بیضه
بیضه های لوبیایی شکل چپ و راست به طور قرینه در دو سوی خط میانی در حفره سلوم پشتی،نزدیک انتهای خلفی ششها و انتهای قدامی کلیه ها قرار گرفته اند.در ماکیان اهلی و بسیاری از گنجشک سانان و احتمالا در بیشتر پرندگان دیگر (بجز چندین گونه قوش) گناد چپ جنس نر ژنتیکی genetic male همانند گناد چپ جنس ماده ژنتیکی genetic female در دوران اولیه رشد رویانی تعدادی سلول های زاینده مبدا را از گناد راست بدست می اورد.در نتیجه در پرنده نابالغ بیضه راست بزرگتر بنظر می رسد.در خروس اهلی این رابطه تا سن 6 ماهگی باقی می ماند،اما پس از ان بیضه راست سنگین تر از چپ می شود.هر بیضه به وسیله مزانتر کوتاهی به نام مزورکیوم اویخته شده است.کیسه هوایی شکمی،بیضه را در بر گرفته است،اما بر عکس فرضیه های اولیه به وسیله کیسه هوایی خنک نمی شود.هنگامی که بیضه بریده شود مایع شیری رنگ اسپرم دار بیرون می اید.
ادامه دارد...
گرد آوری : کوشا
منابع : تحقیقات Dr.A.S.KING و Dr.J. MACLELLAND
بیضه+
ابعاد بیضه به طور شایان توجهی با فعالیت های جنسی افزایش می یابد.در نژاد های سنگین ماکیان اهلی وزن هر دو بیضه با هم از حدود 05/0 گرم در یک ماهگی تا حدود 30 گرم در 18 ماهگی می رسد و طول انها نیز از حدود 2 سانتیمتر کمی پیش از بلوغ جنسی ،به حدود 5/5 سانتیمتر در دوران فعالیت جنسی تغییر می کند.این بزرگ شدن،به عنوان تغییر شایان توجهی در زمان بلوغ جنسی به شمار می اید که عمدتا به دلیل افزایش طول و قطر لوله های مولد منی و افزودنش تعداد سلول های بینا بینی است و بنابر این مستقیما به افزایش ظرفیت تولید منی مربوط می شود.در پرندگانی که به طور فصلی جفتگیری بیضه ها به میزان شایان توجهی بزرگ می شوند.افزایش وزن این ارگان در برخی از گنجشک ها به 300 تا 500 برابر می رسد.رنگ بیضه ها نیز با فعالیت جنسی تغییر می یابد. در بیشتر نژاد های ماکیان اهلی و در بسیاری از پرنده هایی که به طور فصلی جفتگیری می کنند،بیضه نابالغ و یا غیر فعال به دلیل تجمع چربی در سلول های بینابینی زرد رنگ است.زمانی که به دلیل فعالیت جنسی،بیضه بزرگ می شود،افزایش لوله های مولد منی به پراکندگی سلول های بینا بینی منجر شده و رنگ بیضه سفید می شود.در برخی از گونه ها،مانند سار معمولی و نژاز لگهورن سیاه ماکیان اهلی،بیضه غیر فعال به دلیل وجود ملانوسیت ها سیاه است،اما دوباره همراه با فعالیت جنسی که بیضه بزرگ می شود،به رنگ خاکستری تا سفید،رنگ ان تغییر می کند.سطح بیضه به وسیله پوشش فیبری البوجینیا tunica albuginea پوشیده شده است.بر خلاف پستانداران دیواره های میانی و در نتیجه لپهای بیضه ای وجود ندارند و دیواره مدیاستین بیضه mediastinum testis نیز وجود ندارند.در ماکیان اهلی بیشتر خون سرخرگی از راه سرخرگ بیضه ای به بیضه می رسد که شاخه ای از سرخرگ قدامی کلیه است.شبکه پیچک مانند pampiniform که در پستانداران برای پایین تر نگهداشتن درجه حرارت بیضه از درجه حرارت بدن عمل می کند،وجود ندارد.خون سیاهرگی بیضه به وسیله چند سیاهرگ کوتاه بیضه ای به سیاهرگ میان خالی خلفی می ریزد.
