آشنایی با بیماری تب طوطی (سیتاکوزیس) / دکتر مهدی هدایتی

علائم بیماری :
علائم در پرندگان شامل تورم چشم ، کنژیکتوویت ، ترشحات چشمی ، مشکل در تنفس و علایم تنفسی ، ‌ترشحات آبکی از بینی و تورم نواحی سینوسهای بینی و اطراف چشمی و رسوب اورات با رنگ سبز مشخص است . تشخیص : تشخیص در ابتدا با علائم تا اندازه ایی ممکن است و کمک گرفتن از رنگ آمیزی گیمسا جهت بررسی نمونه های اخذ شده از سواپ جشمی و مدفوعی و دهانی ( شکاف کوانا) مفید است ،‌ اما معمولا بوسیله انجام یک تست آنتی ژن- آنتی بادی تائید قطعی می شود. همچنین تست pcr نیز قابل استفاده است. اگرچه هر کدام از این تست ها میتواند تائید کننده عفونت باشد اما پاسخ های منفی کاذب در این تست ها مشکل ساز بوده و همچنین ترکیبی از علائم بالینی و تستهای آزمایشگاهی برای تشخیص پیشنهاد شده ، البته عفونت قادر است طی سه هفته پرنده را از پای درآورد. همه گیری شناسی : عفونت معمولا بوسیله ترشحات از پرنده آلوده به پرندگان دیگر منتقل می گردد اگرچه عفونت از طریق پرها ، تخم ها و مشخصا هر یک از دو روش استنشاقی یا بلعیدن قادر به انتقال می باشد. گونه های کلامیدیا پسیتاسی در پرندگان سلولهای اپیتلیال ترشحی و سلولهای بیگانه خوار (دفاعی) لوله تنفسی را آلوده می کنند. عفونت بصورت عمومی پیشرفت کرده در نهایت باکتری در سلولهای پوششی و بیگانه خوار ارگان های دیگر نظیر قرنیه چشم و لوله گوارشی موضعی گردیده ، همچنین باکتری از طریق تخم مرغ نیز دفع می گردد. استرس عموما عامل اولیه تحریک سایر علائم خواهد شد. گونه های کلامیدیا پسیتاسی در قدرت عفونی سازی همسان بوده، در کشت سلولی به آسانی رشد میکنند، دارای ژنوم rna با 16 باند و متعلق به 8 زیرگونه می باشند.البته نکته مهم در مورد این عفونت انتقال آسان آن به انسان می باشد.
زیر گونه a : این زیر گونه بطور خاص در بین پرندگان خانواده طوطی سانان بوده و باعث ایجاد بیماری مشترک تک گیردر انسان ها، پستانداران دیگر و لاک پشتها می گردد.
زیر گونه b : خاص کبوتران بوده و همچنین از بوقلمون ها جدا شده و در ضمن بعنوان عامل سقط جنین در گاوهای شیری نیز شناسایی شده است.
زیر گونه های c و d : جزو مخاطرات حرفه ای برای کارگران کشتارگاه ها و افرد در تماس مستقیم با پرندگان است.
زیر گونه e : از گروهی از پرندگان شکاری وحشی جدا شده است. درمان: درمان معمولا با آنتی بیوتیک ها، از قبیل داکسی سیلین یا تتراسیکلین که میتوان از طریق آب یا تزریقی مصرف نمود انجام می گیرد.
درمان و کنترل :
درمان و کنترل در بیماری پسیتاکوزیز مهم است چون باید از انتقال احتمالی آن جلوگیری شود . مصرف داروی داکسی سیکلین به مدت چند هفته در کنار قرنطینه کردن پرنده و مصرف مولتی ویتامین و الکترولیت نقش به سزایی در کنترل و درمان د ارد .کاهش استرس های مدیریتی و محیطی نیز باید در دستور کار شما قرار گیرد .
