چطور با سگ ترسو برخورد کنیم؟
ترس در سگها بصورت رفتار ارثی یا اکتسابی نمایان می شود. مراحل زندگی یک سگ شامل چندین دوره ترس است که به ترتیب تقریباً در سه ماهگی، شش ماهگی، نه ماهگی، یکسالگی و هجده ماهگی مشاهده می شود. سگها بطور غریزی می خواهند زنده بمانند و هر اتفاق ترسناک، دردناک یا حادثه ای در یکر از دورانهای ترس مذکور رخ دهد، برای همیشه با سگ باقی می ماند. وقتی همان عامل ترس یا محرک رخ میدهد، ترس دوباره جلوه گر خواهد شد. سگها ذاتاً مستعد ترسو بودن هستند. سگهای ترسو ” سگهای انعطاف پذیر” یا “سگهای آسیب پذیر” نامیده می شوند.
برای کمک به سگ ترسو، شما بایستی در ابتدا دقیقاً عامل و محرک اصلی ترس را بیابید. همینطور باید تشخیص دهید که آیا عامل ترسو بودن سگ شما، ژنتیکی است یا خیر؟ در صورتیکه علت آن ژنتیکی باشد شما با آموزش به توله ترسوی خود باید او را با دنیای واقعی آشنا سازید، اما آنها همیشه مستعد ترسو شدن هستند. بعد از تشخیص محرک اصلی ترس، باید این رفتار را کمرنگ و محو سازید. سگ ترسو، ظاهری خجالتی، کمرو، عصبی، نگران و هراسان دارد. بعبارت ساده، این سگ در اثر حوادث زندگی یا ژنتیکی فاقد اعتماد بنفس شده است.
- ترس از سگها
برخورد بد با یک سگ ممکن است موجب ترسو شدن سگها به گونه های مختلفی یا نهایتاً تمام سگها شود.
زمانیکه یک سگ حس ترس می کند، با دیدن محرک یا عامل ترس، آدرنالین در خون سگ ترشح میشود. هجوم آدرنالین در خون موجب فعل و انفعال شیمیایی در مغز شده و صحنه های فرار، آتش، سرما و یا هر آنچه برای او رخ داده، را یاد آوری می کند. ترس به سرعت تبدیل به خشم شده و اصطلاحاً پرخاشگری نامیده می شود.
سگ ترسو نیاز دارد تا با جمع کثیری از سگها به همراه تشویقی های مختلفی از جمله خوراکی، اسباب بازی و… مورد تمجید و ستایش قرار گیرد. جمع آوری و جفت و جور کردن مولدهای اصلی ترس با تقویت کننده های مثبت برای سگ ترسو مشخص می کند که سگ و سگهای دیگر خوب هستند و جایی برای ترسیدن وجود ندارد، و همچنین با ظهور سگهای دیگر او به نوعی پاسخ شرطی مثبتی دریافت میدارد.
جهت کمک به سگی که از سگهای دیگر می ترسد و برای اینکه برای ارتباط با دیگر سگها تجربه لذت بخشی را حس کند، برنامه آرامش بخش و شرطی دو طرفه مثبت بایستی اجرا شود.
بهترین راه، یافتن یک مربی رفتارشناس که چندین سگ آموزگار دارد. سگهای آموزگار سگهایی هستند که به نوعی سگ درمانی متقابل انجام داده و به سگهای دیگر و صاحبان آنها کمک می کنند چرا که آنها آموخته اند در مقابل سگهای ترسو و یا خشن عکس العملی نشان ندهند.
مسافت و زمان عوامل کلیدی هستند که توسط این مربیان رفتاری، رفتارشناسان و مشاورین رفتارشناسی استفاده می شوند. برای کمک به سگی در دنیای امروزی بایست حتما این عناصر را در نظر داشت. فاصله را به اندازه ای دور در نظر بگیرید که سگ واکنش نشان ندهد و تلاشی برای گریز از دیگر سگها نکند. به سگ مهلت دهید تا نگاه کند و سپس به او تشویقی دهید و با نوازش و تشویقی سر و حتی بدن او را از سگ دیگر دور کرده اید. این تمرینها را تنها برای پنج دقیقه اجرا کنید.
