يك كارشناس مسائل بين‌الملل با بيان اين كه هنوز مولفه‌هاي سياست خارجي مصر شكل جديدي به خود نگرفته و ساز و كارهاي تصميم‌گيري‌اش تثبيت نشده است، افزود: از اين رو انتظار براي پاسخگويي به انتظارات طرف ايراني براي بررسي چشم‌انداز روابط سياسي ايران و مصر جايگاهي ندارد.
گرايش دو ملت ايران و مصر ارتباطي با حكومت‌هاي‌شان نداشته است
صباح زنگنه در گفتوگو با خبرنگار سياسي خارجي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) در پاسخ به اين پرسش كه گفته مي‌شود دو ملت ايران و مصر به يكديگر گرايش و شباهت زيادي دارند، مصداق اين سخن چيست؟ تصريح كرد: گرايش دو ملت ايران و مصر تاريخي و عميق است و ارتباطي با حكومت‌ها و رژيم‌هاي دو كشور ندارد. دو ملت شباهت‌هاي زيادي به لحاظ فرهنگي، رفتارهاي اجتماعي و مذهبي با يكديگر دارند. يكي از شباهت‌هاي خاص دو ملت بيان مسايل روز به زبان طنز است كه ويژگي بارزي محسوب مي‌شود. در عين حال هر دو ملت از تاريخ ريشه‌يي و تعاملات فرهنگي برخوردار بوده‌اند و اين تعاملات در طول سال‌ها باعث شده دو ملت نزد يكديگر از جايگاه مثبتي برخوردار باشند.
زنگنه با بيان اين‌كه عمق رابطه دو ملت ايران و مصر در ملاقات مردم مصر و ايران در كشورهاي ثالث بيش از هر كجا خود را نشان مي‌دهد، افزود: مثلا در مكه و مدينه كه ديدارها و قرابت‌هاي فرهنگي ميان دو ملت با وجود اين‌كه از دو قاره مختلف هستند، ديده مي‌شود. آثار فرهنگي و ايراني عظيمي كه در موزه‌هاي مصر وجود دارد، حاكي از اين قرابت است. هم‌چنين 20 تا 30 هزار فارغ‌التحصيل زبان فارسي در مصر وجود دارد كه از دلايل علاقه ملت مصر به فرهنگ و زبان پارسي است.
درك مناسبي از نحوه تصميم‌گيري مقامات مصري در ايران وجود ندارد
پس از انقلاب مصر همه مولفه‌هاي سياست خارجي مصر تغيير نكرد
وي با اشاره به موضع‌گيري‌هاي سياسي دو طرف درباره يكديگر قبل و پس از سرنگوني حسني مبارك گفت: با قطع رابطه سياسي ميان دو كشور هر نوع اظهارنظر نامناسب و نابهنگام از طرف هر يك از دو طرف باعث سنگين شدن وزنه طرف مقابل مي‌شود.
زنگنه با بيان اين‌كه درك مناسب و درستي از عوامل موثر بر تصميم‌گيري مقامات مصري در ايران وجود ندارد، اظهار كرد: غالبا اين رفتارها ناشي از احساسات و يا تلاش براي ميوه چيدن از رابطه ايران و مصر قبل از موعد است.
اين كارشناس مسايل بين‌الملل گفت: در شرايط فعلي و با وجود بروز انقلاب مردمي عظيم در مصر، همه مولفه‌هاي سياست خارجي اين كشور تغيير نكرده است و شكل جديدي به خود نگرفته و ساز و كارهاي تصميم‌گيري‌اش تثبيت نشده است، از اين رو انتظار براي پاسخگويي به انتظارات طرف ايراني براي بررسي چشم‌انداز روابط سياسي ايران و مصر جايگاهي ندارد. هم‌چنين اظهار تمايل و علاقه در مقطع كنوني براي زمينه‌سازي ارتقاي روابط سياسي از سوي ايران نياز نيست.