بیماری در انسان :
بیماری در انسان بعد از یک دوره کمون (نهفتگی) 14- 5 روزه نمایان شده ، علائم بیماری بصورت گسترده از ضعف پنهان تا بیماری عمومی همراه با انواع ذات الریه (تورم ریه) قابل تغییر می باشد ، بطور عمده ذات الریه ای غیر تیپیک را نمایش می دهد . در هفته اول پسیتاکوزیس علائم شبیه تب تیفوئید شامل تب های بالای شدید، تورم مفصلی، اسهال، تورم ملتحمه چشم ،‌ سرفه خون آلود و کاهش گویچه های سفید را نشان می دهد. بزرگ شدگی طحال بطور مکرر در اواخر هفته اول مشاهده می شود . در تشخیص می توان به یک مورد عفونت تنفسی همراه تورم طحال و یا سرفه خونی شک کرد. همچنین سردرد در اثر تورم مننژ و برخی عوامل وابسته به گردن که معمولی نیست. در نمونه های شدید در اواخر هفته اول گیجی یا کوما ایجاد می گردد. در هفته دوم ذات الریه پنوموکوکوسی باکتریایی همراه تب مداوم ، سرفه و سختی تنفس مشاهده می گردد. رادیو گرفی با اشعه ایکس تجمعات تکه تکه یا منتشر در ریه را نشان می دهد . تابلوی خونی کاهش گلبول سفید ، کاهش ترومبوسیت ها و افزایش معقول آنزیم های کبدی را نشان می دهد . بایستی تشخیص افتراقی با تیفوس، تیفوئید و ذات الریه غیر تیپیک ایجاد شده بوسیله مایکوپلاسما، تب کیو وجود داشته باشد. ارائه تاریخچه به تشخیص کمک می کند، شاید بعضی اوقات پیچیدگی در فرم تورم لایه داخلی قلب، تورم کبد، تورم عضلات اصلی قلب، تورم مفاصل، تورم ملتحمه و قرنیه و پیچیدگی های عصبی (تورم مغز) رخ دهد. نمونه های وخیم در کمتر از 1% گزارش شده است . حضور آلبومین در ادرار نیز گزارش شده است . کشت کلامیدیوفیلا پسیتاسی یکی از آزمایش های پرخطر بوده و فقط در آزمایشگاه های با ایمنی زیستی بالا انجام می گردد.
همه گیری شناسی انسانی :
این بیماری اولین بار در سال 1879 و از اروپا گزارش شده بود . در 1929 یک مورد درگیری این بیماری با انتشار بالا در ایالات متحده رخ داد . هر چند اولین مورد گزارش این بیماری از ایالات متحده نبود ولی در آن زمان درگیری بزرگی بود و درنتیجه آن کنترل بر روی واردات طوطی بیشتر شد. از تبعات بعدی این فاجعه تاسیس انستیتو ملی سلامت در ایالات متحده بود. از 2003 تا 2007، 91 مورد پسیتاکوزیس انسانی به مراکز درمانی گزارش شده است البته در بسیاری از موارد دیگر بیماری صحیح تشخیص داده نشده و یا گزارش نگردیده است.
درمان انسانی :
این عفونت در انسان نیز با مصرف آنتی بیوتیک ها درمان می شود. تتراسیکلین و کلرامفنیکل داروهای آنتی بیوتیکی انتخابی برای درمان بیماران مبتلا به پسیتاکوزیس می باشند. بیشتر موارد به درمان خوراکی با داکسی سیلین ، تترا سیکلین هیدروکلراید یا کلرامفنیکل پالمیتات پاسخ می دهند. داکسی سیلین هیکلات به روش تزریقی برای درمان اولیه بیماران شدید مصرف می شود. بهبود علائم بیماری معمولا بین 72- 48 ساعت آشکار می گردد. اگرچه امکان بازگشت بیماری وجود دارد و بایستی درمان برای 14- 10 روزبعد از کاهش تب ادامه داشته باشد. طبق تحقیقات شاید اریترومایسین بهترین داروی جایگزین در درمان این بیماری در افرادی که نسبت به تترا سیکلین حساس هستند(کودکان زیر 9 سال و زنان باردار) باشد. استفاده بعنوان سلاح بیولوژیک: پسیتاکوزیس یکی از 12 بیماری (عاملی) است که طبق تحقیقات ایالات متحده قبل از به تعلیق در آوردن برنامه سلاح های زیستی جزو سلاح های زیستی بود.
توصیه نهایی :
در پایان توصیه ایی که به صاحبان پرندگان زینتی بالاخص طوطی سانان داریم این است که عدم بوسیدن و دهان به دهان غذا دادن به پرنده در کنار مراقبت های بهداشتی و بیوسکوریتی به هنگام دیدن علایم شبه بیماری و در صورت مشکوک شدن حتما آزمایش از طریق نمونه گیری از چشم و مدفوع و شکاف دهانی و رویت اجسام رتیکولر حتما پرنده تحت درمان قرار بگیرد و از نزدیک شدن و مورد بازی قرار گرفتن پرنده توسط افراد کهنسال و کودکان جدا خودداری شده و همواره پروتکل درمانی را زیر نظر دکتر دامپزشک پیش ببرید.