اما گذشته از این دو سبک، تصمیم بر جراحی، قبل از هر چیز بستگی به خطر عوارض آن دارد. ما دربارۀ این فیبروم های رحمی با دکتر داوید الیا مصاحبه ای ترتیب داده ایم.
یک فیبروم چیست و عوارض احتمالی آن کدامند؟
فیبروم ها غده هایی گوشتی از ماهیچۀ رحم هستند. آنها تومورهای خوش خیمی اند، اما می‌توانند ابعاد قابل توجهی، حدود چندین سانتیمتر را مبتلا کنند. برخی زنان ممکن است چندین فیبروم، گاهی اوقات ده ها، یا حتی حدود پانزده، فیبروم داشته باشند. دو عارضۀ عمده فیبروم ها، عبارتند از:
می‌تواند موجب قاعدگی هایی با خونریزی بسیار زیاد شود، یا یک فیبروم می‌تواند بسیار حجیم شود، برای مثال می‌توانند حجمی معادل حاملگی 3 یا 4 ماهه ایجاد کنند.
اگر شما هیچ یک از این عوارض را ندارید، هیچ کاری نباید انجام دهید! برای مثال خانمی که یک فیبروم رحمی 3 یا حتی 8 سانتی متری دارد، و هیچ نشانه ای طی قاعدگی اش ندارد و فیبروم افزایش حجم پیدا نکرده و او را آزار نمی‌دهد، نیازی به هیچ اقدامی ندارد.
فقط برخی موارد استثناء ِ سرطان رحم که «ساکروم» نامیده می‌شود، ممکن است با فیبروم اشتباه گرفته شوند، اما خود فیبروم، به خودی خود، به هیچ وجه به سرطان منتهی نمی‌شود.
تعدد فیبروم های رحمی از 40 سالگی به بعد، به شدت افزایش می‌یابد. بنابراین زنان یائسه (25% آنها)، بسیار زیاد به آن مبتلا می‌شوند. اما موضوع بر سر داشتن یا نداشتن فیبروم نیست، موضوع بر سر این است که بتوان بین آنچه که فیبروم عارضه دار (قاعدگی با خونریزی بسیار زیاد و/ یا افزایش حجم قابل توجه) نامیده می‌شود و موارد دیگر تفاوت قائل شد، مواردی که مقاوم هستند و نباید به آنها دست زد.
مورد خاص فیبروم های درون حفره رحم
یک نوع فیبروم بسیار شابع وجود دارد: فیبروم های درون حفره رحم یا تحت نخاعی، که درون حفرۀ رحم قرار دارند و به دیوارۀ ماهیچه ای رحم نچسبیده اند. اکوگرافی آنها بسیار سخت است زیرا بسیار کوچک اند و در قسمت های عمیق حفرۀ رحم واقع شده اند. در عوض آنها را می‌توان توسط دو آزمایش اختیاری دیگر تشخیص داد: هیستروگرافی (استفاده از اشعۀ ایکس) و هیستروسکوپی (استفاده از لولۀ مجهز به نور و دوربین کوچک).
بنابراین تشخیص آن جالب توجه است زیرا این آزمایش ها برای نشان دادن مجاری طبیعی ساده اند. هیستروگرافی با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و اندکی از انتهایی ترین بخش حفرۀ رحم «تراشیده» می‌شود. این روش قطعی است، به جز مواردی که فیبروم درون حفرۀ رحم تا ماهیچه های رحم گسترده شده باشد، زیرا اگر به این مرحله رسیده باشد، می‌تواند موجب عود عارضه شود. این نوع فیبروم ها، غالباً باعث خونریزی های بسیار شدید می‌شوند.
درمان های فیبروم های رحمی چیست؟
همه چیز بستگی به هدف از درمان دارد. اگر بخواهیم مانع از قاعدگی ها با خونریزی زیاد شویم، استفاده از هورمون های پروژسترون از روز 16 ام یا 25 ام سیکل ماهانه یا همچنین روز 21ام از دورۀ 28 روزه، مفید خواهد بود. نتیجه متغیر است، در واقع نتیجۀ مصرف این هورمون بستگی به مصرف کنندۀ آن و پروژسترون مصرف شده، دارد.
اما در تمام موارد، درمان فقط علامتی است و مانع از رشد فیبروم نمی‌شود. هدف این است که مانعی بر سر راه راندن پردۀ مخاطی به میزان بسیار زیاد و ایجاد قاعدگی با خونریزی خیلی شدید، به وجود آید.