بايد اولويت‌هاي امروز مصر را بشناسيم
زنگنه كه هيات ايراني را در سفر به مصر پس از تحولات اين كشور و سقوط مبارك همراهي كرده است، درباره نتايج اين سفر گفت: بايد اولويت‌هاي حال حاضر مصر را بشناسيم و بر آن اساس عمل كنيم. در حال حاضر اولويت مصر امنيت آب‌هاي نيل است. با جدايي كه در سودان اتفاق افتاده است و تقسيم منابع رود نيل، اين مساله مورد توجه است. هم‌چنين امنيت داخلي از ديگر مسايل است. در حال حاضر بسياري از ارگان‌هاي، نهادها و وزارت‌خانه‌هاي مصر از هم پاشيده شده است. به ويژه نيروي پليس. برگرداندن آرامش به مصر از مسايل مهم اين كشور است. اولويت ديگر اصلاح وضع اقتصادي و تامين نيازهاي فوري يك جامعه 80 ميليوني است. پس از رفع نگراني‌هاي در مسايل فوق است كه دولت جديد مصر مي‌تواند به ارزيابي و بررسي روابطش با همسايگان و ساير كشورهاي منطقه از جمله ايران بپردازد.
كشورهاي عرب منطقه نمي‌خواهند كمپ ديويد دست بخورد
برخورد مصر در گشايش گذرگاه رفح محافظه‌كارانه بود
اين كارشناس مسايل بين‌الملل در رابطه با روابط مصر و رژيم صهيونيستي در آينده تصريح كرد: اگرچه فشار آمريكا و كشورهاي عرب منطقه از جمله عربستان و كويت بر اين متمركز است كه معاهده كمپ ديويد دست نخورده باقي بماند، اما خواسته‌هاي جامعه مصر چيز ديگري است و حاكمان مصر نيز تا به ارزيابي همه مولفه‌ها نپردازند، بعيد است به مساله روابط خارجي‌شان بپردازند.
او هم‌چنين درباره رابطه مصر و غزه گفت: در اين رابطه شاهد تغييراتي بوده‌ايم كه تحت فشار شديد مردم مصر و نيز نارضايتي كه در ميان ارتش مصر درباره محاصره غزه وجود داشت، بود كه البته معتقدم برخورد مصر در گشايش گذرگاه رفح بسيار محافظه‌كارانه بود و دعوت از دو گروه فلسطيني براي مذاكره و مصالحه در اين راستا برداشت مي‌شود. معتقدم حاكمان مصر اكنون بيش از آن‌چه ديده مي‌شود توان مانور در مسايل سياسي، امنيتي و ديپلماتيك را ندارند.
وي درباره رويكرد سياست خارجي مصر در آينده تصريح كرد: سياست خارجي مصر در آينده در اختيار مردم مصر است و در شرايط فعلي خيلي زود است درباره شاخص‌هاي سياست خارجي مصر و شاكله آن صحبت كنيم. هرچه بر ساز و كار تصميم‌گيري مبتني بر نظر مردم در مصر تاكيد كنيم، مطلوب‌تر است و اين مورد حمايت همه كشورهاست. قطعا روابط مصر با كشورهاي دنيا مبتني بر حفظ منافع ملت مصر خواهد بود و ما با اين مخالف نيستيم.
اخوان‌المسلمين كفه سنگيني در انتخابات پارلماني مصر دارد
توافق نانوشته‌اي بين اخوان‌المسلمين و هيات نظامي حاكم در مصر صورت گرفته است
اين كارشناس مسايل بين‌الملل درباره قدرت گرفتن اخوان‌المسلمين در ساختار قدرت و آينده مصر با توجه به در پيش بودن انتخابات پارلماني در اين كشور گفت: معتقدم گروه اخوان‌المسلمين و نيروهاي نزديك به آن‌ها كفه سنگيني در انتخابات پارلماني دارند. به نظر مي‌آيد توافق‌هاي نانوشته‌اي بين اخوان‌المسلمين و هيات نظامي حاكم در مصر صورت گرفته است، اما اين‌كه چه تضمين‌هايي براي اين توافق وجود دارد، مشخص نيست.
زنگنه تصريح كرد: در اخبار شنيده شد كه آمريكا براي اولين‌بار ممنوعيت مذاكره با اخوان‌المسلمين را برداشته است.