این حواس پرتی از ترس را درسگ از حداقل صفر به درجات بالاتری برسانید. در ابتدا یک سگ را با سگ ترسو در مسافتی از یکدیگر که موجب درگیری نشود، قرار دهید پس از سپری شدن پنج دقیقه می توانید این میزان را کم و کمتر نمائید. ممکن است جلسات زیادی، هفته ها، ماه ها و یا حتی سالها بطول انجامد که بسته به میزان ترسی دارد که در عمق وجود یک سگ رخنه کرده و همینطور باید در نظر داشته باشیم که هر سگی منحصر بفرد است.
اگر سگی در این مراحل، عکس العملی نشان داد یا واکنشی از ترس ابراز داشت، بنابراین فاصله در نظر گرفته شده، بسیار نزدیک ، یا مدت زمان آن طولانی بوده یا شما به نوعی آنها را گیج کرده اید. شاید هم رفتار شما به اندازه کافی برای آنها ترغیب کننده نبوده یا زمان در نظر گرفته شده توسط شما باعث شده که سگها به یکدیگر بیش از حد خیره شوند. زمانیکه سگ ترسو، سگ دیگری را می بیند، اجازه دهید تنها برای دو ثانیه همدیگر را نگاه کنند، سپس تشویقی را به آنها دهید تا تا حدودی آرام گیرند. زمانی سگ ترسو مجال می یابد به سگ دیگر بنگرد که ناخودآگاه از آن دور شده، پس شما فرصت پیدا کردید تا فاصله را ایجاد نمائید. این ترفند را سه تا پنج مرتبه تکرار کنید.
بدین ترتیب هر زمانیکه سگ شما یک سگ دیگر را دید، برای او اتفاقات مثبتی مانند تمجدید شدن، دریافت تشویقی و… روی میدهد. این پاسخ های احساسی شرطی را به یک محرک طبیعی بنیانگذاری کرده و حساسیت سگ را به محرکهای پیشین کمرنگ می کند.
زمانیکه یک سگ، انسانی را میبیند، ترس همیشه وجود دارد. این بستگی به روشی دارد که شخصی به سگ نگاه کرده یا به او خیره می شود که نحوه روبرو شدن به سگ، سریع نزدیک شدن یا صدای بلند را نیز در بردارد. این حالت ارثی بوده و به طبیعت وحش اصلی آنها برمی گردد که تمایل به احتیاط و کناره گیری دارند. دلیل دیگر این ترس ناشی از تربیت نادرست، صداهای بلند و تکنیک های یادگیری اشتباه می باشد. در ترس سگ از انسانها نیز روش کار مانند ترس از دیگر سکها یکسان بوده، بجز اینکه از بین بردن ترس از انسانها با دخالت انسانها برای دنبال کردن دستورات و عدم رفتارهای ناخوشایند سریعتر انجام میگرد.
بهرصورت هدف، کمک به سگهای ترسویی است تا مردم را بعنوان عامل غیر ترس شناسایی کنند. به مدت پنج دقیقه حداقل در ابتدا فاصله را حفظ نمائید. سگ در ابتدا حس اعتماد را با ارزیابی نحوه برخورد صاحب خود با فرد یا افراد روبرو شده، بررسی کند. بعنوان مربی سگتان، شما باید به بقیه بگوئید که چطور به سگ نزدیک شوند و از آنها بخواهید که برای تربیت سگ ترسو شما کمک کنند. در صورتیکه اینگونه روبرو شدن مثبت واقع نشد، بایستی فوراً به آن خاتمه دهید.
بتدریج سگ خود را حداقل با سه نفر در روز در فاصله و زمان مناسب روبرو کنید. کم کم فاصله و زمان را کاهش دهید. این افراد می توانند روشهای متفاوت را بکار ببرند، به موازات شما راه بروند، لباسهای مختلف بپوشند، به سگ نگاه کنند و سپس به سمت دیگر بنگرند، نزدیک و دور شوند و دوباره نزدیک شوند تا کم کم سگ حساسیت خود را از دست دهد.
