اسب حیوانی است که امتیازات زیادی نسبت به سایر حیوانات دارد و از استعداد و هوش بالائی در جهت ترقی و کمال برخوردار است و اساساً ماهیت او از حیوانات دیگر کاملا متفاوت است. بویژه اسب حضرت امام حسین(ع) که ممکن است در سایه تأثیر ولایت و مهربانی امام حسین(ع) از فهم بیشتری برخوردار باشد.
پیامبر اعظم(ص) می فرماید: اسب سرفراز باعث خیر و نیکی است. همچنین امام موسی کاظم(ع) می فرماید: اسب نیکو باعث سعادت و مروت آدمی است. نسل اسب امام حسین(ع) برمی گردد به اسب امام علی(ع) و نسل اسب امام علی(ع) بر می گردد به نسل حضرت محمد(ص) که یک اسب بسیار تندرو با بدنی نرم و گردنی دراز و یال زیبا و لطیف بود و بهترین اسبان عربی بود و در زمان پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) همسرش خانم خدیجه که زنی ثروتمند بود بهترین اسب عرب را برای پیامبر(ص) خرید و اسب امام حسین(ع) از نوه های اسب پیامبر اسلام(ص) است. رنگ بدن اسب امام حسین(ع) را گویند که سفید بود. امام حسین(ع) از بهترین و حلال ترین گیاهان و سبزیجات به اسبش غذا می داد. به اسبش نامهربانی نمی کرد بار زیاد بر او نمی گذاشت. در مسافرت ها اول به اسبش آب می داد بعد خودش آب می خورد نام اسب حضرت امام حسین(ع) ذوالجناح بود (یعنی دارای دوبال بهشتی) که سریع ترین و قوی ترین اسب روزگار خودش بود در تاریخ آمده یاران یزید خیلی سعی و تلاش کردند که صاحب اسب امام حسین(ع) بشوند، اما اسب فقط به امام حسین(ع) و اهل بیت محترم(ع) سواری می داد. و به هیچ کس دیگری سواری نمی داد و چموش می شد. اسب فقط به اهل بیت(ع) عشق داشت. در کتاب های تاریخی آمده که امام حسین(ع) هر راهی را یکبار می رفت فورا آنرا یاد می گرفت اسبی بود که شهامت داشت و از سگ و گرگ و شیر و پلنگ نمی ترسید و امام حسین(ع) او را از بچگی بزرگ کرده بود خیلی با امام انس و الفت داشت و در زیبائی و راهواری بی نظیر بود.
وقتی که سیدالشهدا حضرت اباعبدالله امام حسین(ع) در سرزمین کربلا بر روی زمین جنگ قرار گرفت و براثر جراحات فراوان خون از بدن او جاری گردید، اسب آن حضرت که بدنش نیز تیر خورده بود بدن مطهر امام را با زبانش لیسید وقتی ا حساس کرد که حرکتی ندارد یال و پیشانی خود را به خون مطهر او آغشته و رنگین کرد و شیهه کنان از دست لشکر ظلم یزید گریخت، تا به پشت خیمه رسید دختران پیامبر(ص) صدای شیهه سوزناک او را شنیدند و اسب سفید زخمی بی صاحب را دیدند و پیام شهادت امام حسین(ع) را از حالات و حرکتهای اسب دریافت کردند و دور اسب مظلوم حلقه زدند و گریه می کردند.
اما این اسب شهادت حزن انگیز امام حسین(ع) را تحمل نکرد و با حالت یأس و اندوه ۳ روز آب و علف نخورد و آنقدر پشت خیمه بخاطر عشق بر امام حسین(ع) سرش را بر زمین و خاک کربلا زد تا جان باخت. خانواده محترم امام حسین(ع) با احترام او را در باغ نخلستان خرما خاک کردند. اصحاب گویند در جنگ روز عاشورا حضرت امام حسین (ع) حتی کوچکترین تازیانه و شلاق و چوبی بر اسبش نزد. بلکه اسب حرفهای امام حسین(ع) را گوش و عمل می کرد.
ـــــــــــــــــــــــــ ــــ

ذوالجناح به معنی بالدار میباشد در نوشته های عامیانه(فولکلور)مذهبی همچون مجالس شبیه خوانی بسیار از این اسب یاد و ستایش کرده اند
شهرت ذوالجناح بیشتر در ارتباط با داستان بی بی شهربانو همسر حضرت حسین بن علی(ع) میباشد.این اسب بنا بر وصیت حضرت حسین بن علی(ع)پس از شهادت ان امام با تنی مجروح و خسته از زخم تیرهای اشقیا به خیمه گاه بر میگردد وپس از انکه بی بی شهربانو بر پشتش سوار میشود با وجودی که دشمنان بسیاری انها را تعقیب مینمایند موفق میشود که بانو را از سرزمین بلا دور کند و به وادی ایمن برساند.
در اینگونه نوشته ها در این ماموریت به این اسب نسبت پرواز داده اند که بیقین نام ذوالجناح با این انتساب ارتباط تناتنگ دارد
حکایت شهرانو در باور مردمی بدین گونه پایان میگیرد که وی سوار بر ذوالجناح به کوه میرسد و اواز بر میدارد یا کوه انگاه کوه دهان میگشاید و بانو و اسب را فرو میکشد
پایان این حایت به گونه ی دیگر هم روایت شده که چون شهربانو به کوه میرسد و به پشت سرش نگاه میکند و میبیند که دشمنان در پشت سرش هستند میخواهد بگوید یا هو دریاب به اشتباه یا کوه دریاب میگوید و ان وقت است که کوه دهان میگشاید و راکب و مرکوب را به یکجا میبلعد
(خواب و پنداره تالیف:خجسته کیا)