اخوان‌المسلمين نسبت به محمد البرادعي اعتراضي ندارند
وي درباره معرفي افرادي براي رياست‌جمهوري آينده مصر از سوي اخوان‌المسلمين گفت: افرادي نزديك به اخوان‌المسلمين وجود دارند، البته شخصي مثل محمد البرادعي كه از سوي جريان‌هاي ديگر معرفي مي‌شود مورد توافق اخواني‌ها هست و آن‌ها بر روي البرادعي اعتراضي نخواهند داشت.
او تاكيد كرد: رييس‌جمهور آينده مصر بايد چهره‌اي مورد قبول اخوان‌المسلمين، نيروهاي نظامي و انتظامي و جوانان باشد، البته اين چهره بايد مورد حمايت آمريكا هم باشد.
اين كارشناس مسايل بين‌الملل درباره اخباري مبني بر اين‌كه سران گروه "جماعه‌الاسلاميه" مصر به همراه خانواده‌شان سال‌ها در ايران زندگي مي‌كردند، با بيان اين‌كه از جزييات اين خبر اطلاعي ندارم، تصريح كرد: اين‌كه ايران به عده‌اي از خانواده‌ها پناه داده و جان آن‌ها را حفظ كند، اصلي اسلامي و انساني است. همانطور كه خيلي از مخالفان و معارضان كشورهاي گوناگون در كشورهاي ديگر به سر مي‌برند، ضمن اين‌كه هيچ گونه فعاليت يا اظهارنظري از سوي هيچ كدام از اين خانواده اين گروه نشنيده‌ام، چون اگر اين گونه بود، منابع مصري قبل از همه به آن اعتراض مي‌كردند، بنابراين اشكالي بر اين اساس نمي‌بينم.
وي ادامه داد: نسبت به شخص حسني مبارك در كشور سودان تعرض شد و اقدام به ترور وي كردند، اما روابط مصر و سودان در جاي خود باقي ماند، شايد مصلحت مصر ايجاب مي‌كرد تا اين رابطه حفظ شود.
مصر با باز نگه داشتن پرونده خالد اسلامبولي برقرار نشدن رابطه با ايران را توجيه مي‌كرد
زنگنه با بيان اين‌كه اگر حضور اين افراد در ايران صحت داشته باشد، متعلق به زمان قطع روابط ايران و مصر است، افزود: پرونده خالد اسلامبولي و ترور سادات و موضوع نگه داشتن افرادي از گروه‌هاي منتسب به مخالفان حكومت مبارك در ايران هم‌چنان از طرف مصري‌ها معلق نگه داشته شده است تا به اين شكل پاسخگوي مردم خودشان نباشند. سوال اين‌جاست كه چرا مصر با همه جا رابطه دارد، جز ايران؟! مصري‌ها با باز نگه داشتن پرونده خالد اسلامبولي، برقرار نكردن رابطه با ايران را نزد مردم‌شان توجيه مي‌كنند.
بعيد مي‌دانم شهرداري تهران مخالف تغيير نام خيابان خالد اسلامبولي باشد
او در پاسخ به اين پرسش كه فكر مي‌كنيد موضوع خيابان خالد اسلامبولي كه مورد مخالفت دولت پيشين مصر بوده است، پس از تحولات در مصر تغييري يافته باشد؟ گفت: فكر نمي‌كنم بر اين مساله اصراري باشد. اگر مردم، جوانان و انقلابيون مصري بخواهند اين نام بر يكي از خيابان‌هاي تهران نباشد، بعيد مي‌دانم شهرداري تهران مخالف اين مساله باشد و به عكس به خواست آن‌ها احترام خواهد گذاشت. همانطور كه مردم ايران اگر بخواهند برخي اسامي در قاهره تغيير كند، اين خواسته مي‌تواند از سوي مصر محقق شود.