ادامه دارد...
گرد آوری : کوشا
منابع : تحقیقات Dr.A.S.KING و Dr.J. MACLELLAND
بیضه+
ابعاد بیضه به طور شایان توجهی با فعالیت های جنسی افزایش می یابد.در نژاد های سنگین ماکیان اهلی وزن هر دو بیضه با هم از حدود 05/0 گرم در یک ماهگی تا حدود 30 گرم در 18 ماهگی می رسد و طول انها نیز از حدود 2 سانتیمتر کمی پیش از بلوغ جنسی ،به حدود 5/5 سانتیمتر در دوران فعالیت جنسی تغییر می کند.این بزرگ شدن،به عنوان تغییر شایان توجهی در زمان بلوغ جنسی به شمار می اید که عمدتا به دلیل افزایش طول و قطر لوله های مولد منی و افزودنش تعداد سلول های بینا بینی است و بنابر این مستقیما به افزایش ظرفیت تولید منی مربوط می شود.در پرندگانی که به طور فصلی جفتگیری بیضه ها به میزان شایان توجهی بزرگ می شوند.افزایش وزن این ارگان در برخی از گنجشک ها به 300 تا 500 برابر می رسد.رنگ بیضه ها نیز با فعالیت جنسی تغییر می یابد. در بیشتر نژاد های ماکیان اهلی و در بسیاری از پرنده هایی که به طور فصلی جفتگیری می کنند،بیضه نابالغ و یا غیر فعال به دلیل تجمع چربی در سلول های بینابینی زرد رنگ است.زمانی که به دلیل فعالیت جنسی،بیضه بزرگ می شود،افزایش لوله های مولد منی به پراکندگی سلول های بینا بینی منجر شده و رنگ بیضه سفید می شود.در برخی از گونه ها،مانند سار معمولی و نژاز لگهورن سیاه ماکیان اهلی،بیضه غیر فعال به دلیل وجود ملانوسیت ها سیاه است،اما دوباره همراه با فعالیت جنسی که بیضه بزرگ می شود،به رنگ خاکستری تا سفید،رنگ ان تغییر می کند.سطح بیضه به وسیله پوشش فیبری البوجینیا tunica albuginea پوشیده شده است.بر خلاف پستانداران دیواره های میانی و در نتیجه لپهای بیضه ای وجود ندارند و دیواره مدیاستین بیضه mediastinum testis نیز وجود ندارند.در ماکیان اهلی بیشتر خون سرخرگی از راه سرخرگ بیضه ای به بیضه می رسد که شاخه ای از سرخرگ قدامی کلیه است.شبکه پیچک مانند pampiniform که در پستانداران برای پایین تر نگهداشتن درجه حرارت بیضه از درجه حرارت بدن عمل می کند،وجود ندارد.خون سیاهرگی بیضه به وسیله چند سیاهرگ کوتاه بیضه ای به سیاهرگ میان خالی خلفی می ریزد.
ادامه دارد...
گرد آوری : کوشا
منابع : تحقیقات Dr.A.S.KING و Dr.J. MACLELLAND
بیضه++
توده بیضه از هزاران لوله کوچک پیچ خورده مولد منی تشکیل شده است.اساسا این لوله های کوچک به طور انفرادی در پرندگان و پستانداران همانند هستند،اما پرندگان پیوند های رگی بی شماری دارند.لوله کوچک مولد منی به وسیله بافت پوششی سازنده اسپرم دربردارنده سلول های زاینده و پشتیبانی(سرتولی sertoli)پوشیده می شود.همانند ااژنز Oogenesis،اسپرماتوژنز spermatogenesis در سه مرحله روی می دهد.در نخستین مرحله که زمان تکثیر است،سلول ها به عنوان اسپرماتو گونیوم شناخته می شوند،دومین مرحله زمان رشد است که در ان اسپرماتوسیت های اولیه بزرگ می شوند،و سر انجام یک دوره بلوغ وجود دارد که در ان نخستین تقسیم بلوغ،اسپرماتوسیت های ثانویه و دومین تقسیم بلوغ اسپرماتیدها spermatids را بوجود می اورد.هر اسپرماتید به یک اسپرماتوزویید متکامل می شود.اسپرماتوزویید ها به صورت خوشه در می ایند به گونه ای که سر انها به سلول های پشتیبانی چسبیده و دم انها به درون مجرای منی بر امده است.طول دوره اسپرماتوژنز در پرندگان بسیار کوتاهتر از پستانداران است هر سلول پشتیبانی تا عمق اپی تلیوم امتداد می یابد و بنابراین حمایت مکانیکی برای سلول های زاینده به وجود می اورد. همچنین بر این باور هستند که سلولهای پشتیبانی در تولید هورمون استروئیدی شرکت دارند و ممکن است نقش ریزه خواری داشته باشند.
