صفحه نخست » جزییات-خبر » سلامت

دکتر خاتمی مقدم مسئول کمیته لبنی انجمن غذائی مازندران؛

وضعیت و ساختار اقتصادی در گذشته وحال کشور بدنبال تبعات بحران اقتصادی و مالی جهانی و کاهش قیمتهای مواد اولیه و محصولات، حاصل از این بحران چنان شرایطی را برای دولتها فراهم ساخته که تجزیه و تحلیل و بررسی کارشناسانه آن پیچیده و با سختی و دشواری همراه است در صدد برآمدیم برای روشن شدن موضوع و دریافت جواب سئوالات ذیربط گفتگویی با آقای دکتر اسماعیل خاتمی مقدم کارشناس و رئیس کمیته لبنی انجمن صنایع همگن غذائی و دارویی مازندران ترتیب دهیم. 
آنچه که از نظر خوانندگان گرامی می گذرد ماحصل این گفتگوست که امید است مورد استفاده واقع شده و اذهان دامپروران عزیز و همه صاحبان واحدهای لبنی و دولتمردان و مسئولین گرامی را روشن ساخته تا انشاءاله تعالی در راه خدمت و تعامل و همفکری بیشتر همگی بتوانند گامهای موثری دراین جهت برداشته و استراتژی و برنامه دقیق و مناسبی را با اینده نگری و لحاظ کردن جمیع جوانب قضیه با ملحوظ داشتن تجربیات گذشته تدوین و اجراء نمایند.

£ جناب آقای دکتر خاتمی مقدم مجموعه اتفاقاتی که موجب شد کارخانجات لبنی دچار کاهش تولید شوند را ذکر نمایید ؟
- تقاضای بازار برای مصرف مواد غذایی افت محسوس 20تا 30 درصدی دارد . اینکه علت این افت چیست نظر قاطعی ندارم ولی به عنوان مصرف کننده ، کاهش قدرت خرید مردم را علت اصلی آن می دانم . نابسامانی های موجود در اقتصاد و صنعت و اثرات نامطلوب آن ، به ویژه در ماههای اخیر بر کسی پوشیده نیست و اگر صنعت را موتور محرکه اقتصاد جامعه و خانواده بدانیم، می توان حدس زد که خانواده ها عموماً وضعیت اقتصادی مطلوبی ندارند .
- بحران جهانی اقتصاد و روند معیوب اقتصادی ، سبب کاهش صادرات مواد غذایی ازجمله لبنیات به ویژه در بازار عراق شد و بخش قابل توجهی از بازار محصولات غذایی در اختیار رقبای خارجی قرار گرفت. 
- به دلیل وضعیت نابسامان اقتصادی ، تولیدات سفارشی کاهش یافته و خطر انباشت بیش از اندازه محصولات در انبارها و ..... از توان سرمایه گذاری کاسته است .

£ نظر دولت این است که در عرضه و تقاضا هیچ نقشی ندارد و وضعیت به خود تولید کننده بر می گردد در این باره توضیح دهید ؟ 
نمی‌دانم چه مقامی و با چه مسولیتی چنین موضعی را گرفته؟! در حالی که بیش از 30 % تولید این صنعت (شیر یارانه خانوار) براساس قرارداد با دولت تولید می شود که در آن قیمت و کمیت را دولت تعیین می کند وتا همین امروز حدود هفتاد روز است که صنعت لبنیات مطالبات خود را که قریب به 100 میلیارد تومان است از دولت تحویل نگرفته است !... بیش از80% از هفتاد درصد تولیدات باقی مانده، محصولاتی است که در چند سال اخیر دولت به درست یا غلط در قیمت گذاری آن اعمال نظر و سیاست ثبات قیمت را دیکته کرده است . 
در شرایط کنونی آنچه از دولتها انتظار می رود حمایت از تولید و اشتغال و برنامه ریزی و سیاست گذاری و نظارت است ، نه دخالت و قیمت گذاری ! 
مطالعه و بازنگری نقش وفعالیت دولتها از سالهای گذشته نشان می دهد عمده تقابل های صنایع دامپروری و لبنی به عملکرد دولتها مربوط بوده است . به عبارتی عامل اصلی چالش های مقطعی دو صنعت ، عموماً از شکل و ماهیت سیاستها و عملکرد دولتها ناشی شده است . 
همچنین ، نقش آمار و کیفیت آن در برنامه ریزی های خرد و کلان بر کسی پوشیده نیست ، چگونه است که ضعف کمیت وکیفیت آمارهای رسمی توسط مدیران و کارشناسان دستگاه های دولتی و خصوصی مورد تاکید قرار می گیرد ، ولی همچنان برنامه ریزی ها بر پایه این اطلاعات ناقص و گاه متضاد استوار است ؟! 
برای مثال وقتی در همین استان مازندران ارائه آمار تولید شیر خام از سوی سازمان های دولتی و خصوصی مرتبط ، قریب به 50% اختلاف دارد ، چگونه می توان آمار دولت را در تولید 9 میلیون تن شیر خام و افزایش سالانه یک میلیون تن ، باور کرد و به برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های حاصل از آن اعتماد داشت و از سوی دیگر نقش این سیاست ها در اقتصاد این صنعت را نادیده گرفت ؟! 