رژيم صهيونيستي از طريق آمريكا و برخي اعراب به مصر فشار مي‌آورد
اين كارشناس مسايل بين‌الملل در ادامه اين گفتوگو در پاسخ به اين پرسش كه رژيم صهيونيستي سعي دارد به هر شكل از برقراري رابطه ميان ايران و مصر جلوگيري كند، با توجه به اين فشارها مشكلات آينده روابط دو كشور چطور ارزيابي مي‌شود؟ اظهار كرد: اسراييل قدرت اعمال فشار مستقيم بر مصر را در شرايط فعلي ندارد، اما از طريق آمريكا اقدام خواهد كرد؛ چرا كه آمريكا به مصر كمك مالي مي‌كند و تسليحات مي‌دهد و روابط گسترده‌اي در 30 سال گذشته بين نظاميان مصر و آمريكا برقرار شده است و از سوي كشورهاي عرب نزديك به آمريكا به مصر براي دوري از ايران نيز اعمال فشار صورت مي‌گيرد.
الگو شدن يك كشور براي كشوري ديگر مبالغه‌آميز و غيرواقعي است
مصر به تناسب اولويت‌هايش الگوي حكومتي خاص خود را مي‌سازد
وي در پاسخ به اين پرسش كه تحولات منطقه، خاورميانه و شمال آفريقا موجب شده تا برخي الگوهاي حكومتي از جمله الگوي تركيه براي الگوبرداري كشورهايي كه در آن‌ها تغييراتي صورت گرفته است مورد توجه قرار گيرد، بر اين اساس نظام‌هاي سياسي آينده منطقه به سمت چه الگويي سوق پيدا خواهندا كرد؟ ابراز عقيده كرد كه الگو شدن يك كشور براي كشوري ديگر بحثي مبالغه‌آميز است. ممكن است از برخي خصوصيات يك كشور، الگوبرداري شود، اما از روش و سياق كلي يك كشور امكان الگوبرداري وجود ندارد.
وي با بيان اين‌كه بحث الگوسازي در خاورميانه و منطقه امري واقعي نيست، خاطرنشان كرد: براي ملت‌ها و كشورها نداشتن حاكم ظالم امري حياتي است، از اين رو كشورها نگاه مي‌كنند حاكمان چه كشوري منشاء ملي و مردمي داشته‌اند و به كشورها بر اين اساس توجه مي‌كنند. در اين زمينه تركيه و ايران در منطقه قابل طرح هستند. هم‌چنين در اين بحث كه چه كشوري اراده‌اش بيش‌تر تحت تاثير غرب قرار دارد به نظر تركيه چندان حرفي براي گفتن نداشته باشد در حالي كه ايران در برابر اراده غرب از ايستادگي بيش‌تري برخوردار بوده است. درباره اسلاميت و گرايش به داشتن حكومت اسلامي هم تركيه و هم ايران اين گرايش را در خود دارند. در ايران گرايش به اسلامي بودن همراه با نوعي مردم سالاري است و در تركيه نيز مردم‌سالاري وجود داشته و دارد كه به نوعي اسلام‌گرايي منجر شده است.
وي افزود: اكثر مردم مصر گرايش اسلامي دارند و حالا پس از تغييرات صورت گرفته در مصر مي‌خواهند شكل حكومت‌شان را بر اين مبنا كه پارلمانتاريستي باشد يا رياستي تعيين كنند. در صورتي كه بخواهند قدرت را در اين دو بخش داشته باشد، ممكن است الگوي لبنان را انتخاب كنند و يا الگوي عراق بعد از سقوط صدام.
زنگنه گفت: در بحث الگوي اقتصادي و كارآمدي دولتمردان در حل معضلات اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي هر يك از كشورهاي تركيه يا ايران معايب و محاسن خود را دارند. بنابراين مردم مصر به تناسب اولويت‌هاي‌شان الگوي خاص خود را مي‌سازند. فكر نمي‌كنم بتوان درباره گرايش مردم مصر به يكي از الگوهاي حكومت‌داري در منطقه مصداقي را بيان كرد.