ادامه دارد...
گرد آوری : کوشا
منابع : تحقیقات Dr.A.S.KING و Dr.J. MACLELLAND
پس از بلوغ،اسپرماتوزوئید ها خود را از دیواره مجرا جدا می کنند و به سوی
لوله های کوچک مستقیم straight tubules بسیار کوتاه بیرون رونده حرکت می کنند که به وسیله منفذی نزدیک به شش نقطه به
شبکه بیضه ای rete testis پایان می یابند.لوله های کوچک مستقیم،توان اسپرم سازی را از دست داده اند و به وسیله بافت پوششی کوتاه که بنظر می رسد فقط در برندارنده سلول های پشتیبانی باشند،مفروض شده اند.شبکه بیضه ای در ماکیان اهلی کانال های نامنظم با دیواره نازک واقع در بافت پیوندی فیبروزه را در بر می گیرد و روی سطح میانی - پشتی بیضه مجاور اپیدیدیم قرار دارد و همچنین به طور طولی در سطح انتهای قدامی تا انتهای خلفی اپیدیدیم امتداد می یابد.شبکه بیضه ای در برخی از گنجشکسانان(مثل سهره)وجود دارد و در برخی دیگر(مثل کلاغ ها)و پرستو های دریایی وجود ندارد،احتمالا این ساختار یک خصوصیت عمومی پرندگان نیست.
سلول های بینابینی(سلول های لیدیگ leydig cells )
سلول های بینابینی(سلول های لیدیگ leydig cells )
فضای بینابینی میان لوله های کوچک را پر می کنند.سلول های بینابینی بالغ چند وجهی هستند و به وسیله شبکه اندوپلاسمیک صاف،میتوکندری با ستیغ های لوله ای و قطرات کوچک لیپیدی سرشار از کلسترول مشخص می شوند.باور بر این است که این قطرات کوچک لیپیدی مواد پیش ساز در تولید استروئید های مولد صفات نرینگی موثر هستند.
بنظر می رسد در پرنده ها نیز همانند پستانداران،نستوسترون،اندر وژن اصلی بیضه ای باشد و سلول های بینا بینی منبع اصلی ان باشند.اندروژنها بر رشد
مجرای وابران deferent duct و بروز صفات ثانویه جنسی در بردارنده پر دراوری و زوائدی مانند تاج و ریش و اواز خوانی و رفتار جنسی اثر عمده ای دارند.سلول های دیگر در بافت بینابینی،ملانوسیت ها هستند که به تیرگی رنگ بیضه غیر فعال در برخی از پرنده ها منجر می شوند.
ادامه دارد...
گرد آوری : کوشا
منابع : تحقیقات Dr.A.S.KING و Dr.J. MACLELLAND
اپیدیدیم
در ماکیان اهلی و پرندگان عموما اپیدیدیم بر سطح میانی - پشتی بیضه قرار می گیرد و بنا بر این هنگام کالبد گشایی از سطح شکمی تقریبا دیده نمی شود حتی اگر در فصل جفتگیری باشد.
