روان شناسی تمسخر و شوخی

افتخار حمیدی  روان شناس

این واژه ها رابه کرات شنیده اید چقدر مسخره ست ، چه شکلییه ؟ موها شو ببین چی پوشیده ،ببین موقع حرف زدن چه جوری دستهاشو تکون میده ،چقدر بی کلاسه هنوز اسم این مارک رو نشنیده ، چقدر چاقه ، چقدر لاغره،  درازه، کوتاهه ، بلد نیست ، همه ش سه میکنه ، بی جنبه ست ، بی عرضه ست و…..

تمسخر چیست ؟ تمسخر حالتی منفی در ذهن است و موقعی ایجاد می‌شود که فرد موضوعی را که  از نظر روانی برای او تنش ایجاد می کند در قالب کلماتی به شخص دیگر ابراز می نماید تا از حالت تنش خود بکاهد . در حقیقت تمسخر محرک آزار دهند برای فرد دارد .

چه کسانی تمسخر می کنند ؟ افرادی که دچار عقده حقارت شدید می شوند برای مبارزه علیه حقارت خود و همسان کردن خویش با فرد دیگر به تمسخر روی می آورند در حقیقت برای پنهان کردن عیب خود آن را به شخص دیگر فرافکنی می کنند یعنی عیب خود را به فرد دیگر نسبت می دهند .بعنوان مثال شخصی که خودش نمی تواند خوب رانندگی کند دائما از رانندگی دیگران ایراد می گیرد .این افراد کنترلی بر احساس خود ندارند و دچار ضعف روانی هستند .

رابطه سن و تمسخر .تمسخر  یکی از خصایص دوران نوجوانی است .نوجوانان و جوانان بیشتر دست به تمسخر می زنند زیرا به اندازه کافی تجربه ندارند که بدانند دیگران ممکن است توانایی های داشته باشند که آن ها آگاه نیستند البته با فشار روانی حاکم بر دنیای کنونی روز به روز به تعداد افرادی که تمسخر می کنند افزوده می شود تا افراد به این طریق بتوانند خود را در زیر چتر دروغین تمسخر پنهان کنند در حقیقت تمسخر یکی از راه های دفاعی برای فرد است که نداشته های خود را به دیگران فرا فکند .

اثرات تمسخر : تمسخرکردن نوعی پرخاشگری است که به رابطه لطمه می زند و فرد را منفور کرده و منزوی می گرداند و منزوی شدن باعث می شود فرد احساس کمبود بیشتری کرده و به علت تنفر از رابطه اجتماعی کمرنگ شده سعی می کند افراد بیشتری را تمسخر نماید و یک دور باطل از تمسخر و رانده شدن از اجتماع پیش می آید .

چه کسانی بیشتر مورد تمسخر قرار می گیرند ؟ دو دسته افراد مورد تمسخر هستند، دسته اول به علت اینکه ساده هستند و از خود دفاع نمی کنند به دیگری اجازه می دهند که آن ها را به تمسخر بگیرند. که نمونه آن هارا در فیلم های کمدی شاهد هستیم ،  مخصوصا فیلم اخراجی ها که با به تصویر کشیدن سادگی افراد و نشان دادن اینکه گروه مورد تمسخر دارای چه ویژگی های انسانی بودند که از نظر ها دور مانده بود .دسته دوم :  افراد مهم و مشهور اغلب مورد تمسخر هستند زیرا زندگی و کل کارهای این افراد دائمازیر ذره بین ارزیابی است ، مثلا ورزشکاران حتی اگر سابقه درخشان  ورزشی طولانی را کسب کنند با کوچک ترین اشتباه سرزبان می افتند .

چگونه از تمسخر دور بمانیم ؟تا وقتی که فرد  رضایت نداشته باشد دیگران نمی توانند او را وادار کنند که احساس حقارت کند بنابراین اگر مورد تمسخر قرار گرفتید احساس خود را بگویید و به فرد مسخره کننده تذکر دهید وبه او بفهمانید که شما خوب هستید و هیچ انسانی در جهان کامل نیست .

افراد مشهوری که مورد تمسخر قرار گرفته اند : مایکل جکسون به علت ظاهر متفاوت، بیل گیتس به علت خود شیفتگی و بی همتا نامیدن خودش ، بریتنی اسپیرز به علت کارهای عجیب و روان رنجورانه چون از ته تراشیدن موی سر ، جنیفر لوپز به علت هیجان زده شدن بی موقع و داد زدن های غیر معمولی .

