما - دیابت ملیتوس - پریتونیت - سپتی سمی - عدم تعادل الکترولیتها 

- تغذیه : 
افزایش پروتئین جیره - افزایش ویتامین D بدن - کاهش ویتامین A بدن - کاهش ویتامین E بدن یا کمبود سلنیوم - افزایش آهن بدن - آلرژی غذایی - پرخوری - تغییر ناگهانی در جیره غذایی - نگهداری غذا و دارو در شرایط دما و با غلظت نامناسب 

- مسمومیت ها : 
(فلزات سنگین) : آرسنیک ، مس ، سرب و روی 
(گیاهان سمی) - (شکلات) - (نیکوتین) - (نمک) - (غذاهای کپک زده یا فاسد شده) - (میوه آووکادو) - (الکل) - (سیگار) 
(حشره کشها) : کاربامات ها ، لیندن ، ارگانوفسفات ، آرسنیک ، Rotenone 
(تفلون) - (ضدعفونی کننده ها) - نیترات - فسفر - تالیوم - پتاسیم کلراید - آلومینیوم کلراید (deodorants) 

نکته : از این بین مسمومیت با روی و سرب شایعتر است. تفلون حرارت دیده و داغ شده در تابه و پوشش و ورقهای فلزی بسیار مسمومیت‌زا هستند. 

- سایر بیماریها : 
گواتر (بیشتر در budgies شایع است) - آسیت - آئروفاژی (بلع هوا) - انباشتگی و استاز چینه دان (بیشتر در سنین پایین) - جسم خارجی - توهم رفتگی و پیچ خوردگی روده - فتق - زخمهای گوارشی - انباشتگی سنگریزه ها - تنگی مجرای مری - پاپیلوما - لیومیوما - آدنوما - فیبروما - سفت شدگی تخم مرغ (Egg binding) (در قناریها شایعتر است) 

- واکنش به داروها : 
(آنتی بیوتیکها) : داکسی سایکلین ، polymixin B ، تری متوپریم ، سولفادیازین ، انروفلوکساسین 
(ضد انگلها) : فنبندازول ، پرازی کوانتل ، لوامیزول 
(ضد قارچها) : فلوکونازول ، ایتراکونازول ، کتوکونازول 

- اختلالات رفتاری : 
Motion Sickness (بیماری حرکت) ، Courtship (اظهار عشق و علاقه به پرنده دیگر ، آینه ، اسباب بازی یا صاحب خود) ، هیجان یا استرس و Normal weaning behavior 

همانطور که قبلاً اشاره شد تشخیص دقیق علت و تفریق برگشت غذا و استفراغ چندان آسان نیست. با این حال دامپزشک در معاینه باید به موارد ذیل دقت کند : 

1 - مشکل از چه زمانی شروع شده است؟ 
2 - چند وقت یکبار این مشکل رخ میدهد؟ 
3 - صاحب پرنده چه علائمی دیده است؟ 
4 - آیا این موضوع پس از عمل خاصی به وقوع می پیوندد؟ مثلاً بعد از غذا خوردن یا حین بازی کردن با اسباب بازی و غیره 
5 - خوراک پرنده چیست؟ 
6 - شرایط نگهداری از پرنده چگونه است؟ 
7 - دسترسی پرنده به موارد مسمومیت‌زای فوق الذکر امکان پذیر است؟ 
8 - در یک گله یا قفس ، پرندگان دیگر هم این مشکل را دارند؟ 
9 - چه دارو یا مکملی را پرنده مصرف نموده است؟ 
10 - پرنده سابقه بیماری خاصی دارد ؟ 

در کنار معاینه بالینی ، انجام CBC ، تستهای آزمایشگاهی و نمونه گیری از مدفوع برای انگلها هم باید مورد توجه قرار گیرد. رادیوگرافی یک ابزار مهم و مؤثر برای تشخیص به حساب می آید. سوآپ دهانی و مقعدی از پرنده برای کشت باکتری ، قارچ و اندوسکوپی در صورت لزوم هم از دیگر ابزارهای تشخیص به شمار میروند. نمونه‌های چینه دان باید میکروسکپی مورد مشاهده قرار گرفته و کشت داده شوند. 

درمان به علت ایجاد مشکل وابسته است. مایع درمانی و حفظ تعادل الکترولیتها از درجه اهمیت بالایی در این زمینه برخوردار است. درمان عفونت در صورت لزوم ، تغییر جیره غذایی ، خارج ساختن سم در صورت لزوم و انجام عمل جراحی در صورت وجود توده یا مشکلات توهم رفتگی روده و غیره گزینه های مختلف درمانی هستند. 

اگر علت برگشت غذا رفتاری بود ، خارج ساختن آینه و اسباب بازی از قفس و دسترس پرنده ممکن است در رفع این مشکل مؤثر باشد. 

برگرفته از نشريه حكیم مهر