در مقایسه با اپیدیدیم پستانداران نسبتا کوچک است. فقط نزدیک به 3 میلیمتر در خروس اهلی بالغ ضخامت دارد. در پرندگانی که به طور فصلی جفتگیری می کنند در دوره جفتگیری بشدت بزرگ می شود و پس از آن تا اندازهای آشکار می شود ، اگر چه هنوز از نمای شکمی به وسیله بیضه پوشیده شده است. سر، تنه و دم تمایز داده نشده زیرا مجاری کوچک آوران Efferent dutules به بخش قدامی و یا سراپیدیدیم محدود نشده و از سر تا سر طول آن منشعب می شوند (در کلاغ گردن بور مجاری آوران در انتهای خلفی بیضه متمرکز شده اند). مجاری آوران ،متعدد ، حلقوی و دارای پیوند رگی هستند که نخست با دهانه گشاد و سپس بتدریج باریک شده و سر انجام از راه مجاری کوچک رابط به مجرای اپیدیدیم باز می شوند. مجاری آوران با بافت پوششی استوانه ای مطبق کاذب ترشحی مژه دار مفروش شده اند، اما در بخش انتهایی مجاری کوچک رابط سلولهای مژه دار ناپدید می شوند.
در ماکیان اهلی و گونه های وحشی پرنده هایی که بررسی شده اند مجرای اپیدیدیم نسبتا مستقیم و بنابراین بسیار کوتاهتر از همانند آن در پستانداران است. در حالی که معمولا در کل طول حاشیه اپیدیدیم بیضه گسترش می یابد، در برخی از نمونه های کلاغ گردن بور همانند یک گره پیچ خورده در انتهای خلفی (دمی) بیضه قرار می گیرد. مجرای اپیدیدیم با بافت پوششی استوانه ای مطبق کاذب ترشحی غیر مژه دار مفروش شده است. در خروسهای اهلی که از نظر جنسی فعال هستند مجاری آوران و رابط با نزدیک شدن به مجرای اپیدیدیم مقدار کمتر و کمتری اسپرماتید و مقدار بیشتر و بیشتری اسپرماتوزوئید دارند و مجرای اپیدیدیم به طور یکنواخت با اسپرماتوزوئیدها انباشته شده است. بر عکس در پرندگانی که به طور فصلی جفتگیری میکنند حتی در دوره جفتگیری به ندرت اسپرماتوزوئیدها در مجرای اپیدیدیم تعدد می یابند و در عوض در سمینال گلوموس Seminal glomus انبار می شوند.
ادامه دارد...
گرد آوری : کوشا
منابع : تحقیقات Dr.A.S.KING و Dr.J. MACLELLAND
اپیدیدیم+
اپیدیدیم+
در ماکیان اهلی
ضمیمه اپیدیدیم که نزدیک به 10 - 3 میلیمتر طویل است ، از اپیدیدیم به سمت قدامی امتداد می یابد و به وسیله بافت پیوندی و به طور محکم به حاشیه شکمی غده آدرنال می چسبد. آویزه اپیدیدیم تعدادی از
لوله های کوچک انحرافی کور دارد که به امتداد قدامی مجرای اپیدیدم در این ضمیمه متصل می شوند، برخی از این لوله های کوچک انحرافی به غده آدرنال نفوذ می کنند.
تعداد کمی دیگر از این لوله ها به بخش اصلی مجرای اپیدیدیم و به شبکه بیضه ای باز می شوند. هنگامی که بیضه با عمل جراحی برداشته شود، بخش اصلی اپیدیدیم همراه بیضه جدا می شود، اما ضمیمه اپیدیدیم چسبیده به غده آدرنال باقی میماند.