قطعا مصري‌ها حركت انقلابي اخير خود را از آمريكايي‌ها الهام نگرفتند
اين كارشناس مسايل بين‌المللي درباره تاثير فضاي مجازي در تحولات و انقلاب‌هاي مردمي در منطقه و خاورميانه به ويژه اين‌كه گفته مي‌شود جوانان مصري از اعتراض‌هاي مردمي در برخي كشورهاي منطقه الگوبرداري كرده‌اند؟ خاطرنشان كرد: طرح اين گونه شبيه‌سازي‌ها براي ايجاد يك موج تبليغاتي خوب است. مثلا وقتي مي‌گوييم الگوي مصر حركت ميليوني در خيابان‌ها بود كه شبيه حركت مردم ايران در انقلاب اسلامي است، نتيجه‌گيري مثبتي پيدا مي‌كند كه قادر به عرضه در برابر ادعاي آمريكايي‌هاست مبني بر اين‌كه ما (آمريكا) خواهان دموكراسي بوديم و مردم به شعارهاي ما پاسخ مثبت دادند.
او اضافه كرد: جامعه ما ايراني و اسلامي بود و جامعه مصر هم گرايش‌هاي اسلامي دارد كه براي تعيين سرنوشت خود گام اخير را برداشت، اما قطعا مصري‌ها حركت انقلابي اخير خود را از آمريكايي‌ها الهام نگرفتند. البته سي سال از انقلاب اسلامي ايران گذشته است و براي جوانان مصري قطعا الهام گرفتن از انقلاب ايران ملموس نيست، در بحث جامعه شناختي پرداختن به چنين جزيياتي براي پيدا كردن ريشه‌ها و عوامل موثر در انقلاب مصر حائز اهميت است. در عين حال نبايد فراموش كنيم كه در سال 2006 ـ 2005 اعتراضا‌هايي در جامعه مصر نسبت به وضعت كارگران و دخالت‌هاي دولت صورت گرفت و آن حركت با استفاده از ابزارهاي نرم‌افزاري مثل اينترنت، فيس‌بوك و غيره تداوم يافته و عموميت پيدا كرد.
زنگنه تاكيد كرد: هر جامعه‌اي خصوصيات خاص خود را دارد، ممكن است از گوشه و كنار جهان مسايلي را اقتباس كند، اما اين اقتباس‌ها را در آشپزخانه خود مي‌پزد و آشي كه مي‌پزد براي آن ملت قابل هضم است.
اين كارشناس مسايل بين‌الملل در ادامه گفت‌وگويش با ايسنا در پاسخ به اين پرسش كه آمريكا از اين‌كه تجربه عراق در رابطه با آزادي انتخابات در مصر تكرار شود نگران نيست؟ تصريح كرد: دموكراسي كه غرب و آمريكا مطرح مي‌كنند در 80 تا 90 درصد فريب است. آمريكا تا با صحنه جدي مواجه نشود نسبت به آن تمكين نمي‌كند. در مصر هم تا زماني كه مردم به صحنه نيامدند آمريكا تن به كنار گذاشتن مبارك و پذيرش اعتراض‌ها نداد.
مصر هم‌چنان آبستن حوادث مهمي است
مصر با حداقل تغييرات در قانون اساسي وارد انتخابات پارلماني مي‌شود
وي گفت: آمريكا سعي خواهد كرد اراده مردمي در مصر به طور حداقل نشان داده شود و در عرصه تصميم‌گيري مردم نقش نداشته باشند. آن‌ها حتما سعي مي‌كنند به مردم حيله بزنند و افراد زيادي را به صحنه انتخابات پارلماني وارد كنند و اولويت‌ها را جابه‌جا كنند. ممكن است اولويت واقعي براي مصر تغيير قانون اساسي باشد كه در آن بازگشت به هرگونه ديكتاتوري ممنوع باشد و يا رابطه با غرب را تغيير دهد. اما اكنون مصر با حداقل تغييرات در قانون اساسي مصر وارد انتخابات پارلماني مي‌شود و هر نتيجه‌اي به دست آيد كه به طور طبيعي نتيجه 100 درصد مطلوب جوانان و مردم مصر نخواهد بود.
او با اشاره به نقش كشورهاي منطقه در تحولات آينده مصر گفت: بعد از سردرگمي كه برخي كشورها نسبت به تحولات مصر داشتند، به نظر مي‌آيد الان در حال پيدا كردن خود در اين حوادث هستند و طراح‌هايي را دنبال مي‌كنند، بنابراين مصر هم‌چنان آبستن حوادث مهمي است.