روانشناسی شوخی

ویژگی اصلی رویدادهایی که افراد را خوشحال می‌کند ناهمخوانی آنهاست و برای افرادی که تمایل به شوخ‌طبعی دارند ضرورت دارد. استفاده از شوخی با خود ابرازی و خودنگری قابل پیش‌بینی هستند و هر دوی آنها به عنوان شاخص‌های مهارتی اجتماعی مطرح می‌باشند. افراد احساسی لطیفه‌ها را خنده‌دارتر درک می‌کنند و بیشتر می‌خندند. افراد متعصب لطیفه‌های جنسی را دوست دارند. افراد آزاد اندیش لطیفه‌های بی‌معنی را ترجیح می‌دهند. بسیاری از افراد خشک و متعصب از ناهمخوانی لذت می‌برند و از این طریق تنش‌های خود را تخلیه می‌کنند. در بعضی مواقع نیز شوخی وسیله‌ای است برای بیان غیر مستیم دلخوری‌ها و ناراحتی‌ها از شخص یا گروهی بخصوص که به صورت مستقیم نمی‌توان عنوان کرد..

شوخی و مقابله با استرس : شوخی در مقابله با استرس نقش مراقبتی ایفا می‌کند و موجب کاهش تهدید و آسیب استرس می‌شود. افراد دارای حس عمیق شوخ طبعی ، بعد از رویدادهای منفی زندگی بطور قابل ملاحظه‌ای خلق بهتری نشان می‌دهند. شوخی موجب می‌شود که فرد جنبه مثبت رویدادها را در نظر بگیرد در ضمن باعث می‌شود فرد توانایی پیدا کند تا رویدادها را از جهتی شوخی و خنده‌دار و لذا از میزان استرس کاسته می‌شود.

شوخی در حیوانات :یک منشاء غریزی درباره شوخی وجود دارد که نقش عوامل زیستی را تائید می‌کند. تعدادی از حیوانات بطور غریزی اهل شوخی هستند . از جمله میمونها. در این گروه از موجودات که تماس بیشتری با انسانها دارند، علائم تکلمی که برخی مواقع شباهت زیادی با شوخی دارد را می‌توان در آنها مشاهده کرد.  

شوخ طبعی و روابط بین افراد : رابطه روشنی بین شوخی و شادی است، افراد شاد بیشتر می‌خندند و احساس بهتری از شوخی دارند .برون‌گراها و سایر افرادی که مهارتهای اجتماعی مطلوبی دارند ، زیاد می‌خندند و مسائل را خنده‌دار درک می‌کنند، همبستگی قوی بین برون‌گراها و شادی وجود دارد . این مساله مسلم است که برون‌گراها بیشتر می‌خندند و در حال حاضر شاهدیم که ارتباطات نزدیک بطور وسیعی با شوخی تقویت می‌شود. 

تفاوت شوخی و تیکه انداختن : شوخی ارتباط برقرار کردن بدون غرض ورزی است ولی تیکه انداختن غرض ورزی را نشان می دهد در فیلم آقای هفت رنگ رضا عطاران شوخی را به نوعی مردم پسند به تصویر می کشد که هیچ خبری از تیکه انداختن در آن نیست .

تفاوت جنسی در شوخی :مردان بیشتر شوخی می کنند اما زنان بیشتر می خند

سعدی به شاعری شوخ طبع و بذله گو معروف است ، و در میان شرکت های بزرگ دنیا گوگل به یکی از شوخ طبع ترین شرکت ها معروف است .

اثرات روانی و اجتماعی خنده و  لبخند زدن :.  

1. لبخند زدن، انسان را جذابتر می کند.
2. لبخند زدن، اخلاق را تغییر می دهد.
3. لبخند زدن، مسری است.
4. لبخند زدن، جلوی استرس و نگرانی را می گیرد.
5. لبخند زدن، سیستم ایمنی بدن را بهبود می بخشد.
6. لبخند زدن،فشار خون را پایین می آورد.
7. لبخند زدن موجب افزایش هورمون ها می شود.
8. لبخند زدن، انسان را جوانتر نشان می دهد.
9. لبخند زدن، انسان را موفق و خوشبخت نشان می دهد.

۱۰٫  لبخند زدن به انسان کمک می کند تا مثبت اندیش باشد.