- ترس از صدا
حساسیت صدا معمولاً آموختنی است. سگها حس شنوایی بسیار قوی دارند، این حس چهار برابر قویتر از شنوایی انسانهاست. آتش بازی، اصوات بلند، افتادن اشیاء از نظر آنها می تواند به نوعی مبارزه تلقی شود. حساسیت صوتی معمولاً با بالا رفتن سن سگ شدیدتر می شود.
برای نمونه در نظر بگیرید می خواهیم به سگ خود شیئی را با گفتن ” ببینش” نشان دهیم. اگر چیزی در این میان سقوط کرد و سگ از ترس به عقب بازگشت، به او لبخند می زنیم و تکرار می کنیم ” ببینش. اگر سگ قدمی به جلو برداشت، او را تمجید کرده و به او تشویقی می دهیم. دفعه بعدی ممکن است دوباره سگ عقب نشینی کند اما این مرتبه او دو قدم به جلو بر میدارد و نهایتاً نزدیکتر می شوند. ترمیم رفتاری ترس سگ از صدا، کمک به سگ برای کنار آمدن با آن می باشد. زمانیکه سگ در یابد که عامل صدا ترس ندارد، حساسیت خود را در برابر آن صدا از دست خواهد داد.
تکرار بعضی از صداها به روشهای مختلفی از جمله استفاده از انواع صداهای ضبط شده از قبیل صداهای آتش بازی، جاروبرقی، اتومبیل و.. بسیار مفید هستند و باید در ابتدا صدا را بسیار کم کرده و بتدریج آن را بلند کنیم. مشکلی که با بعضی صداها وجود دارد این است که متاسفانه برخی از صداها تکرار شدنی نیست مانند شرایط جوی طوفانی، فشار هوا و غیره و در انتها دور نمودن سگ از اماکن بسیار شلوغ و پر همهمه نیز می تواند راهکار دیگری باشد.
- ترس از اشیاء
برخی از سگها در برابر برخی اشیاء، دوچرخه، اسکیت، تلفن همراه، جارو و… می هراسند. در اینگونه مواقع باید سگ را به تدریج به عامل ترس نزدیک کنید و به آرامی تکرار کنید” ببینش” و نزدیک و نزدیکتر شوید.
در صورتی که سگ از دوچرخه، اسکیت و شبیه آنها که توسط انسان استفاده می شود، می هراسد، در ابتدا بدون حضور شخصی بر آنها سگ را به آنجا برده و در اطراف آن شیء تشویقی مورد علاقه سگ را بریزید و بعد از نزدیک شدن سگ به آن، او را مورد تمجید و تشویق قرار دهید. سپس دوچرخه یا نظیر آن را به آرامی تکان دهید و در مرحله بعدی از شخصی بخواهید سوار دوچرخه یا… شود. با تمجید از سگ و دادن تشویقی، در کنار دوچرخه، ترس او کاهش می یابد. مرحله بعدی آرام رکاب زدن در مقابل سگ است. کم کم ترس برای او بی دلیل می شود.
ترس از سگها، مردم، صدا یا اشیاء و غیره هر چه که باشد مهم این است که با حوصله و دقت، عامل ترس را برای سگ کمرنگ کرده و شرایط را برای آنها بدور از استرس و تشویش سازیم. تشویق کردن و اطمینان به سگ برای در امنیت بودن او و کمک شما برای کنار آمدن با ترس، بسیار موثر خواهد بود. روشهای ارائه شده فوق را بتدریج و مرتب با صبر و حوصله تکرار کنید تا سگ به مرور اعتماد بنفس کامل خود را احیاء سازد.
Diane Garrod
ترجمه یاسمن بهارمست
حالت فیزیکی سگ در هنگام ترس
- حالت فیزیکی سگ در هنگام ترس آمیخته با پرخاشگری