در همین راستا، قرص های ضدبارداری هم می‌توانند تأثیر خوبی داشته باشند. قرار دادن منتشر کنندۀ پروژسترون (برای مثال، Mirena®) هم می‌تواند راه حل هوشمندانه ای برای جلوگیری از خونریزی های شدید باشد.
اگر بخواهیم مانع از بزرگ شدن فیبروم و افزایش حجم آن شویم، می‌توان به کمک داروهایی که می‌توانند عملکرد تخمدان را متوقف کنند، یک یائسگی مصنوعی ایجاد کرد. به محض اینکه فیبروم هورمونی برای ادامۀ زندگی نداشته باشد، تحلیل می‌رود و حجمش کوچک می‌شود.
مشکل این نوع درمان این است که نیازمند تزریق درون عضلانی ماهانه یا سه ماه یک بار است، ایراد دیگر آن این است که همراه با علائم یائسگی (گُرگرفتگی، خشکی مهبلی، میگرن، بی خوابی و...) است که مثلاً یک خانم 45 ساله را مبتلا می‌کند و آزار می‌دهد.
در مقابل این عوارض، می‌توان یک درمان سبک هورمونی به عنوان جبران کننده تجویز کرد. اما علی رغم تمام عوارضش، این روش کاملاً عملی است و با استفاده از این روش درمانی (مانند LH RH)، فیبروم دیگر عود نمی‌کند.
داروهای ضد خونریزی نیز وجود دارند: مانند برخی ضد التهاب ها و به ویژه اسید مفنامیک. این درمان ها نیز علامتی هستند و شدت خونریزی در قاعدگی ها را کم خواهند کرد.
جراحی فیبروم ها
اگر فیبروم از نوع فیبروم درون حفرۀ رحمی نباشد، می‌توان به جراحی، آندومتر متوسل شد. در این روش که باز هم به روش هیستروسکوپی انجام می‌شود، 3/2 میلی متر از غشای مخاطی رحم سوزانده می‌شود، تا به این ترتیب در ادامه، رشد پردۀ مخاطی تحت تأثیر هورمون ها باعث خونریزی بیشتر نشود. این روش می‌تواند ریشه ای و مؤثر باشد.
روش آمبولیزاسیون هم، که راوینا بیش از ده سال قبل از آن بهره برده است، به نظر می‌رسد نتایج خوبی داشته باشد. در این روش رادیولوژیک و غیر جراحی، رگ های خونی که فیبروم را تغذیه می‌کنند، بسته می‌شوند. البته، در حال حاضر، به علت کمبود تجهیزات پزشکی، نوع روش حساس کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
و در نهایت، در موارد بسیار حاد، زمانی که هیچ یک از روش ها جواب ندهد و حجم فیبروم بسیار زیاد شود و خون ریزی های قاعدگی خیلی شدید باشد، می‌توان در آخرین مرحله به هیستروکتومی کلی (خارج کردن رحم) متوسل شد.
امروزه موضوع مورد بحث این است که بدانیم آیا می‌توان تخمدان ها را رها کرد یا نه. این مورد بستگی به سن فرد و نظر متخصص زنان دارد. برخی خارج کردن کلی آن را برای جلوگیری از خطر ابتلا به سرطان تخمدان که ممکن است- مانند تمام زنان دیگر- 10 تا حتی 20 سال بعد، به سراغ فرد بیاید، تحسین می‌کنند. برخی دیگر، مثل من، با خارج کردن عضو مخالف هستند زیرا خارج کردن تخمدان ها ممکن است، بعد از یائسگی، از دست دادن لیبیدو (سائقۀ جنسی)، افسردگی، از بین رفتن توان جسمی، افزایش وزن زیاد و... را با خود به همراه داشته باشد.
آخرین روش جراحی میومکتومی است. این روش مربوط به زنان جوان 30 تا 35 ساله است که فیبروم های زیادی دارند و ضمناً نمی‌خواند رحم شان را خارج کنند تا قدرت باروری شان را از دست ندهند. در این روش فیبروم ها از طریق جراحی های کلاسیک (بازکردن رحم)، یکی یکی خارج می‌شوند. این روش به زنان حدوداً 40 ساله ای که هنوز باردار نشده اند یا کسانی که به علت وجود فیبروم های متعدد، سقط جنین های مکرر داشته اند، توصیه می‌شود. با خارج کردن فیبروم ها، آنها می‌توانند بارداری سالمی داشته باشند که به سرانجام برسد.