£ کیفیت شیرخام تولیدی کشور در چه سطحی است ؟ 
شاید حدود 10 تا 15 درصد از شیر خام کشور با موازین و معیارهای صنعتی ، تولید و توزیع می شود که ازنظرکیفیت با همتایان خارجی قابل رقابت است اما بقیه شیرخام ، چه ازنظر ماهیت تولید و چه جمع‌آوری و توزیع آن ، از حداقل های استانداردهای عرفی و یا قانونی برخوردار نیست و فاصله این دو ، عیناً در محصول نهایی قابل ردیابی است . 
متاسفانه عدم وجود برنامه راهبردی صحیح و منسجم ، سبب شده است که سرمایه گذاران تمایل چندانی برای توسعه دامداری های صنعتی نداشته باشند و در این میان ، باز هم مصرف کننده است که باید تاوان این سوء مدیریت را پرداخت کند .

£ دامداران در مصاحبه های اخیر خود مطرح می کنند که کارخانجات لبنی از مصرف شیر خام تازه خودداری کرده و به مصرف شیر خشک خارجی روی آورده اند به نظر شما این مطلب تا چه حد صحت دارد؟ 
به نظر می آید صنایع لبنی در ماههای گذشته تحت فشار افزایش قیمت شیر خام و تثبیت قیمت محصولات لبنی ، از این خبر به عنوان دستاویز و ترمزی برای جلوگیری از رشد کنترل نشده قیمت شیر خام استفاده کرده اند . 
اما امروز این موضوع که به یک باور نزد دامدار تبدیل شده ، برای خود صنعت لبنیات چالش زا شده است . تبلیغ واردات شیر خشک از سوی صنایع لبنی همان قدر اشتباه بود که تبلیغ بی کیفیت بودن آن از سوی دامدار. 