در پرنده نری که با عمل جراحی اخته شده است لوله های کوچک انحرافی ضمیمه اپیدیدیم ندولهایی را به وجود می آورند که آندروژن ترشح می کنند. این ندولها در درون و یا در عمق کپسول غده آدرنال قرار می گیرند
جدید ساختمان فصلی بیضه و اپیدیدیم
در پرندگان دارای سیکل جفتگیری مشخص اما نه در میان ماکیان اهلی ،به سه مرحله کاملا مشخص در بیضه و اپیدیدیم می توان توجه کرد.در
مرحله باززادی Regeneration phase لوله های کوچک مولد منی،سلول های بینا بینی ،پوشش فیبری البوجینا،مجاری اوران و رابط در اپیدیم به طور عمده از هم جدا و سپس تجدید ساختمان می شوند و بدین ترتیب فعالیتهای درون ریزی و تولید مثلی خود را باز می یابند.در
مرحله ی شتاب گیری Acceleration phase (در پاییز و یا بهار) گونادوتروپین ها موجب تجدید فعالیت مربوط به تولید سلول های جنسی شده که به تولید اسپروماتوزوئید ها منجر می شود.در این مرحله سلول های بینا بینی بزرگ هستند و محتوای لیپیدی انها بسیار افزایش یافته است و ترشحات سلول های اپی تلیوم استر داخلی لوله های کوچک اپیدیدیم از نوع مروکرین Merocrine است.در
مرحله اوج جفتگیری Culmination phase که تولید مثل انجام می گیرد،گامتوژنز به حداکثر می رسد،سلول های بینا بینی از لیپید تهی می شوند و سلول های اپی تلیوم استر لوله های کوچک اپیدیدیم به طور متنوب ترشحات
اپوکرینی Apocrine دارند.
مجرای وابران
اناتومی مجرای وابران در ماکیان اهلی همانند گونه های وحشی است که دربارهی انها پژوهش شده است.این مجرا یک زیگزاگ چسبیده موازی با میزانای تشکیل می دهد.قطر ان به طور پیشرونده به وسیله عضلات صاف افزایش می یابد(در ماکیان اهلی در مدخل کلواک به ماکزیممی نزدیک به 5/3 میلیمتر می رسد).مجرا به دیواره پشتی یورودیوم Urodium وارد شده و به یک اتساع دوکی شکل به نام مخزن Receptacle مجرای وابران ختم می شود.مخزن در عضلات کلواک فرو رفته است بجز 3-2 میلیمتر اخر ان که به عنوان برامدگی کوچک Papilla مجرای وابران جلو امده است .در مقایسه با مجرای اپیدیدیم بافت پوششی مجرای وابران،بلندتر و متمایل به مطبق کاذب و بدون مژه است و ترشح کمتری دارد.غدد حتی در بخش خلفی میان این مجرا،که دهانه ان و عریض ترین و دیواره ان ضخیم ترین بخش است،وجود ندارند.در خروس اهلی که از نظر جسمی فعال است،مجرای وابران تقریبا به اندازه مجرای اپیدیدیم متراکم و از اسپرماتوزوئید ها انباشته است.نزدیک به 1 تا 4 روز زمان نیاز است تا اسپرماتوزوئید ها از شبکه بیضه ای به انتهای مجرای وابران منی برسند.
در پرندگانی که به طور فصلی جفتگیری می کنند فزونی اسپرماتوزوئید ها در مجرای وابران منی نا معلول است.در طول مرحله استراحت بخش اصلی مجرای وابران منی،لوله نسبتا مستقیمی است که بخش قدامی ان در سطح شکمی کلیه فرورفته است. با نزدیک شدن به مرحله جفتگیری،طول مجرا بسیار افزایش مییابد،از کلبه جدا شده و بسیار پیچ خورده می شود.
ادامه مجرای وابران
در گنجشک ها انتهای خلفی مجرای وابران منی،توده پیچ خورده ای را تشکیل می دهد که
سمینال گلوموس نامیده می شود .در اغاز مرحله جفتگیری،این عضو بزرگتر و پیچ خورده تر می شود،به گونه ای که سمینال گلوموس سمت راست و چپ با هم دیواره کلواک را به شکل یک برامدگی بلند،
دماغه کلواک Cloacal promentory به بیرون فشار می دهند.اصولا،دماغه دربر گیرنده بر امدگی گرد و یا مخروطی شکل است که قطر ان در سهره ها به 10 میلیمتر می رسد و مقعد را نزدیک به 7_5 میلیمتر از محل معمول خود به عقب می برد.به وسیله این دماغه می توان جنسیت گنجشک ها را تعیین کرد.در این پرندگان سمینال گلوموس ها محل اصلی ذخیره اسپرماتوزوئید ها هستند و درجه حرارت در این عضو حدود 4 درجه ی سانتی گراد کمتر از درجه حرارت عمق راست روده ای است.
.