£به نظر شما شیرخشک وارداتی نسبت به شیرخشک داخلی ، ازکیفیت بهتری برخورداراست ؟
آنچه مسلم است این شیر خشک ها عمدتاً از معتبر ترین کشورها ی صادر کننده وارد شده است .البته این دلیلی بر کیفیت نامناسب شیر خشک های داخلی نیست ، اما برای تولید کننده داخلی نیز استفاده از شیر خام ممتاز با توجه به قیمت آن ، برای تبدیل به شیر خشک درجه یک ، چندان مقرون به صرفه نیست . 
با همه این ها فراموش نکنیم میزان شیر خشک وارداتی اصلاً در اندازه هایی نیست که ، غیر از بحث روانی ، بتواند تاثیر معنا داری بر تولید و مصرف شیر خام کشور داشته باشد و مجدداً یاد آور می شوم علت اصلی کاهش تولید در صنایع لبنی ، به رکود اقتصادی و تنزل معنا دار بازار مصرف بر می گردد . 
£ اخیراً دولت و مجلس اقدام به افزایش تعرفه واردات شیر خشک تا 90% نمودند نظر شما چیست ؟ 
آنچه مایه نگرانی است ، به روزمرگی افتادن تولید کننده ، مصرف کننده و حتی دولت در برنامه ریزی‌ها و تصمیم گیری هاست . نگاهی گذرا به روند صنعت لبنیات در چند سال اخیر نشان می دهد که مناسبات میان دامداران و صنایع تبدیلی ، در دوره های مختلف زمانی ، با چالش های جدی مواجه شده و متاسفانه دولتمردان نیز به جای ارائه برنامه و راهکار کارشناسانه ، شجاعانه ، هدفمند و دراز مدت ، به اقدام کوتاه مدت و مقطعی و گاه محکومیت ناشیانه یکی از طرفین دست می زنند که عموماً منجر به چالش های بعدی می شود و در این میان زیان همیشگی در زمینه کمیت ، کیفیت و قیمت ، گریبانگیر مصرف کننده نهایی است که در حل و فصل مناقشات ، کمتر مورد توجه قرار می گیرد .
به نظر می رسد دامدار و دولت و مجلس ، در تعیین اولویت ها به اشتباه رفتند و به جای علت ، معلول را هدف قرار دادند و اعتقاد دارم که زمان ؛ بی‌تردید آوار این اشتباه را بر سر ما فرو خواهد ریخت . 
سیاست افزایش تعرفه واردات اگر بخواهد به عنوان تنها راهکار اصلاح وضعیت به‌کار رود ، سیاستی کاملاً ناشیانه است . فراموش نکنیم وقتی قیمت کالا در آن سوی مرز نصف قیمت کالای داخلی است ، انگیزه های واردات آن فراهم است . 
افزایش شدید تعرفه واردات شیر خشک در صورتی که شرایط مناسب تولیدآن در داخل فراهم نشود ، در درجه اول بحث قاچاق ‌آن را به همرا ه می آورد و طبیعی است وقتی کالایی به قاچاق تبدیل شود ، کیفیت آن نیزاحتمالاً دیگر قابل دفاع نیست . 
ولی این پرسش باقی است که آیا مهمترین و موثرترین اقدامی که برای وضعیت فعلی باید انجام می شد ، افزایش تعرفه واردات شیرخشک بود ؟ آیا اگر این اختلاف قیمت در دوسوی مرزها برای نهاده های دامی اتفاق می افتاد ، تشکل های دامپروری از افزایش تعرفه آن برای حمایت از کشاورزان داخلی دفاع می کردند؟ 
£ دولت اعلام کرده با پایین آمدن قیمت جو که 70% از قیمت خوراک دام را تشکیل می دهد ، قیمت تمام شده شیر خام کاهش یافته و با استناد به آن از دامدار خواسته تا قیمت شیر خود را کاهش دهد نظر شما در این باره چیست ؟ 
شخصاً با مواضع دستوری و عموماً غیر کارشناسانه برخی از وزارتخانه ها ، حداقل در صنعت لبنیات آشنا هستم . با این موضوع که روند قیمت نهاده های دامی در مسیر کاهش است موافقم ، اما قیمت جو 70%قیمت تمام شده خوراک دام نیست تا با کاهش قیمت آن ، بهای تمام شده شیرخام کاهش معناداری بیابد. بر اثر خشکسالی سال 8 - 2007 میلادی و کاهش تولید ناشی از آن ، قیمت نهاده های دامی در همه جای دنیا از جمله کشور ما تا تابستان سال 87 با رشد بی سابقه ای همراه بود . به دنبال رکود اقتصادی و مقرون به صرفه بودن واردات برخی از اقلام از جمله جو ، قیمت این مواد در زمستان 87 افت چشمگیری داشته است . سازمان خوارو بار جهانی نیز در آخرین اعلامیه سال 2009 خود اعلام کرده که با توجه به تداوم بحران اقتصادجهانی و آغاز فصل برداشت غلات ، میزان انباشت غلات نسبت به سال 2008 حدود 4% رشد خواهدکرد و فزونی عرضه بر تقاضای محصولات تا سال 2010 ادامه خواهد داشت و لذا پیش بینی می شود قیمت نهاده ها در ماههای آتی افت بیشتری پیدا کند و دامدار در سال جاری در زمینه کمیت و قیمت نهاده‌ها، با مشکلات کمتری مواجه شود ؛ که صد البته سیاست گذاری های دولت در واردات ، خرید داخلی ، انباشت ، ساماندهی توزیع و.... می تواند فرصت پیش رو را تقویت یا تضعیف کند . 
در مورد کاهش قیمت شیرخام هم به گمان من کاهش تقاضای آن منجر به کاهش قیمت شده است .
همان طور که در پاییز سال87 افزایش تقاضای آن ، رشد 20 تا 30 درصدی قیمت شیر خام را درپی داشت . 
£ راهکار های اصلی برای حل چالش های متناوب صنایع لبنی را چه می دانید ؟ 
درشرایط کنونی که نیاز جامعه ، تقویت کمی وکیفی تولید داخلی و کاهش بیکاری است ، ضروری است که دولت در زمینه های اقتصادی با برنامه ریزی دقیق ، شفاف ، با ثبات و اطمینان بخش به حمایت از تولید و اشتغال بپردازد .
- مهم ترین و اثبات شده ترین راهکار، برای توسعه صنایع دامپروری و لبنی ، افزایش و هدفمند کردن یارانه‌های این بخش است . در همه کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه ، یارانه ها به حلقه های اولیه زنجیره تولید پرداخت می شود . 
به عبارتی دیگر باید همه تلاشها بر این استوار باشد که شیر خام کافی و با کیفیت ، با قیمت و سود معقول تولید شود که در نهایت مجموع سبد لبنیات ، تحت تاثیر این سیستم یارانه ای ، دارای کیفیت مناسب و قیمت منطقی و جذاب برای مصرف کننده نهایی می شود .
- توزیع شیر مدارس یکی از الگو های موفق در سطح دنیا معرفی شده و در کشور ما نیز با پاره ای بازنگری ها و تغییرات ، می توان بازدهی آن را بالا برد .
- تشکیل خانه شیر ایران با حضور دست اندرکاران این صنعت ، برای طراحی و ساماندهی سیاست های منسجم و در عین حال مشارکتی و در بر گیرنده منافع کوتاه مدت و دراز مدت ، از دیگر راهکارهاست
هدایت دولت از جایگاه اجرا به جایگاه برنامه ریز ، حامی و ناظر از ضرورت های رشد این صنعت است .

در مجموع می‌توان گفت : 
یگانه راهکار قابل دفاع دولت برای صنعت دامپروری و برای صنعت لبنیات این است که: 
-محصولات لبنی ، هر روز با کیفیتی غنی تر و با قیمتی مناسب تر به دست مصرف کننده برسد چرا که سلامت جامعه ، از جمله در گرو افزایش سرانه مصرف لبنیات است و این حاصل نمی شود ، مگر آنکه ؛
-دامدارآینده امید بخشی در پیش رو ببیندو صنعت لبنیات از چرخش موزون باز نایستد! 
شعبانپور
مسئول روابط عمومی خانه صنعت و معدن و
انجمنهای صنایع همگن .